Πολλοι θα εχετε παρατηρήσει ότι ακομα και στα ολοκαινουργια φορμα εικονας HD-DVD και BluRay , όταν αυτά προβάλλονται σε μεγαλες ιντσες παρατηρείται ένα ελαφρύ «τρεμουλο» ("judder") όταν κινειται η καμερα . Δεν αναφερομαι βεβαια στο λεγομενο 3:2 Pulldown judder το οποιο προκυπτει όταν προσπαθουμε να αναπαραγουμε κινηματογραφικο υλικο που εχει γυριστει στα 24 καρε το δευτερολεπτο (24 fps) σε έναν προβολεα που λειτουργει σε συχνοτητα 60hz και το οποιο επιλυεται εάν εχουμε προβολεα που μπορει να λειτουργησει σε συχνοτητα ακεραιώς πολλαπλασια 24 (48/72 κλπ) ετσι ώστε να γινεται ένα σωστο 2:2 pulldown.
Αναφερομαι στο judder που προκυπτει από τους ιδιους περιορισμους της κινηματογραφισης σε 24 καρε το δευτερολεπτο. Υστερα από σχετικη ερευνα που εκανα στο διαδικτυο, βρηκα πολλες ενδιαφερουσες πληροφοριες τις οποιες θα προσπαθησω να μεταφερω σε ελευθερη απόδοση εδώ:
Τα 24fps λοιπον, απότελουν πολύ χαμηλο "sample rate" για την συλληψη αντικειμενων εν κινησει. Ολοι θα εχουμε δει τις κλασσικες σκηνες ενός αυτοκινητου οπου οι ζαντες του σου δινουν την αισθηση ότι κινουνται αναποδα και στην συνεχεια σωστα!
Το προβλημα όμως στην κινηση λογω της κινηματογραφισης σε αυτόν τον μικρο αριθμο καρε ανα δευτερο, δεν είναι τοσο εντονο στα γρηγορα γυρισματα (Pannings) της καμερας οσο σε αυτά με μετρια ή αργη ταχυτητα. Αυτό το γνωριζουν φυσικα οι κινηματογραφιστές και λαμβανουν τα μετρα τους όταν γυριζουν ταινιες. Πχ Εάν κανουν γρηγορο panning , η εικονα στο φιλμ θα θολωσει. Αν όμως υπαρχει ένα σταθερο αντικειμενο στο πλανο τοτε τα ματια μας θα εστιασουν εκει , ακομα και αν όλα τα υπολοιπα είναι θολά. Γι αυτό θα δουμε ότι σε σκηνες με εντονη κινηση, πχ όταν ο πρωταγωνιστης τρεχει μεσα στο κοινο, θα περιοριστει σε ένα μερος του πλανου προκειμενου να παραμενει η καμερα εστιασμενη πανω σε αυτόν, ακομα και αν οτιδηποτε άλλο στο πλανο εχει θολωσει από την κινηση. Άλλο αντιστοιχο παραδειγμα είναι ένα αεροπλανο που πεταει πανω από το εδαφος: Αυτό παραμενει εστιασμενο, αλλα οτιδηποτε κατω από αυτό είναι θολο .
Το Judder γινεται περισσοτερο ή λιγοτερο προβληματικο αναλογα με τον τροπο που κινείται η καμερα: Πχ ένα panning μετριας ταχυτητας χειροτερευει αν στο πλανο υπαρχουν και αντικειμενα με εντονες καθετες γραμμες πχ ενας ξυλινος φρακτης στην αυλη ενός σπιτιου . Εάν το panning είναι αρκετα γρηγορο, οι καθετες σανιδες του φρακτη θα θολώσουν και θα μας δωσουν το κλασσικο ομομοιομορφα θολο αποτελεσμα που εχουμε συνηθίσει να βλεπουμε. Αυτό μας φαινεται φυσιολογικο, μιας που τα κινουμενα αντικειμενα θολωνουν όταν περνουν μπροστα από τα ματια μας λογω του τροπου λειτουργιας της ορασης μας ( αν δεν το εχετε αντιληφθει ακομα, κουνηστε το χερι σας κοντα στο προσωπο σας, ειδικα αν ο φωτισμος είναι χαμηλος).
Εάν όμως to panning είναι πιο αργο, οι σανιδες του φρακτη θα αποτυπωθουν με λιγοτερο θολωμα αρα θα μπορεσουμε να δουμε με περισσοτερη λεπτομερεια τις διαδοχικες σανιδες. Όμως, και εδώ είναι το θεμα, η ταχυτητα των 24 fps δεν επιτρεπει την συλληψη ολων των διαδοχικων σανιδων του παραδειγματος μας (κατι που θα οδηγουσε σε πολύ ομαλη κινηση με λεπτομερεια), αλλα μονο καποιων από αυτές!
Ετσι, θα δουμε τις σανιδες να «κομπιαζουν» στην εικονα, μιας που η καμερα συνελαβε μονο πχ τις πινακιδες στις θεσεις Α…Δ…Η…Κ…Ν και όχι ολες (ΑΒΓΔΕΖΗΘΙΚΛΜΝ..).
Τετοια φαινομενα εχουν παρατηρηθει και σε ταινιες όπως το Saving Private Ryan και το Gladiator, οπου χρησιμοποιηθηκαν τεχνικες τυπου "skinny shutter" (κλειστου καθρεπτη ή 45 degree shutter), στις οποιες η γωνια φωτοφρακτη (shutter angle) της καμερας αλλαζει ετσι ώστε ο χρονος εκθεσης μειωνεται για κάθε καρε. Είναι σαν να αυξανουμε την ταχυτητα του διαφράγματος της φωτογραφικης μας προκειμενου να παρουμε μια καθαρη εικονα. Με αυτή τη τεχνικη λοιπον εχουμε ευκρινεστερα διαδοχικα καρε που όμως χανουν το «φυσικο» θολό look του φιλμ , αφου όταν αναπαραγονται στο πανι, το ματι μας «πιανει» τις καθαροτερες διακριτες εικονες στην κινηση (όπως πχ στην εισαγωγικη σκηνη αποβασης στον Στρατιωτη Ryan).
Επιστρέφοντας στο παράδειγμα του φρακτη, εαν η κάμερα κανει ακομα πιο αργο panning, τοτε θα παρατηρησουμε πως αφενος οι σανιδες του φρακτη θα απεικονίζονται καθαροτερα αλλα και η κινηση θα ειναι ομαλοτερη αφου περισσοτερα καρε ανα δευτερολεπτο θα αφιερώνονται στην κινηση καθε σανιδας.
Αυτος ειναι ο λογος που στους οδηγους κινηματογραφιστών οπως το American Cinematographer Manual,υπάρχουν συγκεκριμενες προτασεις για τις ταχυτητες για panning (λαμβανοντας υποψην και αλλες παραμετρους οπως φωτεινότητα οθονης, εστιακο μηκος κλπ) ωστε να αποφευκτουν και προβλήματα flickering.
Βλεπουμε λοιπον οτι η χαμηλη ταχυτητα των 24fps του φιλμ είναι ενας περιορισμός στην ποιότητα της εικόνας κατι που οδήγησε τον Douglas Trumbull (Special Effects supervisor σε ταινιες οπως το Close Encounters Of The Third Kind και το 2001, σκηνοθέτη του Brainstorm κλπ) στην δημιουργία της τεχνικής "Showscan," συμφωνα με την οποια προκειμενου να υπαρχει καθαρη εικόνα και ομαλη κινηση, η κινηματογραφιση γινεται ειτε σε φιλμ 65mm ειτε σε 70mm film στα 60fps με ενα εξαιρετικα wide shutter angle των 180 μοιρων, που οδηγει σε ενα shutter time των 1/125 δευτερολεπτο. Ο πολυ σύντομος χρόνος έκθεσης δινει πολυ ευκρινεις εικόνες και η υψηλή ταχύτητα 60fps δινει ομαλη κίνηση. Ο συνδιασμος αυτος λοιπον δινει στα panning πολυ καθαρες εικονες και ταυτοχρονα φυσική κινηση.
Συνοψίζοντας, απο αυτα που διαβασα καταλαβα οτι το judder και τα motion artifacts που πολλες φορες παρατηρουμε στο πανι μας, δεν οφείλονται τοσο σε πρόβλημα του προβολεα οσο στον χρονο εκθεσης του φιλμ κατα την κινηματογραφιση και στο χαμηλο sampling rate των 24fps. Αυτό το εχω διαπιστωσει με τα ιδια μου τα ματια, όταν τροφοδοτουσα τον παλιο μου BenQ 8720 με ένα κλιπ της NASA στα 720P 60fps, οπου τα Panning της καμερας ηταν αψογα –νερο-από πλευρας κινησης!
Επειδή ομως δεν εχω γνωσεις και πρακτική εμπειρια πανω σε αυτο το θεμα, θα ηθελα και την γνωμη μελων του Avclub που ασχολούνται επαγγελματικα με το «σπορ» οπως ο Havoc και ο Φωτης ή το εχουν σπουδασει οπως ο Κυριακος.
ΠΗΓΕΣ: www.avsforum.com, www.wikipedia.org
Αναφερομαι στο judder που προκυπτει από τους ιδιους περιορισμους της κινηματογραφισης σε 24 καρε το δευτερολεπτο. Υστερα από σχετικη ερευνα που εκανα στο διαδικτυο, βρηκα πολλες ενδιαφερουσες πληροφοριες τις οποιες θα προσπαθησω να μεταφερω σε ελευθερη απόδοση εδώ:
Τα 24fps λοιπον, απότελουν πολύ χαμηλο "sample rate" για την συλληψη αντικειμενων εν κινησει. Ολοι θα εχουμε δει τις κλασσικες σκηνες ενός αυτοκινητου οπου οι ζαντες του σου δινουν την αισθηση ότι κινουνται αναποδα και στην συνεχεια σωστα!
Το προβλημα όμως στην κινηση λογω της κινηματογραφισης σε αυτόν τον μικρο αριθμο καρε ανα δευτερο, δεν είναι τοσο εντονο στα γρηγορα γυρισματα (Pannings) της καμερας οσο σε αυτά με μετρια ή αργη ταχυτητα. Αυτό το γνωριζουν φυσικα οι κινηματογραφιστές και λαμβανουν τα μετρα τους όταν γυριζουν ταινιες. Πχ Εάν κανουν γρηγορο panning , η εικονα στο φιλμ θα θολωσει. Αν όμως υπαρχει ένα σταθερο αντικειμενο στο πλανο τοτε τα ματια μας θα εστιασουν εκει , ακομα και αν όλα τα υπολοιπα είναι θολά. Γι αυτό θα δουμε ότι σε σκηνες με εντονη κινηση, πχ όταν ο πρωταγωνιστης τρεχει μεσα στο κοινο, θα περιοριστει σε ένα μερος του πλανου προκειμενου να παραμενει η καμερα εστιασμενη πανω σε αυτόν, ακομα και αν οτιδηποτε άλλο στο πλανο εχει θολωσει από την κινηση. Άλλο αντιστοιχο παραδειγμα είναι ένα αεροπλανο που πεταει πανω από το εδαφος: Αυτό παραμενει εστιασμενο, αλλα οτιδηποτε κατω από αυτό είναι θολο .
Το Judder γινεται περισσοτερο ή λιγοτερο προβληματικο αναλογα με τον τροπο που κινείται η καμερα: Πχ ένα panning μετριας ταχυτητας χειροτερευει αν στο πλανο υπαρχουν και αντικειμενα με εντονες καθετες γραμμες πχ ενας ξυλινος φρακτης στην αυλη ενός σπιτιου . Εάν το panning είναι αρκετα γρηγορο, οι καθετες σανιδες του φρακτη θα θολώσουν και θα μας δωσουν το κλασσικο ομομοιομορφα θολο αποτελεσμα που εχουμε συνηθίσει να βλεπουμε. Αυτό μας φαινεται φυσιολογικο, μιας που τα κινουμενα αντικειμενα θολωνουν όταν περνουν μπροστα από τα ματια μας λογω του τροπου λειτουργιας της ορασης μας ( αν δεν το εχετε αντιληφθει ακομα, κουνηστε το χερι σας κοντα στο προσωπο σας, ειδικα αν ο φωτισμος είναι χαμηλος).
Εάν όμως to panning είναι πιο αργο, οι σανιδες του φρακτη θα αποτυπωθουν με λιγοτερο θολωμα αρα θα μπορεσουμε να δουμε με περισσοτερη λεπτομερεια τις διαδοχικες σανιδες. Όμως, και εδώ είναι το θεμα, η ταχυτητα των 24 fps δεν επιτρεπει την συλληψη ολων των διαδοχικων σανιδων του παραδειγματος μας (κατι που θα οδηγουσε σε πολύ ομαλη κινηση με λεπτομερεια), αλλα μονο καποιων από αυτές!
