Schumann-πιάνο κουιντέτο

[Κώστας Γκαβάκος]

Schumann Robert (1810-1856)
Πιάνο κουιντέτο σε μι ύφεση σε τέσσερα μέρη op.44

Christoph Eschenbach στο πιάνο μαζί με τοDrolc-Quartett
( Eduart Drolch, 1. Violine ‒ Walter Peschke, 2. Violine ‒ Stefano Passagio, Viola ‒ Georg Donderer, Violoncello ).

Τα μέρη

• Allegro brillante
• In modo d’una Marcia- Un poco largamente
• Scerzo: Molto vivace
• Allegro, ma non troppo

Το κουιντέτο για πιάνο Op.44, «Αφιερωμένο στην Clara Scumann το γένος Wieck», γράφτηκε τον Σεπτέμβριο του 1842 μετά ή μαζί με την σύνθεση των τριών κουαρτέτων του. Αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη σύνθεση μουσικής δωματίου του συνθέτη και λόγω αυτού παρουσιάζεται συχνότερα σε σχέση με τα υπόλοιπα έργα δωματίου του συνθέτη.
Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε ανεπίσημα στις 6 Δεκεμβρίου στο σπίτι του Carl και Henriette Voigt στην Λειψία. Οι Voigt αποτελούσαν σημαντικούς χορηγούς της μέχρι σήμερα διάσημης ορχήστρας Gewandhaus της Λειψίας. Ειρήσθω εν παρόδω διευθυντής τότε της ορχήστρας ήταν ο Mendelssohn (Ο Mendelssohn είχε την θέση του διευθυντή, ή όπως τότε ονομαζόταν Gawandhauskapellmeister, από το 1835 έως τον θάνατό του το 1847) .
Την ημέρα της πρεμιέρας η Clara ήταν ασθενής και έτσι στο πιάνο κάθισε ο Mendelssohn. Η λεπτομέρεια αυτή έχει σημασία μιας και ο Mendelssohn επηρέασε τον συνθέτη, προτείνοντας του να αντικαταστήσει το δεύτερο τρίο του Scherzo (3ο μέρος) που υπολείπονταν, με μια πιο ζωντανή σύνθεση.
Το κουιντέτο κριτικάρεται για την κυρίαρχη παρουσία του πιάνου σε σχέση με τα έγχορδα που είναι σε δεύτερη μοίρα λειτουργώντας συνοδευτικά. Έτσι ο πιανίστας δεν πρέπει να υπερτονίζει την παρουσία του όταν οι νότες επαναλαμβάνεται από τα έγχορδα, προκειμένου να μην διαταράσσει την ισορροπία του έργου.

• Allegro brillante

Το πρώτο θέμα παρουσιάζεται αρχικά από όλο το κουιντέτο δυναμικά, με έντονους και εμφατικούς τονικούς βηματισμούς. Πολύ σύντομα η μουσική μετατρέπεται σε μια λυρική μελωδία γεμάτη ζεστασιά. Το δεύτερο μουσικό θέμα, που εμφανίζεται σύντομα, είναι γεμάτο ευαισθησία και παρουσιάζεται σαν μια συνομιλία ανάμεσα στην βιόλα και το τσέλο. Έντονα ρομαντικές συναισθηματικές πινελιές χρωματίζουν την μουσική, ιδιαίτερα όταν το μουσικό αυτό θέμα επαναλαμβάνεται περιελισσόμενο γύρω από το τρυφερό μοτίβο του πρώτου βιολιού.
Η μουσική συνεχίζεται με την έκθεση και την ανάπτυξη του πρώτου μέρους όπου κυριαρχούν οι βιρτουόζικες διαδρομές του πιάνου και οι συγχορδίες των εγχόρδων.

• In modo d’una Marcia- Un poco largamente

Το δεύτερο μέρος προκαλεί ισχυρές αντιθέσεις. Ξεκινά με ένα πένθιμο εμβατήριο, μια θλιβερή μελωδία που σβήνει τρυφερά και την θέση της παίρνει ένα agitato με άγριες νότες παιγμένες staccato. Οι συγκοπτώμενες συγχορδίες από το πιάνο και τα έγχορδα δημιουργούν μια έντονη ανησυχία, δεν προμηνύουν τίποτε καλό.
Το πένθιμο εμβατήριο κάνει πάλι την εμφάνιση του κλείνοντας το δεύτερο μέρος.

• Scerzo: Molto vivace

Στο scerzo τα όργανα, παίζοντας είτε δυνατά είτε σιγανά, ανεβοκατεβαίνουν διαρκώς την κλίμακα. Η διαρκής αλλαγή της κλίμακας, κάνει την μουσική να ξεχειλίζει από σφρίγος και ζωή.
Το scerzo διακόπτεται την πρώτη φορά από ένα τρίο με ένα λυρικό μουσικό θέμα παιγμένο legato. Μια μελωδική παρένθεση που ηρεμεί και ησυχάζει.
Το scerzo όμως επανέρχεται για να διακοπεί για δεύτερη φορά πάλι από ένα τρίο που τώρα είναι έντονα τονισμένο σύμφωνα με και με την υπόδειξη του Mendelssohn . Η μουσική είναι γεμάτη με ένταση και με κίνηση που μοιάζει να είναι αέναη.

• Allegro, ma non troppo

Το τελευταίο μέρος ξεκινά με τον πιανίστα να παίζει το κύριο θέμα τονίζοντας την κάθε νότα και τα έγχορδα συνοδεύουν παίζοντας έντονα. Η μουσική συνεχίζεται με μια μελωδία που θυμίζοντας τραγούδι δημιουργεί μια έντονη αντίθεση με το κύριο θέμα.
Το τελευταίο μέρος του κουιντέτου είναι το ωραιότερο γιατί είναι πλούσιο σε μουσικές ιδέες, σε παραλλαγές, σε συνδυασμό μοτίβων. Αποτελεί ένα παιχνίδι χρωματισμών, αντιθέσεων και αλλαγών τονικότητας που σε τέρπει και συνάμα σε γεμίζει θαυμασμό για την μανιέρατου συνθέτη.
Η μουσική αναπτύσσεται με δύναμη αλλά και με ευελιξία ώσπου να καταλήξει σε ένα θριαμβευτικό φινάλε.


Ακροάσεις δίσκων βινυλίου

1. ChristophEschenbach μαζί με τοDrolc-Quartett. (Μεγάλος πάπυροςD.G)
Η εκτέλεση Eschenbach-Drolc Quartett είναι αυτή με την οποία γνώρισα το έργο. Έχουν ηχογραφήσει σε δύο δίσκους τα τρία κουαρτέτα εγχόρδων και το κουιντέτο. Προτείνεται αλλά δεν γνωρίζω αν υπάρχει επανέκδοση σε cd.

2. Baux Arts Trio plus Samuel Rhodes, Viola and Dolf Bettelheim, Violin (1975 Philips)
Η εκτέλεση με το Baux Arts Trio είναι μια πολύ καλή επιλογή. Η ερμηνεία είναι θερμή και ο δίσκος περιλαμβάνει εκτός από το κουιντέτο και το κουαρτέτο για πιάνο.

3. Berstein μαζί με τοJulliard-Quartett ( 1984 CBS Records)
Η δεύτερη προτεινόμενη εκτέλεση είναι με τους Berstein-Julliard. Η δεύτερη πλευρά περιλαμβάνει το κουαρτέτο για πιάνο με τον Gould. Είναι η εκτέλεση που προσωπικά προτιμώ ιδιαίτερα λόγω του κουαρτέτου που παρουσιάζεται με ιδιαίτερη ένταση και χαρακτήρα.

Δεν έχω ακούσει την εκτέλεση με Serkin και Budapest κουαρτέτο.

[Δημοκηδής]

έχω την εκτέλεση της Άργκεριχ στην EMI του 1994 ... τον Σούμαν τον αγαπώ γιατί ακόμη και όταν θέλει να είναι κάπως 'up tempo' (όπως εδώ) , δεν του βγαίνει ... πάντα θα αντικρύζεις γυρισμένες πλάτες, θα νοιώθεις τα στόματα κολλημένα χωρίς ίχνος υγρού ...

ευχαριστώ για την παρουσίαση .... συνέχισε δυναμικά, είναι σημαντικό για τους νεότερους να αντλούμε από την απύθμενη δεξαμενή γνώσεων σου ...

