Μια σύντομη μελωδία στα κοντραμπάσσα ανοίγει το πρώτο μέρος της Ημιτελούς Συμφωνίας του Franz Schubert.
Aινιγματική, καθώς δεν είναι, τονικά τουλάχιστο, μια ξεκάθαρη εισαγωγή. Περισσότερο μοιάζει με ερώτηση, άπο 'κείνες
που καμιά βασανισμένη, τίμια προσπάθεια δεν φτάνει στην απάντηση. Το θέμα του πρώτου μέρους ακολουθεί πάνω στις
αγχωμένες δοξαριές των εγχόρδων, εξαιρετικά απλό, προσθέτει λίγες ακόμα στάλες απόγνωσης σε αυτό που
προσπαθεί να σταθεί απέναντι σ'εναν συναισθηματικό καρκίνο, σ'εναν άνισο αγώνα, προτάσσοντας κάθε πόρο, γνωρίζοντας
ότι ο θάνατος είναι πιθανότερος, ίσως δε και επιθυμητός. Το αποτέλεσμα της μάχης άγνωστο. Λίγο μετά το πρώτο λεπτό μουσικής,
τα κόρνα οδηγούν γρήγορα σ'ενα εύθυμο, χορευτικό θέμα, όπως γρήγορα το μυαλό προσπαθεί, σε συνθήκες ψυχικής άμυνας, να βρει
καταφύγιο σε όμορφες αναμνήσεις. Του κάκου όμως, καθώς τα παρόντα γεγονότα μοιραία χρωματίζουν, ίσως δε και αλλοιώνουν, ό,τι
εισέλθει στην αρένα των ψυχικών αναταραχών: εκείνο που ήταν όμορφο, δείχνει πλέον ευτελές, και το ως τώρα πλήρες φαντάζει κενό.
Κι εδώ είναι που επανεμφανίζεται το αρχικό ερώτημα και με διαδοχικές μετατροπίες κλιμακώνεται σπαρακτικά, επαναδιατυπώνεται
μάταια στον λαβύρινθο των διαλογισμών που, προσπαθώντας να το επιλύσουν, απλώς κάνουν την φύση του επιβλητικότερη και τις πλευρές
του εμφανέστερες: το αρχικό θέμα των κοντραμπάσσων επανεκτίθεται απ' όλη την ορχήστρα, με τις πρώτες του νότες σε μια διαολεμένη
ταυτοφωνία από έγχορδα, ξύλινα και χάλκινα, που κόβει βαθειά κάνοντας το αίμα ν' αναβλύζει απ' ό,τι έμεινε να παλεύει απέναντι στο καρκίνωμα.
Τα έγχορδα ξεχύνονται σε δαιμονισμένες κλίμακες πάνω από τις μετατρεπτικές επανεκθέσεις του θέματος των κοντραμπάσσων ώσπου
ολόκληρη η ορχήστρα, με μικρές καλλωπισμένες φρασεις που θυμίζουν αντίστοιχες σε συμφωνίες του Beethoven, καταλήγει σε μια γέφυρα
με το αρχικό θέμα. Το allegro moderato ολοκληρώνεται με την ανάπτυξη του αινιγματικού ερωτήματος να οδηγεί στην τελική πτώση.
Το δεύτερο μέρος της συμφωνίας, andante con moto, χαρακτηριζεται από λιγότερη ένταση. Ο ρυθμός του συχνά θυμίζει gavote και η αρμονία
του χορούς από συμφωνίες του Mozart. Mοιραία όμως η γαλήνια ατμόσφαιρα διακόπτεται από ένα θέμα στο κλαρινέτο που ξεκινά με όμοιες
μελωδικές κινήσεις σε σχέση με το θέμα του προηγούμενου μέρους, σε αντίθετη κατεύθυνση. Η υποβόσκουσα απόγνωση στο θέμα αυτό
παρασύρει τα έγχορδα σε σύντομες εκρήξεις, για να καταλήξουν σε μια παραλλαγή του θέματος του κλαρινέτου στη μείζονα και μέσω αυτής
στο αρχικό γαλήνιο θέμα του andante.
Η 8η συμφωνία, ή Ημιτελής, γράφτηκε στα 1823 ως αφιέρωση στην Μουσική Κοινότητα του Graz η οποία είχε απονείμει τιμητικό δίπλωμα στον
συνθέτη την ίδια χρονιά. Οι λόγοι για τους οποίους δεν ολοκληρώθηκε παραμένουν άγνωστοι, οι δε εικασίες περι αυτών αρκετές.
Ερμηνείες υπάρχουν παρα πολλές και η αλήθεια ειναι οτι δεν έχω συγκρίνει αρκετές. Απ' όσες έχω ακούσει ως τώρα(Wand, Abbado, Bohm),
ξεχωρίζει καθαρά αυτή του Karl Bohm, ηχογραφημένη το 1966 με την Φιλαρμονική του Βερολίνου, παρόλο το, κατα πολλούς, μειονέκτημα
του αργότερου tempo της. Ο Bohm δείχνει τελειομανής στο φραζάρισμα και τις διαδοχές της δυναμικής κι αυτό, αν μη τι άλλο,
μετουσιώνει συναισθηματικά την συμφωνία στον ακροατή.
H ανωτέρω ερμηνεία υπάρχει, εκτός από το σετ της Deutsche Grammophon με τις συμφωνίες του Schubert, σε CD στη σειρά Eloquence
της DG και στο βινύλιο της DG του 1966 που βρίσκεται εύκολα στην αγορά των μεταχειρισμένων.
Attachments
Last edited:
