Το ίδιο σχοινί... [Etta James]

Πες τα στη Μαμά​

Etta James - Tell Mama (Φεβρουάριος 1968, Cadet)


Τραγούδια: A1 Tell Mama, A2 I'd Rather Go Blind, A3 Watch Dog, A4 The Love Of My Man, A5 I'm Gonna Take What He's Got, A6 The Same Rope, B1 Security, B2 Steal Away, B3 My Mother-In-Law, B4 Don't Lose Your Good Thing, B5 It Hurts Me So Much, B6 Just A Little Bit
Μουσικοί: Etta James (φωνητικά), Carl Banks / Barry Beckett (όργανο), George Davis / Marvell Thomas (πιάνο), Dewey L. "Spooner" Oldham (πιάνο & όργανο), Roger Hawkins (τύμπανα), David Hood (μπάσο), Jimmy Ray Johnson / Albert Lowe Jr. (κιθάρα), Charles Chalmers / James Mitchell / Floyd Newman / Aaron Varnell (σαξόφωνο), Gene Miller (τρομπέτα)
Παραγωγή: Rick Hall

Ηχογραφήθηκε, Αύγουστο & Νοέμβριο, 1967, στα στούντιο FAME, Μασκλ Σόουλς, Αλαμπάμα

---

Η Etta James (1938-2012) άρχισε να τραγουδάει στην ηλικία των πέντε ετών, ως μικρή Jamesetta Hawkins, ερμηνεύοντας δυνατά γκόσπελ στην εκκλησία των Βαπτιστών του Αγίου Παύλου στο Λος Άντζελες. Αφού ανακαλύφθηκε και ξαναβαφτίστηκε από τον διευθυντή ορχήστρας του LA, Johnny Otis, η 16χρονη Etta James είχε το πρώτο της χιτ το 1955, με το "Roll With Me Henry". Για τα επόμενα πέντε χρόνια η ζωή της James ήταν μια συνεχής περιοδεία και πλήρης βύθιση στην ταραχώδη ζωή του δρόμου. Μια βαθιά, γήινη φωνή γλυκιάς και "βρώμικης" δύναμης, όπως ένας γεννημένος-αποκλίνων άγγελος, η Τζέιμς υπέγραψε στην Chess Records του Leonard Chess το 1960 και ακολούθησαν σύντομα οι επιτυχίες: "At Last", "Something Got A Hold Of Me" και "Stop The Wedding".


Μέχρι το 1967 ήταν ένα σόουλ αστέρι πλήρους απασχόλησης με ζωγραφισμένα μάτια γάτας, με εφαρμοστά φορέματα, ένα πιστόλι στο πορτοφόλι και πλήρη εξάρτηση από την ηρωίνη. Όμως, καθώς πλησίαζε το καλοκαίρι του 1967, τα πράγματα δεν φαίνονταν ευοίωνα για την 29χρονη Etta James, που είχε περάσει πρόσφατα αποτοξίνωση στο USC κομητειακό νοσοκομείο και είχε επίσης διαστήματα στη Sybil Brand, τη γυναικεία φυλακή στο Λος Άντζελες, για αδικήματα ναρκωτικών. Η Τζέιμς τραγουδούσε τη ζωή που ζούσε. Ο Leonard Chess ήταν πεπεισμένος ότι η μόνη γυναίκα που το έκανε σαν την Etta ήταν η Aretha Franklin. Αφού, λοιπόν, ο Jerry Wexler έβαλε την Aretha στα στούντιο FAME το 1967 για να γράψει το κλασικό θλιμμένο ρυθμ εντ μπλουζ "I Never Loved a Man The Way I Love You", ο Chess αποφάσισε να κάνει το ίδιο με την Etta. Έτσι την πήγε στο Σέφιλντ της Αλαμπάμα για να ηχογραφήσει στα FAME Studios των Muscle Shoals, υπό την καθοδήγηση του βραβευμένου παραγωγού Rick Hall. Εκτός από την απομάκρυνση από τους πειρασμούς της ζωής στην πόλη, θα της παρεχόταν και νέα μουσική έμπνευση. Η κίνηση επιβραβεύτηκε και το αποτέλεσμα ήταν αριστουργηματικό, το Tell Mama, ένα από τα καλύτερα άλμπουμ της δεκαετίας του '60.

Μεταξύ της φημισμένης ρυθμ σέξιον του στούντιο - ονομαζόμενης The Swampers - ήταν οι Jimmy Ray Johnson και Albert "Junior" Lowe (κιθάρες), Roger Hawkins (τύμπανα), Barry Beckett και Spooner Oldham (πλήκτρα) και ο David Hood (μπάσο). Αυτοί συμπληρώθηκαν με ένα δονούμενο τμήμα χάλκινων των Gene "Bowlegs" Miller (τρομπέτα), James Mitchell και Aaron Varnell (σαξόφωνα) και Floyd Newman (βαρύτονο σαξόφωνο).


Ο Hood, υπενθύμισε: «Οι αδελφοί Chess ήθελαν να ηχογραφήσει όπου υπήρχε πιθανότητα να πάρουν ένα χιτ, αλλά και όπου θα απομονώνονταν από πολλούς πειρασμούς και περισπασμούς που υπήρχαν στο Σικάγο, τη Νέα Υόρκη ή αλλού. Δεν το γνωρίζαμε τότε, αλλά η Etta ήταν έγκυος [με τον πρώτο της γιο, Donto]. Ήταν υπέροχη, πραγματικά σπουδαία τραγουδίστρια. Δεν ήταν τόσο μεγαλύτερη από οποιονδήποτε από εμάς, αλλά φαινόταν έτσι επειδή ήταν καιρό στην πιάτσα. Ήταν επαγγελματίας από τότε που ήταν περίπου 14 ή 15 ετών, δουλεύοντας με τον Johnny Otis και με διάφορους στο Σικάγο και την Καλιφόρνια, γι' αυτό φαινόταν πολύ πιο πεπειραμένη για την ηλικία της».

Το ομότιτλο αρχικό κομμάτι του άλμπουμ, ένα τραγούδι που ο Hall είχε ηχογραφήσει ένα χρόνο πριν με τον Clarence Carter (ως "Tell Daddy"), είναι φανταστικό παρά τις αντιρρήσεις της James, ότι την εκνεύριζε και ότι δεν θα γινόταν χιτ. Η βελτιωμένη τεχνολογία εγγραφής στα FAME σήμαινε ότι ορισμένα από τα προβλήματα του παρελθόντος - όταν οι υψηλότερες νότες της μπορούσαν να παραμορφωθούν - λύθηκαν και ο Hall έφτασε μια πρωτοφανή διαύγεια στο "Tell Mama" και τα επόμενα έντεκα τραγούδια. Το κομμάτι κυκλοφόρησε ως σινγκλ και έφτασε στο Billboard R&B Top 10.

θα προτιμούσα να χάσω το φως μου​

Το δεύτερο σπαραχτικό ερωτικό κομμάτι, "I’d Rather Go Blind", είναι μια ταραγμένη μπαλάντα, ζήλιας και απώλειας, το μουσικό ισοδύναμο μιας ανοιχτής πληγής. Τα μελαγχολικά φωνητικά της Τζέιμς, που ανυψώνονταν από το καθηλωτικό μοτίβο της ρυθμικής κιθάρας, του οργάνου, των τύμπανων και της λικνιζόμενης γραμμής των πνευστών, υπογράμμιζαν τον σπαραξικάρδιο πόνο των στίχων. H Τζέιμς ακούγεται σαν μια γυναίκα που γέρνει προς την άβυσσο, προσπαθώντας, εντελώς ανεπιτυχώς, να δεχτεί ότι ο άντρας της φεύγει... Όταν ο Leonard Chess άκουσε το τραγούδι για πρώτη φορά, έφυγε από το δωμάτιο με δάκρυα.


Η James γνώριζε από τέτοιες καταστάσεις. Την εποχή εκείνη έβλεπε έναν τύπο, τον Billy Foster, τραγουδιστή με το doo-wop γκρουπ The Medallions. Μερικές φορές καβγάδιζαν τόσο σκληρά ώστε η Etta κατέληγε κολλώντας στον Μπίλι το κουζινομάχαιρο. Στην αυτοβιογραφία της, Rage To Survive, η James θυμήθηκε πως βοήθησε τον φίλο της Ellington Jordan να ολοκληρώσει το τραγούδι. Ο Τζόρνταν έγραψε το τραγούδι στη φυλακή, όταν αισθανόταν συντετριμμένος, «κουρασμένος από την αποτυχία και πεσμένος». Η Τζέιμς έδωσε το συγγραφικό της δικαίωμα στον Φόστερ, υποτίθεται για φορολογικούς λόγους, μια απόφαση που μετάνιωσε όταν το κομμάτι αργότερα πολυδιασκευάστηκε από τους BB King, Rod Stewart, Paul Weller και Beyonce.

Μερικοί κριτικοί το θεωρούν ως τέτοιας συναισθηματικής και ποιητικής ποιότητας που το καθιστούν ένα από τα σπουδαία σινγκλ της εποχής. Σημειώνοντας ότι η James ηχογράφησε το τραγούδι κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος από την εξάρτηση από την ηρωίνη, ο κριτικός Dave Marsh γράφει, «το τραγούδι παρέχει μια δυνατή μεταφορά για τον εθισμό της στα ναρκωτικά και ενισχύει την ιστορία του».


Υπάρχουν πολλές άλλες ωραίες στιγμές σε ένα σταθερά δυνατό άλμπουμ που περιλαμβάνει καυτές διασκευές του "Security", του Otis Redding - που γράφτηκε για το ντεμπούτο άλμπουμ του, του 1964 - και το "Don’t Lose Your Good Thing" του Jimmy Hughes. Επίσης, έδωσε μεγάλη ζωντάνια στα τραγούδια του Don Covay, "Watch Dog", που έχει μόνο δύο λεπτά διάρκεια και "I’m Gonna Take What He’s Got". Αλλού, η απόλυτη δύναμη, η απόχρωση και το βάθος των συναισθημάτων στη φωνή της έφεραν στη ζωή τραγούδια όπως το "The Love Of My Man", που γράφτηκε από τον Ed Townsend, τον άνθρωπο που επίσης συνέγραψε το "Let’s Get It On" με τον Marvin Gaye.

Το Tell Mama δεν είναι εύκολη ακρόαση. Η Τζέιμς φαινόταν να ζει τον πόνο των τραγουδιών όπως στο "It Hurts Me So Much" (γράφτηκε από τον Charles Chalmers, που κάνει υποστηρικτικά φωνητικά για το άλμπουμ) ενώ ακόμη και η παιχνιδιάρικη μελωδία στο "The Same Rope" δεν μπορεί να κρύψει τη σφοδρότητα της έκφρασής της, καθώς κραυγάζει «Το ίδιο σχοινί που σε ανεβάζει / σίγουρα μπορεί να σε κρεμάσει».

Αυτό που τελικά προέκυψε ήταν ένα άλμπουμ καθαρού πόνου, παθών και ακλόνητης ψυχής. Απλά μην περιμένετε από την Etta να το αγαπάει με τον ίδιο τρόπο. «Φωνάζουν και διαμαρτύρονται για τα πνευστά και το γκρουβ της κιθάρας», λέει η James, «για το πώς τραγούδησα τα σκατά ενώ βρισκόμουν σε σύγχυση. Θα ήθελα να συμφωνήσω... Ίσως απλώς δεν μου άρεσε να επιλέγω τον ρόλο της Μεγάλης Μητέρας Γης, της τύπισσας που έρχεται για την άνεση και το εύκολο σεξ. Τίποτα δεν ήταν εύκολο τότε. Η καριέρα μου φτιαχνόταν, αλλά η ζωή μου διαλυόταν...».

Αν και το Tell Mama υπήρξε εμπορικός και κριτικός θρίαμβος, η ζωή δεν έγινε ευκολότερη για την James τα επόμενα χρόνια. Για μια εποχή, στη δεκαετία του '70, επέστρεψε στην Chess Records για δουλειά γραφείου, αν και τα ναρκωτικά και το ποτό παρέμειναν μια ισόβια μάστιγα. Ωστόσο, ευτυχώς, είχε μια αναβίωση καριέρας στη δεκαετία του '90. Φυσικά, η φήμη της James ως τραγουδίστρια θα παραμείνει, και όπως ο Keith Richards είπε: «Η Etta James έχει μια φωνή από τον Ουρανό και την Κόλαση. Ακούστε την αδελφή και την ίδια στιγμή χαϊδεύεστε και συντρίβεστε. Μια φωνή, ένα πνεύμα, μια ψυχή, που είναι αθάνατη».

Τα ρέστα μου!

(*****, πηγές: εξώφυλλο, wikipedia.org, Etta James and David Ritz - Rage to Survive: The Etta James Story, Da Capo Press (2003), Martin Chilton)

Έκσταση...

Παιχταρά μου, κάπως έτσι είναι τα πράγματα, όχι όμως ακριβώς... Αν θέλουμε να είμαστε περιληπτικοί και συνάμα περιεκτικοί, το ιδίωμα για το οποίο μιλάμε είναι ασφαλώς η Σάουθερν Σόουλ. Ο ήχος είχε σε γενικές γραμμές κάποια κοινά χαρακτηριστικά, αλλά σαφώς ήταν οι μουσικοί κάποιων θρυλικών στούντιο που ύφαιναν το ιδιαίτερο ηχόχρωμα και τις λεπτοφυείς (όχι πάντα) αν και υπαρκτές διαφορές. Π.χ. για τον ήχο των Stax Recording Studio, που αναφέρθηκε, ήταν υπεύθυνοι οι Booker T. & the MGs, ενώ για τον ήχο των Muscle Shoals Sound Studios ήταν οι Swampers, που έκανα ειδική μνεία. Υπήρχαν και τα American Sound Studio με το δικό τους ρυθμ σέξιον γκρουπ, καθώς και το Hi Rhythm Section και οι Bar-Kays για να αναφέρουμε τα σημαντικότερα.

Για να κατανοήσετε, τη "διαπλοκή" τους, εάν οι παραγωγοί και επικεφαλής των ετικετών το επιθυμούσαν, μπορούσαν να πάνε σ' ένα από αυτά τα στούντιο ή να δανειστούν τους σεσιονάδες τους για να προσδώσουν "ήχο" στις παραγωγές τους. Αναφέρω ενδεικτικά ότι εταιρείες σαν τις Atlantic, Backbeat, Bell, Cadet, Canyon, Checker, Chess, Chimneyville, Columbia, Dial, Dot, Enterprise, Excello, Fame, Federal, Gee Bee, Goldwax, Happy Tiger, Hi, Kent, King, Ko Ko, Mankind, MGM, Murco, Odds And Ends, P-Vine, Paula, Quinvy, Revue, Sims, Soul Power, Sounds Of Memphis, South Camp, Spring, Stax, Tower, United Artists, Volt, Wand, Westbound, Westside, Zane μπορούσαν να αλλάζουν ήχο μ' αυτόν το τρόπο στις κυκλοφορίες τους, πάντα στα πλαίσια της Σάουθερν Σόουλ.

Για να αναφερθούμε στους δύο συγκεκριμένους δίσκους, της Αρίθα και της Τζέιμς, υπάρχει ακουστική συγγένεια γιατί απλούστατα ηχογραφήθηκαν στα περίφημα FAME στούντιο του Rick Hall ή η ρυθμ σέξιον των στούντιο, στην περίπτωση της Αρίθα, για κάποια κομμάτια της πήγε στη Νέα Υόρκη. Η Atlantic με την Stax του Μέμφις ήταν ένα άλλο εξίσου κορυφαίο κεφάλαιο με τα Muscle Shoals της Αλαμπάμα. Για τη σπουδαία Stax θα τα πούμε εκτενώς μια άλλη φορά φτάνει να υπάρχει χρόνος, διάθεση και ίσως και κάποια αφορμή.

Πάντως το παράδοξο, υπέροχο και σημαντικό είναι ότι ο ήχος του νότου θεμελιώθηκε με μια μοναδική ευθυγράμμιση μαύρων τραγουδιστών και λευκών μουσικών σε μια εποχή και τόπο (Νότο) όπου οι φυλετικές σχέσεις ήταν επικίνδυνα τεταμένες. Αυτά βέβαια μόνο η μουσική μπορεί να πετύχει και να αποδείξει πόσο "μικρές" γίνονται οι ζωές των ανθρώπων που κυριεύονται από τη μισαλλοδοξία.

Πάνο, ευχαριστώ για την ανταπόκριση!

Τσιφ, έχω το DVD-ντοκιμαντέρ Muscle Shoals (2013), εάν μιλάμε για το ίδιο, αγορασμένο αμέσως όταν κυκλοφόρησε. Το είχα προαναγγείλει στο αφιερωμένο νήμα, υπήρχε δε και ένα πρώτο σχόλιο... Τέλος πάντων βάζω και εδώ το τρέιλερ για μια γεύση!


Διόρθωση: Μάλλον δεν μιλάμε για το ίδιο, πρόκειται για το "BBC Storyville 2014 Muscle ...", όπως τιτλοφορείται στο παράθυρο της μη πλεον διαθεσιμότητάς του, στο YouTube