[Κώστας Γκαβάκος]

έχω την εκτέλεση της Άργκεριχ στην EMI του 1994 ... τον Σούμαν τον αγαπώ γιατί ακόμη και όταν θέλει να είναι κάπως 'up tempo' (όπως εδώ) , δεν του βγαίνει ... πάντα θα αντικρύζεις γυρισμένες πλάτες, θα νοιώθεις τα στόματα κολλημένα χωρίς ίχνος υγρού ...

ευχαριστώ για την παρουσίαση .... συνέχισε δυναμικά, είναι σημαντικό για τους νεότερους να αντλούμε από την απύθμενη δεξαμενή γνώσεων σου ...

Θα ευχόμουν η ευγένεια σου να αποτελούσε τον κανόνα στις ανθρώπινες σχέσεις.
Θα ευχόμουν στις παρουσιάσεις μου να ήμουν λιγότερο «αντικειμενικός» και να μπορούσα να εκφράζομαι με τον αυθόρμητο και χυμώδη τρόπο σου.

[#@george@#]

Ταπεινή μου άποψη : κάνεις ακριβώς αυτό που χρειάζεται κάποιος που θέλει να προσφέρει κάτι που δεν το βρίσκει κάποιος εύκολα γύρω. Σ' ευχαριστώ με τη σειρά μου!

[Σπύρος Σούρλας]

Προσωπικά θά παραμείνω πιστός στούς Hollywood Quartet ,αυτούς τούς εξαίσιους Αμερικανούς (Ρώσοι εμιγκρέδες ήσαν)πού ανάμεσα στίς μουσικές πού ηχογραφούσαν γιά διάφορες κινηματογραφικές ταινίες,μάς προσέφεραν σέ μιά δεκαετία ερμηνείες αναφοράς.
Το κουιντέτο τού Schumann βρίσκεται σέ τριπλό c.d. μαζί μέ σημαντικότα έργα τού Brahms..




Ευχαριστούμε αγαπητέ Ortho..

[Δημοκηδής]

''Δειγμάτισα'' σήμερα πριν αγοράσω (απαραίτητο πλέον βήμα) Ρουμπινστάιν με Γκουαρνέρι (1966) ...

Εξαίσιο !!! πολύ καλύτερο και 'περιπετειώδες' απ' αυτό που ήδη είχα ...

Α, υπέροχη ηχογράφηση επίσης ...(όπως άλλωστε όλες αυτής της περιόδου στην κόκκινη ετικέτα με τον Ρουμπινστάιν ! ) .

[Δημοκηδής]

Πάντως, εάν είσαι λίγο στα κάτω σου, αυτό το δεύτερο μέρος είναι ότι πρέπει για να σε συντρίψει τελειωτικά, να σε εκμηδενίσει .... στο πι και φι σου μετατρέπει ένα λιγωτικό, βελούδινο -και ολίγον μπιμπικιασμένο- γαλατένιο στήθος σε υπέρβαρες, ασφυκτικές μαστέλες ...

[McZab]

[...] .... στο πι και φι σου μετατρέπει ένα λιγωτικό, βελούδινο -και ολίγον μπιμπικιασμένο- γαλατένιο στήθος σε υπέρβαρες, ασφυκτικές μαστέλες ...

Δεν είχα ιδέα για το έργο και παρόλο που διάβασα προσεκτικά την αρχική παρουσίαση, δεν μου γεννήθηκε η επιθυμία να το ακούσω τώρα αμέσως αν είναι δυνατόν, μέχρι που διάβασα αυτό.

[ΚΩΣΤΑΣ ΖΑΓΓΟΓΙΑΝΝΗΣ]

για την παρουσίαση γιατρέ μου. Μακάρι να την είχες ανεβάσει μιά μέρα νωρίτερα, τότε θα ήξερα τι να αγοράσω στου Teuchtler, στην Βιέννη την περασμένη Δευτέρα.

[Νότης]

<<Μ' αυτά και μ' αυτά, θα με κάνεις να αρχίσω ν' ακούω ''κλασσικούρες''!!!>>
Πρότεινε κι άλλη μουσική δωματίου - που είναι το στύλ μου - γιά να 'χουμε να αγοράζουμε και κράτησε τις περιγραφές σε ψηλό επίπεδο.