Oταν η οπερέτα των Νίκου Χατζηαποστόλου και Γιάννη Πρινέα «Οι Απάχηδες των Αθηνών» παίχτηκε στην Αθήνα την περίοδο 1921-22 ήταν τέτοια η επιτυχία της που επαναλήφθηκε τέσσερις σεζόν, φτάνοντας τις 600 παραστάσεις και κόβοντας περισσότερα από 400 χιλιάδες εισιτήρια, τη στιγμή που ο πληθυσμός της πρωτεύουσας δεν ξεπερνούσε τους 300 χιλιάδες κατοίκους. Αδιαμφισβήτητα, αν και το δημοφιλές μουσικό είδος θεωρείται «κατώτερο» της όπερας, το συγκεκριμένο έργο αποτελεί μια κορυφαία στιγμή του μουσικού μας θεάτρου και μια ψηφίδα του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού.
Το 1930 «Οι Απάχηδες των Αθηνών» μεταφέρονται στον κινηματογράφο από τον Δημήτρη Γαζιάδη με πρωταγωνιστές θρυλικές μορφές της ελληνικής οπερέτας όπως ο Πέτρος Κυριακός, η Μαίρη Σαγιάνου, ο Πέτρος Επιτροπάκης (με διεθνή καριέρα στο ενεργητικό του), ο Γιάννης Πρινέας, αποτελώντας την πρώτη «άδουσα και ηχητική» ελληνική ταινία. Μάλιστα ο συνθέτης για χάρη της κινηματογραφικής μεταφοράς αναγκάστηκε να προσθέσει τρία νέα τραγούδια στις ήδη αγαπημένες μελωδίες του κοινού.
Η ταινία μέχρι πριν από τέσσερα χρόνια θεωρούνταν χαμένη, όπως άλλωστε και τα χειρόγραφα του συνθέτη! Τότε έφτασε μια αναπάντεχη είδηση από τον Κώστα Γαβρά και τη Γαλλική Ταινιοθήκη, είχε βρεθεί μια κόπια που εντοπίστηκε στην Ταινιοθήκη της Βρετάνης. Αυτό το απρόσμενο γεγονός είχε ξεχωριστή σημασία καθώς πρόκειται για την πρώτη ελληνική ταινία η οποία συνοδευόταν από συγχρονισμένη ηχογράφηση μουσικής και τραγουδιών. Η κόπια μάλιστα, η οποία είχε προβληθεί σε κινηματογράφους της εποχής, διέθετε γαλλικούς μεσότιτλους, όπως στις βωβές ταινίες.
Το πολύτιμο αυτό ιστορικό ντοκουμέντο της Αθήνας του '30 διαθέτει εικόνες της καθημερινής ζωής τόσο των λαϊκών και φτωχότερων στρωμάτων στην Πλάκα, στου Ψυρρή, στην Αγορά, στο Θησείο, στο Γκάζι, στα Χαυτεία, στις υπαίθριες αγορές, στα καπηλειά, στην Πλατεία Συντάγματος, στην Ομόνοια, στην οδό Σταδίου, στην Πανεπιστημίου, όσο και της μεγαλοαστικής κοινωνίας στα Ανάκτορα του Τατοΐου και στις βόλτες των ευκατάστατων Αθηναίων, ιππεύοντας στον Βασιλικό Κήπο. Ένα πραγματικό μωσαϊκό της Αθήνας μιας ειδυλλιακής εποχής, όπου παρουσιάζεται η πραγματική διάσταση της καθημερινότητας των διαφορετικών τάξεων αλλά και της κατάστασης της πόλης.
Η σκηνοθεσία είναι εξαιρετική και αξιοσημείωτη στην ποικιλία των πλάνων και των γωνιών όπου καταγράφεται η ζωή της πόλης, αποδεικνύοντας ότι «ο πρώιμος ελληνικός κινηματογράφος αποτελεί κομμάτι της ευρωπαϊκής νέας τέχνης και δεν είναι απλώς ο φτωχός συγγενής της ενώ η ταινία αναδεικνύει την ταξικότητα της εποχής διασώζοντας εικόνες της Αθήνας του '30 που δεν έχουμε ξαναδεί», όπως είπε, στη συνέντευξη τύπου που οργάνωσε για την περίσταση η Ταινιοθήκη της Ελλάδας, ο διευθυντής της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ, Αλέξανδρος Ευκλείδης.
Η υπεύθυνη για την αποκατάσταση της ταινίας, Ηλέκτρα Βενάκη, εξήγησε ότι, πέραν της σπουδαιότητας του εγχειρήματος, το γεγονός πως η κόπια βρέθηκε στην Γαλλία «ανοίγει δρόμους προς έρευνα αλλά και προς αναζήτηση και άλλων ελληνικών ταινιών της περιόδου που μπορεί να διασώθηκαν στο εξωτερικό» και συμπλήρωσε: «Διατηρήσαμε τους γαλλικούς μεσότιτλους καθώς θεωρήσαμε πως θα ήταν λάθος να μεταφράσουμε μια μετάφραση».
