Φθινοπωρινή Σονάτα.

[Σπύρος Σούρλας]

Ενα κλαρινέτο solo ανοίγει παράξενα και μοναχικά τήν 1η Συμφωνία τού Jean Sibelius περιγράφοντας τά συναισθήματα μοναξιάς και απαξίωσης πού ένοιωθε τότε ο Συνθέτης.Υπάρχει μία ΄αχνή΄συνοδεία τυμπάνων μόνο.
Ενάμισυ λεπτό αργότερα εισέρχονται τά έγχορδα αναπτύσσοντας μιά ΄σθεναρή΄αλλά και μελαγχολική μελωδία,ένα στροβιλιστικό βάλς.
Και τότε αναπτύσσεται μεγαλειωδώς ολόκληρο το θέμα τού πρώτου μέρους σάν να εμφανίζεται το φώς μέσα από τά σύννεφα .Χάλκινα,Ξυλινα και έγχορδα πιτσικάτι δίνουν τον τόνο μέ μνήμες από Beethoven και Bruckner.
Το Φώς προσπαθεί διαρκώς να βρεί διέξοδο στόν ΄παγωμένο΄ουρανό και να ζεστάνει τίς καρδιές...
Το βάλς γίνεται διακεκομένο, πιό άγριο και τελικά ξαναγυρίζει στον μελωδικό του στροβιλισμό.
Η Ορχήστρα στο φόρτε της μέ τά χάλκινα να δίνουν τον τόνο.
Μιά άρπα χαρίζει στιγμές γαλήνης και ακολουθεί η συνοδεία τών πνευστών τών εγχόρδων και τών τυμπάνων γιά να την συμπαρασύρουν και νά την ΄εξαφανίσουν΄.
Ακολουθεί ένα μελωδικό Andante μέ πολλές επιδράσεις απο την ΄Παθητική ΄τού Tchaikovsky..
Γνήσια μελαγχολικό,επιτρέπει στιγμές ανάτασης και έξαρσης ,αλλά το ΄σκοτάδι΄είναι πάντα εκεί.
Ομως ο Sibelius αφήνει πάντα μιά ηλιαχτίδα μέσα στο φθινοπωρινό σκηνικό τής πατρίδας του καί τής ψυχής του.Ομως η Σλάβικη ψυχή δεν αφήνει πολλά περιθώρια...Φαίνεται οτι ταίριαζε πολύ τού Φινλανδού στά 1899.......
Το scherzo πού ακολουθεί θυμίζει λαϊκό τραγούδι ξεκινωντας μέ το πιτσικάτο τών εγχόρδων και τά τύμπανα γιά να ΄αναλάβει΄τό φλάουτο και να προσδώσει έναν ΄ποιμενικό΄χαρακτήρα στό θέμα...
Υπάρχουν μικρές Μπρουκνερικές στιγμές ειδικά στον τρόπο πού ΄περνάνε΄τά χάλκινα πνευστά.
Η Συμφωνία κλείνει,μέ το κλαρινέτο τού πρώτου μέρους,όχι μόνο του πλέον αλλά με την συνοδεία πνευστών...Το αρχικό andante τού τέταρτο μέρους δίνει την θέση του σέ ένα δραματικό allegro molto....
Oι συγχορδίες τών βιολιών εναλλάσονται μέ τά τύμπανα και τά χάλκινα και υπέροχες μελωδικές αρμονίες ακολουθούνται ευγενικά απο άρπες πού προσδίδουν μιά εξαίσια συνοχή στο θέμα.
Η μάχη τού Sibelius ανάμεσα στο ΄φωτεινό΄και στό ΄νεφοσκεπές΄συνεχίζεται αδιάκοπα.
Oμως πρός το τέλος επικρατεί το ΄μελωδικό τραγούδι΄τών εγχόρδων πού επισφραγίζουν τήν ομορφιά σέ ένα συγκινητικό κρεσέντο αφήνοντας στο ακριβώς τελευταίο λεπτό ίχνη απο το πρώτο μέρος μέ τό πιτσικάτο πού αχνοσβήνει τήν Συμφωνία.
Η Πρώτη Συμφωνία τού Sιbelius ανακαλύφθηκε αρκετά καθυστερημένα και μετά τήν ΄κλασσική΄ερμηνεία τού Κajanus του 32 άργησε να επανέλθει ,εντελώς άδικα,στο κλασσικό ρεπερτόριο...
Ο Paul Kletzki ηχογράφησε με την Philarmonia το 1956 την 1η και την 3η Συμφωνία μαζί..
Ο Colin Davis στην Philips,o Ashkenazy στην Decca ,o Neemo Jarvi στην ΒIS προσφέρουν εξαιρετικές ερμηνείες στο έργο...
Προσωπικά ανάμεσα σε αυτές επιλέγω αυτήν τού Kletszki,που κυκλοφορεί σε πολύ καλό ήχο απο την Testament..
Είναι μία ερμηνεία ιδιαιτέρως προσεγμένη και ΄αφοσιωμένη΄στό έργο ,πού αναδεικνύει εξαιρετικά τίς επιδράσεις τού Sibelius απο άλλους συνθέτες αλλά και πού αποσαφηνίζει το ταλέντο και τήν ιδιαιτερότητα τού Φινλανδού..

[Busoni]

Σπύρο ευχαριστούμε! Λίγα ιστορικά στοιχεία μαζί με μια προσωπική γνώμη μια και ακούω συχνά την 1η τους τελευταίους δυο μήνες.

H πρώτη συμφωνία του Sibelius ξεκίνησε να γράφεται το 1898 στο Bερολίνο, ολοκληρώθηκε εν μέσω πολιτικού αναβρασμού το 1899 και ήρθε στην σημερινή της μορφή στα 1900, όταν ο συνθέτης βρισκόταν σε μεγάλη θλίψη για τον θάνατο της κόρης του. Ισως γι αυτο έχει στοιχεία προσωπικά αλλά και της πατρίδας του

Ιδιαίτερα με συγκινεί το δεύτερο μέρος που ξεκινά με το θέμα στα έγχορδα και συνοδεία άρπας(όπως το adagietto της 5ης του Mahler). Δεν ξέρω γιατί, αλλά ο συγκεκριμένος ήχος μου φέρνει ρίγος. Μελωδίες, και οι δυο, σε μείζονα κλίμακα("χαρούμενη") κι όμως ακούγονται απόκοσμα θλιμμένες. Σαν να ξεφυτρώνουν κλωνάρια χαράς από στάχτες θλίψης. Η δεύτερη ανάπτυξη του θέματος, μετά την μέση, ακούγεται περισσότερο ηρωϊκή, αγωνιστική, παρα προσωπική και συναισθηματική. Μέσα από μια σειρά απο δαιμονισμένες αντιστίξεις καταλήγει σε κορύφωση για να έρθει η γαλήνη και να σβήσει η μουσική με το αρχικό θέμα.

Η συμφωνία παρουσιάστηκε από τον συνθέτη το 1899 στο Ελσίνκι μαζί με δυο ακόμα έργα του σε ένδειξη αντίστασης στην Ρωσική Αυτοκρατορία που τότε επέβαλε το λεγόμενο "Μανιφέστο του Φλεβάρη" σύμφωνα με το οποίο περιοριζόταν σημαντικά η αυτονομία του Μεγάλου Δουκάτου της Φινλανδίας.

[Δημοκηδής]

Ωραία πράγματα. Το έργο το έχω αρκετά χρόνια, αλλά δεν του είχα δώσει την δέουσα προσοχή.

Ευκαιρία να διορθώσω με βάση τις παρατηρήσεις σας ....