9
Τελικά δεν απέφυγε τις συνέπειες του συμβολισμού που φοβόταν. Ο αριθμός που σηματοδότησε το όριο των συμφωνιών του Μπετόβεν, του Σούμπερτ και του Μπρούκνερ, αποτέλεσε και το δικό του σύνορο. Γνωρίζοντας πως πάσχει από σοβαρή καρδιοπάθεια, το πρόβλημα της ύπαρξης που πάντα τον βασάνιζε, είχε μετατοπίσει το κέντρο βάρους από την αναζήτηση της Γνώσης και τον Αγώνα της ζωής, στην προσωρινότητα της, στη φθορά, στο τέλος και στο μετά.
Η 9η, γέννημα καλοκαιρινών διακοπών, όπως όλα σχεδόν τα έργα του, σηματοδοτήθηκε από τη φράση του αποχαιρετισμού που έγραψε ο ίδιος στην παρτιτούρα. Δεν πρόλαβε να τη διευθύνει και μας την άφησε κληρονομιά παρθένα, κατ' ευθείαν από τον "πάγκο του μάστορα". Συνήθιζε μετά τις πρώτες εκτελέσεις να ξαναδουλεύει τα έργα του, η 9η όμως ήρθε αργά. Γοήτευσε και υμνήθηκε όμως δίκαια από τους απόστολους της Νέας Μουσικής Τέοντορ Αντόρνο και Άλμπαν Μπεργκ, ως προάγγελος της. Ίσως το πιο τεχνικά πρωτοποριακό έργο του.
Με το 'προβοκατόρικο' μήνυμα του, ο Σπύρος δημιούργησε τετελεσμένα. Τι να πεις, πως να βάλεις τη σκέψη σου για ένα τέτοιο έργο στη σειρά; Μοναδική λύση, η αυτόματη γραφή, ξεκλέβοντας χρόνο από τη δουλειά.
Καρδιά του έργου για μένα είναι το πρώτο μέρος. Πάνε δεκαπέντε χρόνια περίπου από τότε που για πρώτη φορά ήχησαν αυτόματα στο μυαλό μου μέρα μεσημέρι, σε κατάσταση επαγγελματικής πίεσης, απαισιοδοξίας και προσωπικής ξηρασίας, οι πρώτες φράσεις από τα κόρνα τα τσέλα και την άρπα. Η ανακούφιση που ένιωσα ήταν πρωτοφανής. Υψώθηκα κυριολεκτικά, με την πιο μυστική διακριτικότητα, σε άλλη διάσταση. Από τότε, το andante comodo είναι το πιο πλήρες, το πιο ουσιαστικό κατευόδιο που μπορώ να φανταστώ και να περιμένω.
Ποτέ όμως σαν ψυχολογικό αναλγητικό. Δεν κουκουλώνει τίποτε. Η κλιμάκωση του έργου είναι αρκούντως άγρια, με επικίνδυνες κλειστές στροφές. Όμως αποπνέει μια πρωτοφανή σοφία, σα να μπορείς να δεις την κάθε λεπτομέρεια της ζωής σου από ψηλά. Παρηγορία μέσω της γνώσης και της αποκατάστασης των πραγματικών αναλογιών και όχι παρηγορία μέσω της υπόσχεσης.
Για το θέμα των ερμηνειών. Κατά τη γνώμη μου, δεν μπορείς να ερμηνεύσεις σωστά το έργο, αν δεν σε έχει αγγίξει ο θάνατος. Δε φτάνει να 'σαι μεγάλος καλλιτέχνης, πρέπει να 'χεις βιώσει το σύνορο της ύπαρξης. Υπ' αυτήν την έννοια, οι αδυναμίες μου είναι ηχογραφήσεις που ο διευθυντής ορχήστρας έχει ήδη αποκτήσει τέτοια βιώματα:
1. Ο Μπρούνο Βάλτερ, στην πρώτη παγκόσμια ηχογράφηση του έργου με τη Φιλαρμονική της Βιέννης, ένα μνημείο εξπρεσιονισμού που χάνεται μέσα στη φτωχή ηχογράφηση. Θα μου πείτε, πως ικανοποιείται η συνθήκη που έθεσα; Στην Αυστρία πριν το Άνσλους και μάλιστα ως φυγάς από τη Ναζιστική Γερμανία, ήξερε πολύ καλά το όριο. Εξάλλου, εκείνη την εποχή, ο θάνατος ήταν παντού.
2. Ο Μπρούνο Βάλτερ με τη στερεοφωνική του με τη Συμφωνική της Κολούμπια, στη Sony. Στα ύστερα γεράματα του. Η ηχογράφηση είναι είναι κειμήλιο, γιατί περιλαμβάνει αποσπάσματα από τη διδασκαλία της ορχήστρας.
3. Ο Κλάουντιο Αμπάντο, με την επιστροφή του στη Φιλαρμονική του Βερολίνου, μετά το κρούσμα του καρκίνου του στομάχου που κόντεψε να τον στείλει. Η καλύτερος συνδυασμός ποιότητας ερμηνείας και ηχογράφησης που κυκλοφορεί. Αν είναι να κράταγα μία, τότε σίγουρα αυτή.
4. Ο χερ Όττο Κλέμπερερ, μεγαλειώδης μέσα στον ξεροκέφαλο αγνωστικισμό του, με βαθύτατες όμως τις ουλές του προσωπικού του Γολγοθά, με τα σοβαρότατα προβλήματα υγείας που αντιμετώπισε.
...καλό...