Η κόπια, βέβαια, που βρέθηκε ήταν σε πάρα πολύ κακή κατάσταση αλλά χάρη στη συνέργεια της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, της Γαλλικής Ταινιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, αλλά κυρίως χάρη σε μια γενναιόδωρη δωρεά (το κόστος ανέρχεται στα 121.000 ευρώ) από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος επιτεύχθηκε μια πλήρης ψηφιακή αποκατάσταση. Πρόκειται για ένα φιλόδοξο πρότζεκτ που έγινε με τη συνεργασία της Σελίν Ρουιβό της Γαλλικής Ταινιοθήκης με το εργαστήριο L' Immagine Ritrovata στην Μπολόνια, από αυτήν τη μοναδική κόπια, σε βάση νιτρικής κυτταρίνης.
Παράλληλα η ανασύσταση της μουσικής που συνοδεύει την ταινία έγινε από το Κέντρο Ελληνικής Μουσικής. Όπως εξήγησε ο Γιάννης Τσελίκας, ο οποίος ανέλαβε την επιμέλεια και την προσαρμογή της μουσικής, «ντύσαμε την ταινία με την μουσική της οπερέτας του Νίκου Χατζηαποστόλου, δημιουργώντας ουσιαστικά ένα νέο σάουντρακ που θα ταίριαζε με τα καρέ της», ενώ κατά τον Γιάννη Σαμπροβαλάκη, που διεκπεραίωσε τη μουσικολογική έρευνα, «δεν ήταν καθόλου απλό, δεδομένου πως ο συνθέτης έγραψε επιπλέον κομμάτια για την ταινία, οπότε οπερέτα και ταινία έχουν τελικά πολύ μικρή σχέση».
Να σημειωθεί ότι το σενάριο της ταινίας, που διαφέρει αρκετά από την οπερέτα, υπογράφει ο Γιάννης Πρινέας, που ήταν και ο λιμπρετίστας του αυθεντικού έργου. Αποφασίστηκε επίσης, να διατηρηθούν τα χρώματα στην αρχή και στο τέλος της ταινίας, προς το κίτρινο/σέπια στην αρχή, προς το μπλε στο τέλος, μια πρακτική που συνηθιζόταν στις προβολές της εποχής.
Ήδη σε κλειστή προβολή που έγινε στην Μπολόνια τον περασμένο Ιούνιο, οι εμπλεκόμενοι φορείς (εκπρόσωποι της Γαλλικής Ταινιοθήκης, της Ταινιοθήκης της Ελλάδος και του εργαστηρίου L' Immagine Ritrovata) εντυπωσιάστηκαν με την καλλιτεχνική ποιότητα της ταινίας που είναι πέρα από κάθε προσδοκία. Μπορεί δηλαδή να πει κανείς ότι είναι αξιοσημείωτο ότι μια μικρή χώρα παρήγαγε εν έτει 1930 μια ταινία τόσο υψηλής αισθητικής και τεχνικής αρτιότητας.
«Οι Απάχηδες των Αθηνών»: Η πρώτη «άδουσα και ηχητική» ελληνική ταινία ζωντανεύει ξανά στη Λυρική | LiFO
Η θρυλική ταινία του 1930 θα προβληθεί με ζωντανή ορχήστρα, σε αποκαταστημένη κόπια, για μια βραδιά στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος.
www.lifo.gr
Οι απάχηδες των Αθηνών - Εθνική Λυρική Σκηνή
Αποκατάσταση 2019 από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος με τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, στο εργαστήριο L’Immagine Ritrovata, από αρνητικό φιλμ σε βάση νιτρικής κυτταρίνης με γαλλικούς μεσότιτλουςΟι Απάχηδες των Αθηνών του Δημήτρη Γαζιάδη, σε μουσική του Νίκου Χατζηαποστόλου, είναι η πρώτη "ά...
«Οι Απάχηδες των Αθηνών»: Tα θρυλικά αλάνια του '30 χρειάστηκαν 121.000 ευρώ για να «ζωντανέψουν» ξανά στη Λυρική Σκηνή
Η πρώτη «άδουσα και ηχητική» ελληνική ταινία του Δημήτρη Γαζιάδη που είχε χαθεί, βρέθηκε πριν 4 χρόνια στη Γαλλία, αποκαταστάθηκε ψηφιακά και θα προβληθεί με ζωντανή ορχήστρα και ελεύθερη είσοδο το Σάββατο 15 Φεβρουαρίου στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος - Η πολυδάπανη αποκατάστασή της, αποκλειστική...
Last edited:
