Ευλογημένα ασεβής

Stravinsky: Works For Violin & Piano – Dora Bratchkova, Andreas Meyer-Hermann, Aldo Orvieto, Violeta Popova (CPO Records CD – 2003)

Από τα γραπτά του, μαθαίνουμε ότι ο Igor Stravinsky αντιπαθούσε το βιολί. Δεν του άρεσε ο ήχος του.
Θεωρούσε ότι “οι σολίστ του βιολιού είναι εκτεθειμένοι σε τρομαχτικούς πειρασμούς, στους οποίους, συχνά, είναι πολύ ευάλωτοι και ανίκανοι να αντισταθούν. Ότι υποκύπτουν στη φιλαυτία τους και στις επιθυμίες του κοινού το οποίο, αυτό που βασικά περιμένει από αυτούς, είναι γλυκανάλατο, ζαχαρωμένο Συναίσθημα” (sic).
Η συνάντησή του με τον Αμερικανό βιολιστή Samuel Dushkin έμελλε να αλλάξει όλα αυτά. Καταρχήν συνέθεσε το κονσέρτο του για βιολί και, στη συνέχεια, τα τρία έργα που υπάρχουν εδώ, με τα οποία περιόδευσε δίνοντας συναυλίες στην Αμερική μαζί με τον Dushkin. Πρόκειται για το Duo concertant, ένα έργο με 5 μέρη σε μορφή σονάτας και για δύο μεταγραφές για βιολί και πιάνο από τα μπαλέτα του: Η Suite Italienne που βρίσκουμε εδώ, είναι από την “Pulcinella”, βασισμένη σε μουσική του Pergolesi. Το Divertimento προέρχεται από το “Φιλί της Νεράϊδας” , φόρο τιμής του συνθέτη στον Tchaikovsky.
Η Dora Bratchkova είναι σολίστ του βιολιού από τη Βουλγαρία και διαθέτει ένα εντυπωσιακό βιογραφικό: concertmaster στη Συμφωνική Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας του Saarbrucken, διδάσκει σήμερα στο Κονσερβατουάρ του Μανχάϊμ. Πλαισιώνεται εδώ από 3 σπουδαίους πιανίστες.

O δίσκος είναι υπέροχος. Από τη μιά η μουσική του Stravinsky, υπερφορτισμένη, γεμάτη νεύρο και ζωηράδα, μια μετωπική σύγκρουση με οτιδήποτε είχε προηγηθεί από αυτή, ευλογημένα ασεβής, συχνά να ρίχνει πλάγιες ματιές στη τζάζ, σκέτη καυστική παρωδία και Σκάνδαλο. Πιάνο και βιολί δείχνουν σαν να επαναπροσδιορίζονται απ την αρχή: συχνά ηχούν σαν κρουστά (!). Στήνουν ένα δαιμονισμένο χορό γύρω από τα θέματα και καταδύονται στην τρικυμισμένη καρδιά αυτής της μουσικής που δεν έχει χάσει τίποτα από την αυθεντική λάμψη της μέσα στο χρόνο. Ωρες ώρες νομίζεις ότι θα βγεί από το δίσκο και θα σε δαγκώσει ή θα σου πάρει το σκάλπ: άλλοτε χορεύει με περίσσια φαντασία και χάρη, άλλες φορές ξεσπάει σε αιχμηρά κρεσέντα κοφτερά σαν ξυράφια κι άλλοτε πάλι λαμπυρίζει με χιλιάδες χρώματα. Ενα ακρόαμα σχεδόν παγανιστικό, που μοιάζει οστεώδες και γεμάτο τριγμούς, ένα πλουραλιστικό κράμα, με πανσπερμία επιρροών που κινούνται σ ένα ευρύτατο φάσμα, από τον αρχαϊσμό του μπαρόκ και την Commedia dell’Arte μέχρι το διάπυρο ρομαντισμό και την πιο ακραία νεωτεριστική τρέλα.
Από την άλλη είναι οι μουσικοί που στέκονται με το παραπάνω στο ύψος των περιστάσεων: η μουσική δείχνει έτοιμη να βγεί από τις σελίδες και να πετάξει καθώς την απογειώνουν κυριολεκτικά. Το οπλοστάσιό τους, κάθε άλλο παρά συνηθισμένο στις μέρες μας: ηχητική παλέτα που δείχνει να μην έχει όρια, απαστράπτουσα δεξιοτεχνία που σφύζει από προσωπικότητα, τέλεια πολυφωνική συνεργία, άρθρωση υποδειγματική, με κάθε θέμα να ζωντανεύει μπροστά σου τέλεια ζυγισμένο, εκφορά που κυμαίνεται από τον λυρισμό μέχρι τον λόξυγκα, χωρίς περιττά στολίδια, ελαφρώς “ξηρή” και staccato, όπως ακριβώς ταιριάζει στον Stravinsky.
Κομψοτέχνημα απείρου κάλλους.