Ετσι, θα δουμε τις σανιδες να «κομπιαζουν» στην εικονα, μιας που η καμερα συνελαβε μονο πχ τις πινακιδες στις θεσεις Α…Δ…Η…Κ…Ν και όχι ολες (ΑΒΓΔΕΖΗΘΙΚΛΜΝ..).
Τετοια φαινομενα εχουν παρατηρηθει και σε ταινιες όπως το Saving Private Ryan και το Gladiator, οπου χρησιμοποιηθηκαν τεχνικες τυπου "skinny shutter" (κλειστου καθρεπτη ή 45 degree shutter), στις οποιες η γωνια φωτοφρακτη (shutter angle) της καμερας αλλαζει ετσι ώστε ο χρονος εκθεσης μειωνεται για κάθε καρε. Είναι σαν να αυξανουμε την ταχυτητα του διαφράγματος της φωτογραφικης μας προκειμενου να παρουμε μια καθαρη εικονα. Με αυτή τη τεχνικη λοιπον εχουμε ευκρινεστερα διαδοχικα καρε που όμως χανουν το «φυσικο» θολό look του φιλμ , αφου όταν αναπαραγονται στο πανι, το ματι μας «πιανει» τις καθαροτερες διακριτες εικονες στην κινηση (όπως πχ στην εισαγωγικη σκηνη αποβασης στον Στρατιωτη Ryan).
Επιστρέφοντας στο παράδειγμα του φρακτη, εαν η κάμερα κανει ακομα πιο αργο panning, τοτε θα παρατηρησουμε πως αφενος οι σανιδες του φρακτη θα απεικονίζονται καθαροτερα αλλα και η κινηση θα ειναι ομαλοτερη αφου περισσοτερα καρε ανα δευτερολεπτο θα αφιερώνονται στην κινηση καθε σανιδας.
Αυτος ειναι ο λογος που στους οδηγους κινηματογραφιστών οπως το American Cinematographer Manual,υπάρχουν συγκεκριμενες προτασεις για τις ταχυτητες για panning (λαμβανοντας υποψην και αλλες παραμετρους οπως φωτεινότητα οθονης, εστιακο μηκος κλπ) ωστε να αποφευκτουν και προβλήματα flickering.
Βλεπουμε λοιπον οτι η χαμηλη ταχυτητα των 24fps του φιλμ είναι ενας περιορισμός στην ποιότητα της εικόνας κατι που οδήγησε τον Douglas Trumbull (Special Effects supervisor σε ταινιες οπως το Close Encounters Of The Third Kind και το 2001, σκηνοθέτη του Brainstorm κλπ) στην δημιουργία της τεχνικής "Showscan," συμφωνα με την οποια προκειμενου να υπαρχει καθαρη εικόνα και ομαλη κινηση, η κινηματογραφιση γινεται ειτε σε φιλμ 65mm ειτε σε 70mm film στα 60fps με ενα εξαιρετικα wide shutter angle των 180 μοιρων, που οδηγει σε ενα shutter time των 1/125 δευτερολεπτο. Ο πολυ σύντομος χρόνος έκθεσης δινει πολυ ευκρινεις εικόνες και η υψηλή ταχύτητα 60fps δινει ομαλη κίνηση. Ο συνδιασμος αυτος λοιπον δινει στα panning πολυ καθαρες εικονες και ταυτοχρονα φυσική κινηση.
Συνοψίζοντας, απο αυτα που διαβασα καταλαβα οτι το judder και τα motion artifacts που πολλες φορες παρατηρουμε στο πανι μας, δεν οφείλονται τοσο σε πρόβλημα του προβολεα οσο στον χρονο εκθεσης του φιλμ κατα την κινηματογραφιση και στο χαμηλο sampling rate των 24fps. Αυτό το εχω διαπιστωσει με τα ιδια μου τα ματια, όταν τροφοδοτουσα τον παλιο μου BenQ 8720 με ένα κλιπ της NASA στα 720P 60fps, οπου τα Panning της καμερας ηταν αψογα –νερο-από πλευρας κινησης!
Επειδή ομως δεν εχω γνωσεις και πρακτική εμπειρια πανω σε αυτο το θεμα, θα ηθελα και την γνωμη μελων του Avclub που ασχολούνται επαγγελματικα με το «σπορ» οπως ο Havoc και ο Φωτης ή το εχουν σπουδασει οπως ο Κυριακος.
ΠΗΓΕΣ: www.avsforum.com, www.wikipedia.org
Last edited: