Η Χούντα του 1967 και το Πολυτεχνείο του 1973 παίζουν έναν παράξενο ρόλο στην ελληνική κυρίαρχη ιστοριογραφία και ιδεολογία, δεξιά αλλά και αριστερή. Λειτουργούνε σαν μια ιδιότυπη Κολυμβήθρα του Σιλωάμ για όλες τις αμαρτίες του αστικού πολιτικού συστήματος που προηγήθηκε. Η κυρίαρχη αντίληψη έχει μια κολυμπήθρα για να τα ρίξει όλα μέσα, κολυμπήθρα για την καθυστέρηση του ελληνικού εποικοδομήματος, για τις πανωλεθρίες στην εθνική αστική εξωτερική πολιτική. Μια μαύρη τρύπα, απ’ όπου ότι πέσει μέσα, χάνει τη συνέχειά του, ξεπλένεται και αναδύεται εξαγνισμένο, έτοιμο να συνεχίσει.
Αν λοιπόν από την κυρίαρχη αντίληψη στη Χούντα και στις ΗΠΑ αποδίδονται όλα τα κακά, (η αποσύνθεση του κράτους, η «τραγωδία της Κύπρου» και άλλα), στο Πολυτεχνείο αποδίδονται όλα τα καλά της ανάτασης του αδούλωτου φρονήματος του έλληνα που δεν ανέχεται στο σβέρκο του ξένο ή ντόπιο ζυγό, κλπ.
Όμως, ένα τέτοιο τερατούργημα χτίζεται με τα τούβλα που του ταιριάζουνε, τους μύθους.
Μύθος 1. Η ομαλή δημοκρατική πολιτική ζωή της Ελλάδας διακόπηκε από την Χούντα.
Αν κοιτάξει κανείς καλά το καπιταλιστικό πολιτικό καθεστώς πριν την Χούντα θα δει τρεις πυλώνες στήριξής του: το Παλάτι (ο βασιλιάς), το Στρατό και το Κοινοβουλευτικό σύστημα.
Ο Στρατός, έχοντας βγει θριαμβευτής από τον Εμφύλιο, μα τόσο μισητός στα μάτια των εργατών, δεν σταμάτησε μεταπολεμικά να μηχανορραφεί και να φτιάχνει συνδέσμους παρέμβασης στην ζωή της χώρας. Ο Σύνδεσμος Αξιωματικών Νέων (Σ.Α.Ν), ο Ιερός Σύνδεσμος Ελλήνων Αξιωματικών (Ι.Δ.Ε.Α), προσπαθούσε να εμφανισθεί σαν εγγυητής της αστικής σταθερότητας απέναντι σε μια εργατική τάξη που εφορμούσε στο προσκήνιο, ιδιαίτερα με την εξέγερση του Ιούλη-Αυγούστου 1965. Τελικά η Χούντα (Ένωση) των Συνταγματαρχών (από κάποιες συγκυρίες όχι η Χούντα των Στρατηγών), έδωσε τη λύση στις 21 Απρίλη 1967.
Το Παλάτι με τον Γεώργιο Β’, μισητό κι αυτό στα μάτια των εργατών που κατά χιλιάδες διαδήλωναν «να φύγει ο βασιλιάς», ζητούσε κι αυτό μέσα σ’ αυτήν την εύθραυστη ισορροπία να λάβει σκληρά μέτρα για την πάταξη της αταξίας.
Ο άλλος πάλι πυλώνας, που ήταν και ο κυρίαρχος, δηλαδή ο κοινοβουλευτισμός, δεν ήταν και κάτι αξιομίμητο. Είχε στήσει ένα ασφυκτικό αντικομμουνιστικό κράτος, όπου μόνο με πιστοποιητικό Κοινωνικών Φρονημάτων μπορούσε κανείς να βρει δουλειά, χαφιέδες και διώξεις να κυριαρχούν παντού, εκλογές οπερέτες (όπως αυτή του 1961), ο εξαθλιωμένος κόσμος της επαρχίας να μεταναστεύει κατά εκατοντάδες χιλιάδες σε Αυστραλία, Καναδά, Γερμανία, λες και η χώρα ήταν σε πόλεμο. Και ποιοι τον εκφράζανε αυτόν τον πυλώνα; Τιποτένια ανδρείκελα όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής που έφυγε με άλλο όνομα από τη χώρα όταν στριμώχθηκε ή τον Γεώργιο Παπανδρέου τον αντι-κομμουνιστή σφαγέα του Δεκέμβρη του 1944. Που ήταν λοιπόν η ομαλή δημοκρατία;
Μύθος 2. Η CIA και ΗΠΑ φταινε για την Χούντα.
Λες και τα τιποτένια ανθρωπάρια του Στρατού, της βουλής ή του Παλατιού δεν ήθελαν τους αμερικανούς και έτσι η CIA αναγκάστηκε να πάρει πρωτοβουλία. Έτσι κι αλλιώς η Ένωση Κέντρου του Γ. Παπανδρέου σε καμία περίπτωση δεν ήταν αντι-δυτική. Προχώρησε σε έναν αστικό εκσυγχρονισμό δίνοντας όλο και πιο πολλά στο Κεφάλαιο.
Με αυτήν τη θεωρία οι υπεύθυνοι υποβιβάζονται σε απλούς διεκπεραιωτές και όχι σε αυτουργούς. Έτσι, απομακρύνονται οι υπεύθυνοι από τα μάτια των αγωνιστών του εργατικού κινήματος, βάζοντας άλλα καθήκοντα (καχυποψία, μοιρολατρισμό), παρά την ταξική πάλη, παρουσιάζοντας τον όλο μύθο σαν αντιιμπεριαλισμό.
Μετά τον εμφύλιο οι ΗΠΑ συνέδραμαν την διαλυμένη ελληνική αστική τάξη, η οποία όμως κατάφερε γρήγορα μετά από τρία-τέσσερα χρόνια να σταθεί πάλι μόνη της στα πόδια της. Μετά απ´ αυτό δεν μπορεί κανείς να μιλήσει για εξαρτημένη από τις ΗΠΑ Ελλάδα. Και αλλού οι ΗΠΑ έκαναν τότε παρεμβάσεις όπως στη Γερμανία, αλλά κανείς δεν μπορεί να μιλά για «εξαρτημένη Γερμανία».
Η Χούντα πάτησε πάνω από το διογκούμενο και επαναστατικό κίνημα που ξεπέρναγε πια την ήττα του Εμφυλίου και πήγαινε όλο και πιο αριστερά (1964-1967). Όλα τα άλλα είναι μόνο για τα μυθιστορήματα pulp fiction.
Μύθος 3. Η Χούντα ήταν πιόνι των ΗΠΑ.
Ας δούμε όμως πέρα από τα «σενάρια», τα πραγματικά γεγονότα. Οι αμερικάνοι αμέσως με την άνοδο της Χούντας κρατάνε από αδιάφορη έως εχθρική στάση. Αρχικά με δηλώσεις του τύπου «δεν βιαζόμαστε να αναγνωρίσουμε το νέο καθεστώς των Αθηνών», τελικά αναγνωρίζουν τη Χούντα 10 μήνες μετά την 21/07/1967 (23/01/1968)!! Επίσης στις χρονιές 1969-70 η αμερικάνικη πρεσβεία ουσιαστικά μένει ακέφαλη, δείχνοντας μέγιστη υποβάθμιση προς την Ελλάδα. Περίεργο για εξαρτημένη στις ΗΠΑ χώρα!
Ακόμη πιο περίεργη είναι και η προσέγγιση της Χούντας με το ανατολικό μπλοκ και ιδιαίτερα με τη Βουλγαρία εκεί γύρω στα 1973, ενώ σε κρισιμότατες για το ΝΑΤΟ στιγμές όπως στον αραβοϊσραηλινό πόλεμο καθώς και στην επικείμενη αμερικάνικη επίθεση στη Λιβύη, διατυμπάνιζε ότι παραμένει ουδέτερη και αδέσμευτη.
Μύθος 4. Η Χούντα ήταν φασιστικό καθεστώς.
Η Χούντα ήταν ένα καταπιεστικό καθεστώς που τσάκισε στο εργατικό κίνημα και επέβαλε πρωτάκουστες απαγορεύσεις. Κατά τ’ άλλα όμως, δεν είχε τα αντίστοιχα Freikorps, τα Τάγματα Θανάτου, τα ένοπλα τμήματα μικροαστών και λούμπεν πολιτών, την ανθρώπινη σκόνη που τσακίζει τους εργάτες και που κυριαρχεί στους δρόμους. Είχε μόνο το στρατό μαζί της, που κι αυτός δεν κράτησε σε μια κρίσιμη στιγμή (Επιστράτευση 1974) και διαλύθηκε.
Ιδιαίτερα οι μαοϊκο-σταλινικοί αποκαλούν την Χούντα «φασιστική χούντα» Μέγα σφάλμα! Όσοι το λένε αυτό δεν ξέρουν τι είναι Φασισμός και άρα είναι ανίκανοι να τον αντιμετωπίσουν όταν χρειαστεί. Δεν είναι κάθε καταπιεστικό καθεστώς φασιστικό, ο φασισμός είναι η αντεπανάσταση, η απάντηση της αστικής τάξης στην επανάσταση, βασισμένη σε ένοπλα τυφλωμένα και διψασμένα για εκδίκηση μεσαία στρώματα.
Μύθος 5. Η Αριστερά δεν μπορούσε να κάνει τίποτα για να αποτρέψει τη Χούντα.
Η Αριστερά ήταν κυρίως το ΚΚΕ με την ΕΔΑ και τους Λαμπράκηδες. Όλο το προηγούμενο διάστημα εθελοτυφλούσε μέχρι και σαμποτάριζε τις δυναμικές κινητοποιήσεις. Μοιρολατρία. Η ΕΔΑ σε διαδηλώσεις προσπαθούσε να επιβάλει τα πιο χλιαρά συνθήματα και τις πιο χλιαρές μορφές πάλης, πολύ πίσω από τη διάθεση του κόσμου.
Για το ενδεχόμενο πραξικοπήματος κρατούσε μια αλλοπρόσαλλη στάση, με μια τριτο-περιοδική αλαζονική άποψη, μη προετοιμάζοντας τον κόσμο της για τις δύσκολες στιγμές. Έλεγε μάλιστα ότι «αν επιχειρήσουν κάτι θα τους πάρουμε με τα σκουπόξυλα». Ο Χρόνης Μίσσιος λεει ότι η εφημερίδα Αυγή, ήταν έτοιμη να κυκλοφορήσει την 21η Απριλίου 1967 με κεντρικό θέμα «Γιατί δεν πρόκειται να γίνει πραξικόπημα στην Ελλάδα».
Η ΕΔΑ καλούσε για εθνική ομοψυχία και συνεργασία. Όταν δε, βγήκαν τα τάνκς στους δρόμους, η αλαζονική αριστερά διαλύθηκε τρέχοντας στους 4 ορίζοντες.
Μύθος 6. Η Χούντα «βοήθησε πολύ κόσμο», έκανε μεγάλα έργα και ήταν αδέκαστη απέναντι στο Κεφάλαιο
Η Χούντα ήταν κατ´ αρχάς η ασυδοσία του Κεφαλαίου, κατασκευαστικού, βιομηχανικού, εφοπλιστικού. Ο κάθε καπιταλιστής που τα ‛χε καλά με τη Χούντα, με το καθεστώς του χαφιέ των βασανιστηρίων και του καραβανά, με τα συνδικάτα διαλυμένα από τη Χούντα και τους εργάτες εξατομικευμένους χωρίς καμία προστασία, έκαναν ελεύθερα τη δουλειά τους. Δεν ξέρουμε και πολλά «φιλο-εργατικά» καθεστώτα που καταργούνε τα εργατικά δικαιώματα! Αυτός που λεει αυτά τα πράγματα είναι ή κουτορνίθι ή συνειδητός ακροδεξιός.
Μύθος 7. «Σύσσωμο το πολιτικό σύστημα» αντιστάθηκε σθεναρά ενάντια στη Χούντα.
Αν όλος ο «πολιτικός κόσμος» αντιστάθηκε στη Χούντα, μπορεί κανείς να εξηγήσει πως μια γελοία θράκα συνταγματαρχών μπόρεσε και κράτησε την εξουσία επί 7 ολόκληρα χρόνια;
Το παλιό αστικό σύστημα (ΕΡΕ, Ένωση Κέντρου) περίμενε υπομονετικά και μάλιστα συνδιαλεγόταν κρυφά και φανερά με τη Χούντα για τρόπους «εκδημοκρατισμού της πολιτικής ζωής». Και ενώ η Αριστερά ονειρευόταν τουλάχιστο μια επιστροφή στην πρότερη βολική κατάσταση με την Δεξιά και το «Κέντρο» στην εξουσία και την Αριστερά να πιέζει για αλλαγές, η αστική τάξη δεν μπορούσε να ξεχάσει ότι μεταβαίνοντας πάλι σε ομαλή κατάσταση οι εργάτες θα ξανάπιαναν το νήμα του αγώνα.
Η Χούντα συνέφερε τον αστικό πολιτικό κόσμο, την οποία ανέχτηκε. Έβλεπε δε ο αστικός πολιτικός κόσμος με καλό μάτι γενικά τις προσπάθειες «εκδημοκρατισμού της Χούντας». Το 1973 ο Παπαδόπουλος αναθέτει στον διορισμένο πρωθυπουργό Μαρκεζίνη να έρθει σε συνεννόηση με τους αστούς πολιτικούς και να προετοιμάσει εκλογές στις οποίες και θα μετείχαν όλα αυτά τα πολιτικά κόμματα (ΕΡΕ, Ένωση Κέντρου, ΕΔΑ).
Εκ των υστέρων, ο πολιτικός κόσμος καταγγέλλει αυτή την ενέργεια της Χούντας σαν απόπειρα «ψευτο-δημοκρατίας», τότε όμως δεν την είχε αντιμετωπίσει έτσι. Ο αρχηγός της ΕΡΕ, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, αρνιόταν οποιαδήποτε συμμετοχή στις εκλογές, αλλά τα υπόλοιπα στελέχη της δεξιάς, πίεζαν συστηματικά για να αλλάξει ο Κανελλόπουλος αυτή τη στάση. Άλλωστε, πραγματικός αρχηγός της ΕΡΕ ήταν ο Καραμανλής που από το Παρίσι ενίσχυε την απόπειρα της χούντας για “εκδημοκρατισμό”. Και η Ε.Κ ήταν διχασμένη και ο Μαύρος, αρχηγός της ΕΚ, κρατούσε στάση αναμονής περιμένοντας την ΕΡΕ να καθορίσει τη στάση της, ώστε να μην εκτεθεί. Αντιθέτως, η ΕΔΑ δεν δίστασε καθόλου να εκτεθεί και ο Ηλιού ήταν ο πρώτος πολιτικός που χαιρέτησε την “επιστροφή στη δημοκρατία” και κάλεσε τα πολιτικά κόμματα να πάρουν μέρος σε αυτές.
Μύθος 8. Το ΚΚΕ ηγήθηκε του αντιδικτατορικού αγώνα.
To KKE αντιστάθηκε στη Χούντα. Αλίμονο αν γινόταν κι αλλιώς. Πάντα όμως με σκοπό την επιστροφή στην πρότερη κατάσταση, έχοντας αυταπάτες ότι η Χούντα θα πέσει σαν ώριμο φρούτο και ο εκδημοκρατισμός θα έρθει σύντομα. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν η Χούντα ξεκίνησε συναλλαγές με το Ανατολικό Μπλοκ, το ΚΚΕ έγραφε στο 9ο Συνέδριο (έγινε λίγο μετά το Πολυτεχνείο στο Βερολίνο, 7 Δεκέμβρη 1973), «Είναι αλήθεια πως η δικτατορία δεν μπορεί να αγνοήσει το νέο διεθνές κλίμα, την πολιτική ειρήνης και τις προτάσεις συνεργασίας της Σοβιετικής Ένωσης και των άλλων σοσιαλιστικών χωρών, ιδιαίτερα της γειτονικής μας Λ.Δ. Βουλγαρίας. Οι σχετικές συμφωνίες που βρέθηκε υποχρεωμένη να υπογράψει χάρη σε αυτή τη πολιτική των σοσιαλιστικών χωρών ανταποκρίνονται αντικειμενικά στο συμφέρον της ειρήνης, φθείρουν ένα από τα βασικά προπαγανδιστικά όπλα στο ελληνικό οπλοστάσιο του αντικομμουνισμού». Αφέλεια ή τύφλωση;
Πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβρη, σε ανακοίνωσή του Κ.Σ. της ΚΝΕ τον Οκτώβριο του 1973 έγραφε για την πρότερη δράση της:«...τονιζόταν, και μάλιστα έντονα, ότι θα πρέπει να αποφευχθούν οι περιπτώσεις ξεκομμένων ενεργειών του φοιτητικού κινήματος και ειδικά με τη μορφή κατάληψης κτιρίων κάτω από την επίδραση των αυθόρμητων και αριστερίστικων στοιχείων».
Ο κόσμος της Αριστεράς έβραζε και ζη τούσε ριζική λύση, αλλά το ΚΚΕ κοίταγε να μην γίνουν «ακρότητες», «εξαντλώντας την νομιμότητα» που έδινε ο «εκδημοκρατισμός της Χούντας». Στα αριστερά του ΚΚΕ ήταν οι δυνάμεις των τροτσκιστών με συνεπή αντιδικτατορική γραμμή και οι δυνάμεις των μαοϊκών. Δίπλα σε αυτές ένας άλλος πόλος εμφανίστηκε που μεγάλωνε διαρκώς μαζί με τις άλλες δυνάμεις της άκρας αριστεράς, αυτός γύρω από το ΠΑΚ, που μετεξελίχτηκε σε αυτό που έγινε αργότερα ΠΑΣΟΚ.
Όλος αυτός ο κόσμος έκοψε τις σχέσεις του με το γερασμένο ΚΚΕ και αναζήτησε μια άλλη πιο δυναμική απάντηση για πτώση της Χούντας. Οι δυνάμεις εκτός ΚΚΕ λοιπόν, ώθησαν τα πράγματα στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, αγνοώντας το ΚΚΕ. Το ΚΚΕ δεν μπήκε στην κατάληψη, καταγγέλλοντας τους «προβοκάτορες». «Καταγγέλλουμε την προσχεδιασμένη εισβολή στο χώρο του Πολυτεχνείου την Τετάρτη 14 του Νοέμβρη 350 περί
που οργανωμένων πραχτόρων της ΚΥΠ σύμφωνα με το προβοκατόρικο σχέδιο των Ρουφογάλη-Καραγιαννόπουλου...», γράφανε. Μόνο όταν είδε ότι το κίνημα διογκώνεται μπήκε στην κατάληψη, μαζί με τη γραμμή για «απαγκίστρωση», δηλαδή για να διαλυθεί η κινητοποίηση ήσυχα.
Δύο γραμμές λοιπόν παλέψανε στο Πολυτεχνείο, αυτή του ΚΚΕ ηττήθηκε. Κόντρα στο ΚΚΕ, τα συνθήματα των δεκάδων χιλιάδων αγωνιστών που κάθε μέρα, όλη μέρα διαδήλωναν στην Πατησίων στο Πολυτεχνείο και γύρω, ήταν «Έξω οι Αμερικάνοι» , «Λαοκρατία», «Ψωμί Παιδεία Ελευθερία», «Γενική Απεργία», «Ενότητα φοιτητών – εργατών», προσπάθεια για διαρκή Εργατική Συνέλευση για συντονισμό με τους εργάτες. Καμία σχέση με τα χλιαρά πλάνα του ΚΚΕ, που έτσι κι αλλιώς συμμετείχε για να διαλύσει την κινητοποίηση.
Μύθος 9. Για την τραγωδία της Κύπρου φταιει η Χούντα.
Λένε, «χάσαμε την Κύπρο» λόγω της άφρονος πολιτικής του Ιωαννίδη. Ξεχνάνε ότι τα πολεμικά γεράκια του κοινοβουλευτισμού έκαναν τα ίδια και χειρότερα στους τουρκοκύπριους, σφαγές, διώξεις, εγκλεισμό, αποκλεισμό. Η κυρίαρχη γραμμή της ελληνικής αστικής τάξης ήταν η ένωση Ελλάδος-Κύπρου. Για να επιτευχθεί αυτό απαιτούνταν η πάταξη και εξολόθρευση των τουρκοκυπρίων που αντιστέκονταν.
Η Χούντα έκανε πράξη τη γραμμή της «ένωσης», κάνοντας πραξικόπημα με τον Σαμψών στην Κύπρο και εξαπολύοντας πογκρόμ ενάντια στους τ/κύπριους, προκαλώντας τη μήνη των Τούρκων και την εισβολή. Τα αποτελέσματα τα βλέπουμε μέχρι και σήμερα.
Μύθος 10. Η Χούντα έπεσε από το Πολυτεχνείο.
Μεγάλο μέρος της Αριστεράς θεωρεί την εξέγερση του Πολυτεχνείου αρχή του τέλους για τη χούντα. Το Πολυτεχνείο μπορεί βεβαίως να άνοιξε μια ρωγμή στο πολιτικό εποικοδόμημα, αλλά ήταν η επιστράτευση του 1974 που διέλυσε τη Χούντα.
Το καθεστώς μπροστά στην εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο, κάλεσε επιστράτευση, πολύς κόσμος δεν πήγε καν, όσοι πήγαν είδαν μια γελοία κατάσταση με ένα καθεστώς που όχι μόνο δεν ήθελε να δώσει τα όπλα στο λαό, αλλά που τα είχε κυριολεκτικά πουλήσει για πλουτισμό!
Το καθεστώς είχε πλέον γελοιοποιηθεί εντελώς στα μάτια του κόσμου. Ήταν φυσικό. Μέχρι τότε η νεολαία υποχρεωνόταν να ντύνεται ευπρεπώς κατά το μοντέλο ευπρεπείας των συνταγματαρχών (κοντά μαλλιά για τους άνδρες και όχι μίνι φούστες για τις νέες), να πηγαίνει στην εκκλησία και ν’ αποφεύγει συναθροίσεις πέραν των πέντε ατόμων. Ο περιορισμός ίσχυε και για κοινωνικές συναντήσεις ακόμα και σε σπίτια. Η μουσική του Μ. Θεοδωράκη και όχι μόνο απαγορεύτηκαν! Η λογοκρισία οργίαζε. Εκδίδοντας με εντατικό ρυθμό τη μια απαγόρευση μετά την άλλη έφτασε να σταματήσει την κυκλοφορία 760 βιβλίων, μεταξύ των οποίων και Ελλήνων συγγραφέων όπως ο Σοφοκλής και ο Αριστοφάνης και ξένων όπως ο Σαίξπηρ!
Το ηθικό του στρατού ήταν στο ναδίρ, πράγμα που οι θεότυφλοι συνταγματάρχες δεν μπορούσαν να δουν. Κάθε κρατική υποδομή δείχνει διαλυμένη και στις κορυφές του στρατού οι διάφορες κλίκες αλληλοτρώγονται για το πώς θα χειριστούν την κρίση. Ο λαός δεν εμπιστεύεται τη χούντα στην ηγεσία αυτού του πολέμου και δεν δείχνει κανέναν ενθουσιασμό για να εμπλακεί σε αυτόν. Η ΕΣΑ δεν μπορεί να επιβάλει καμιά τάξη στις επιστρατευμένες μονάδες και σημειώνονται λιντσαρίσματα ΕΣΑτζήδων από τους εφέδρους. Η χούντα δεν ενέπνεε πλέον καμία εμπιστοσύνη στην ίδια την αστική τάξη
Είναι 24 Ιούλη 1974. Ο Ιωαννίδης τα παρατάει και αποφασίζει να «πάρει άδεια». Οι υπόλοιποι της κλίκας καλούν τους αστούς πολιτικούς και τους παραδίδουν την εξουσία.
Μύθος 11. Το «Καραμανλής ή Τανκς» του Μίκη Θεοδωράκη δεν εξέφραζε την Αριστερά της εποχής, ήταν μια προσωπική άποψη.
Ο Θεοδωράκης ήταν πάντα αυτός που εκλαΐκευε την θέση του ΚΚΕ. Υπέρμαχος, παράλληλα, της ενότητας της Αριστεράς και ολόκληρου του αντιστασιακού φάσματος απηύθυνε εκκλήσεις στη διεθνή κοινή γνώμη και σε προσωπικότητες όπως ο Καραμανλής, απαιτώντας τη στράτευση τους στον αντιστασιακό αγώνα.
Ο Ηλιού της ΕΔΑ ήταν ακόμη πιο παραστατικός. «Η Ελλάδα», έλεγε, «βρίσκεται σήμερα (5 Μαΐου 1972) σε τρομερό αδιέξοδο. Οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει ρωγμές στο τείχος, που θα μπορούσε να μας μετακινήσει από την υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων, που θα σήμαινε κάποια αλλαγή, είναι επιθυμητό… και σε αυτό περιλαμβάνεται και η «λύση Καραμανλή» ή ένα «παλατιανό πραξικόπημα» μέσα στις γραμμές της χούντας. Με την έννοια αυτή, και μόνο με αυτή την έννοια, η ΕΔΑ είναι διατεθειμένη να «στηρίξει» λύση Καραμανλή».
Το ΚΚΕ λοιπόν έβλεπε είτε την επιστροφή στην προ του 1967 καθημερινότητα, είτε την Χούντα. Ο Μίκης απλώς «έκανε λιανά» την κεντρική γραμμή.
Μύθος 12. Το ΠΑΣΟΚ στη μεταπολίτευση καπηλεύτηκε τα συνθήματα της Αριστεράς.
Το ΠΑΣΟΚ δεν καπηλεύτηκε τα συνθήματα («ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο Συνδικάτο», «Εθνική Ανεξαρτησία» κλπ), αλλά ακριβέστερα, ανέβηκε στην εξουσία με αυτά τα συνθήματα. Στην πραγματικότητα το πρόβλημα δεν βρίσκεται σε οποιαδήποτε καπηλεία από το ΠΑΣΟΚ αλλά στην ίδια τη φύση αυτών των συνθημάτων. Τα συνθήματα αυτά δεν είχαν κανένα συγκεκριμένο στόχο παρά μόνο φανταστικούς εχθρούς που βρίσκονταν χιλιάδες μίλα έξω από τη χώρα. Αν δεν ήταν η Ουάσιγκτον, ήταν οι Βρυξέλλες. Μια ανέξοδη πατριωτική προπαγάνδα με σοσιαλίζων περιτύλιγμα.
Δεν αναρωτήθηκαν ποτέ οι σύντροφοι αυτοί; Μήπως τα συνθήματα τα ίδια ήταν τουφεκιές στον αέρα; Μήπως τελικά η παραδοσιακή αριστερά που μονίμως έβγαινε παραπονούμενη τη δεκαετία του 80 ότι της έκλεψαν την πνευματική της περιουσία δεν ήταν δα και τόσο διαφορετική από το ΠΑΣΟΚ; Μήπως στην προκειμένη περίπτωση αυτοί και το ΠΑΣΟΚ πουλάγανε την ίδια (ιδεολογική) πραμάτεια, αλλά ο κόσμος προτίμησε το πιο αποφασιστικό ΠΑΣΟΚ που εγγυούταν ότι θα έκανε καλύτερα πράξη τα (έτσι κι αλλιώς ίδια) συνθήματα;
Μήπως δηλαδή οι μαοϊκοί ήταν πιο εύστοχοι, όταν οι εργάτες πάλευαν ενάντια στην ογκώδη αντεργατική επίθεση της μεταπολίτευσης και αυτοί μοίραζαν προκηρύξεις με προσφώνηση «Πατριώτες, Αντιφασίστες», προτάσσοντας όχι τον αγώνα για σοσιαλιστική αντικαπιταλιστική διέξοδο αλλά για… εθνική ανεξαρτησία. «Ούτε ΝΑΤΟ ούτε Βαρσοβία, εθνική ανεξαρτησία». Το σύνθημα αυτό φώναζαν τα μπλοκ του ΠΑΣΟΚ και των μαοικών οργανώσεων όλη τη δεκαετία του 70. Αυτό ήταν και το νήμα της πατριωτικής στρατηγικής τους. Είναι μετά να απορεί κανείς γιατί οι οργανώσεις αυτές άδειασαν για να στελεχώσουν το υφυπουργείο Νέας Γενιάς του Λαλιώτη;
Όμως υπάρχει και κάτι ακόμα. Ακόμα και να δεχτεί κανείς ότι το ΠΑΣΟΚ πολιτεύτηκε με τα συνθήματα της αριστεράς, τότε αυτό σημαίνει ότι η αριστερά είχε την απόλυτη πολιτική ηγεμονία στο κίνημα που πάλευε την καραμανλική δεξιά και το σύστημα. Τι καλύτερο από αυτό θα σκεφτόταν ο κάθε λογικός άνθρωπος. Γιατί όμως ο κόσμος που ακολούθησε αυτά τα συνθήματα δεν πήγε μετά την προδοσία τους από το ΠΑΣΟΚ στην αριστερά; Μήπως πολύ απλά γιατί τα συνθήματα αυτά αντανακλούσαν το αδιέξοδο της πατριωτικής αριστερής ρεφορμιστικής στρατηγικής; Μια στρατηγική άλλωστε που την διεκδικούσε όχι μόνο το ΠΑΣΟΚ αλλά και το σύνολο της σταλινικής ελληνικής αριστεράς.
Μύθος 13. Οι πρώην αγωνιστές του Πολυτεχνείου γίνανε αργότερα τα στηρίγματα του καθεστώτος.
Το λένε κυρίως αυτοί που θέλουν να πουν στη νέα γενιά ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος από την ενσωμάτωση και την υποταγή. Ότι όλα αυτά είναι νεανικά παιχνίδια μέχρι την ενηλικίωση. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο παραμύθι απ’ αυτό.
Είναι βαθιά προσβολή γι’ αυτούς που έπεσαν στην μάχη του Πολυτεχνείου. Ήταν κι αυτοί δυνάμει προδότες; Είναι δηλαδή κάθε αγώνας μάταιος και «χαμένος εν τη γενέσει του»;
Αλλά είναι προσβολή και για το
υς χιλιάδες που συμμετείχαν. Που νοιώθουν περήφανοι που δώσαν το αίμα τους και χόρεψαν στη φωτιά τη ζωή τους κόντρα στο σκοτάδι της Χούντας. Έχουν μείνει οι περισσότεροι αφανείς, σεμνοί και χωρίς να περιφέρουν την πραμάτεια της αγωνιστικής τους περγαμηνής στο παζάρι της πολιτικής.
Δεν είναι πρώτη φορά και ούτε θα είναι η τελευταία που άνθρωποι σαν τη Δαμανάκη και το Λαλιώτης «απορροφούνται» από το σύστημα. Εξάλλου όσοι βρέθηκαν μέσα στο Πολυτεχνείο δεν ήταν όλοι ορκισμένοι επαναστάτες και εχθροί του καπιταλισμού. Πολλοί βρέθηκαν για να παλέψουν ενάντια στη χούντα και τίποτα περισσότερο. Όπως και να χει όμως εδώ δεν θα κάνουμε αξιολόγηση των βαθύτερων πολιτικών απόψεων και ιδεών όσων βρέθηκαν στην εξέγερση. Ούτε βεβαίως η μετέπειτα κοινωνική ή πολιτική εξέλιξη του καθενός αποδεικνύει τη ματαιότητα ενός αγώνα. Η μια εξέλιξη που πολλές φορές εξαρτάται από τη γενική έκβαση της αντιπαράθεσης, τις απογοητεύσεις, τις προσδοκίες, τις αυταπάτες ή και τις επιβεβαιώσεις του ενός ή του άλλου πολιτικού σχεδίου. Το Πολυτεχνείο του 1973, όπως και κάθε εργατική-φοιτητική εξέγερση είχε μέσα του όλες τις απόψεις. Η αντιπαράθεση ανάμεσα σε ένα ρεφορμιστικό ή ένα επαναστατικό σχέδιο μπορεί να καθορίσει την εξέλιξη μιας αναμέτρησης, αλλά από αυτό δεν προκύπτει μια ορισμένη αξιολόγηση για τον κάθε ένα που έτυχε να υπερασπιστεί τη μια ή την άλλη θέση. Κάθε μάχη έχει την τρέχουσα πραγματική αξία εκείνη τη στιγμή στο βαθμό που μπορεί να καθορίσει ακόμα και τη ροή της ιστορίας. Από κει και πέρα κανείς μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του σε ύστερο χρόνο. Για την εξέγερση του Πολυτεχνείο και για οποιοδήποτε γεγονός. Αυτά εξάλλου τα γεγονότα είναι που δοκιμάζουν τις υπάρχουσες πολιτικές δυνάμεις που επενδύουν πάνω στη μια ή την άλλη στρατηγική.
Όπως και να χει γι’ αυτούς που συνεχίζουν αμείωτα να αγωνίζονται από τότε, και που σ’ αυτούς οι νεώτεροι οφείλουν ένα σημαντικό κομμάτι της συλλογικής τους ιστορικής μνήμης, μόνο σεβασμό μπορούμε να εκφράσουμε. Να πούμε όμως ότι ελάχιστοι από αυτούς έβγαλαν τα κατάλληλα συμπεράσματα. Αυτό είναι και το τίμημα ενός αγώνα που μένει στα μισά του δρόμου, ενός αγώνα που συνεχίζεται.
Δ. Καστάνης
http://www.ks-ee.org/old_kseeorg/efim-diadiktyo/106/mithoi_106.html
Αν λοιπόν από την κυρίαρχη αντίληψη στη Χούντα και στις ΗΠΑ αποδίδονται όλα τα κακά, (η αποσύνθεση του κράτους, η «τραγωδία της Κύπρου» και άλλα), στο Πολυτεχνείο αποδίδονται όλα τα καλά της ανάτασης του αδούλωτου φρονήματος του έλληνα που δεν ανέχεται στο σβέρκο του ξένο ή ντόπιο ζυγό, κλπ.
Όμως, ένα τέτοιο τερατούργημα χτίζεται με τα τούβλα που του ταιριάζουνε, τους μύθους.
Μύθος 1. Η ομαλή δημοκρατική πολιτική ζωή της Ελλάδας διακόπηκε από την Χούντα.
Αν κοιτάξει κανείς καλά το καπιταλιστικό πολιτικό καθεστώς πριν την Χούντα θα δει τρεις πυλώνες στήριξής του: το Παλάτι (ο βασιλιάς), το Στρατό και το Κοινοβουλευτικό σύστημα.
Ο Στρατός, έχοντας βγει θριαμβευτής από τον Εμφύλιο, μα τόσο μισητός στα μάτια των εργατών, δεν σταμάτησε μεταπολεμικά να μηχανορραφεί και να φτιάχνει συνδέσμους παρέμβασης στην ζωή της χώρας. Ο Σύνδεσμος Αξιωματικών Νέων (Σ.Α.Ν), ο Ιερός Σύνδεσμος Ελλήνων Αξιωματικών (Ι.Δ.Ε.Α), προσπαθούσε να εμφανισθεί σαν εγγυητής της αστικής σταθερότητας απέναντι σε μια εργατική τάξη που εφορμούσε στο προσκήνιο, ιδιαίτερα με την εξέγερση του Ιούλη-Αυγούστου 1965. Τελικά η Χούντα (Ένωση) των Συνταγματαρχών (από κάποιες συγκυρίες όχι η Χούντα των Στρατηγών), έδωσε τη λύση στις 21 Απρίλη 1967.
Το Παλάτι με τον Γεώργιο Β’, μισητό κι αυτό στα μάτια των εργατών που κατά χιλιάδες διαδήλωναν «να φύγει ο βασιλιάς», ζητούσε κι αυτό μέσα σ’ αυτήν την εύθραυστη ισορροπία να λάβει σκληρά μέτρα για την πάταξη της αταξίας.
Ο άλλος πάλι πυλώνας, που ήταν και ο κυρίαρχος, δηλαδή ο κοινοβουλευτισμός, δεν ήταν και κάτι αξιομίμητο. Είχε στήσει ένα ασφυκτικό αντικομμουνιστικό κράτος, όπου μόνο με πιστοποιητικό Κοινωνικών Φρονημάτων μπορούσε κανείς να βρει δουλειά, χαφιέδες και διώξεις να κυριαρχούν παντού, εκλογές οπερέτες (όπως αυτή του 1961), ο εξαθλιωμένος κόσμος της επαρχίας να μεταναστεύει κατά εκατοντάδες χιλιάδες σε Αυστραλία, Καναδά, Γερμανία, λες και η χώρα ήταν σε πόλεμο. Και ποιοι τον εκφράζανε αυτόν τον πυλώνα; Τιποτένια ανδρείκελα όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής που έφυγε με άλλο όνομα από τη χώρα όταν στριμώχθηκε ή τον Γεώργιο Παπανδρέου τον αντι-κομμουνιστή σφαγέα του Δεκέμβρη του 1944. Που ήταν λοιπόν η ομαλή δημοκρατία;
Μύθος 2. Η CIA και ΗΠΑ φταινε για την Χούντα.
Λες και τα τιποτένια ανθρωπάρια του Στρατού, της βουλής ή του Παλατιού δεν ήθελαν τους αμερικανούς και έτσι η CIA αναγκάστηκε να πάρει πρωτοβουλία. Έτσι κι αλλιώς η Ένωση Κέντρου του Γ. Παπανδρέου σε καμία περίπτωση δεν ήταν αντι-δυτική. Προχώρησε σε έναν αστικό εκσυγχρονισμό δίνοντας όλο και πιο πολλά στο Κεφάλαιο.
Με αυτήν τη θεωρία οι υπεύθυνοι υποβιβάζονται σε απλούς διεκπεραιωτές και όχι σε αυτουργούς. Έτσι, απομακρύνονται οι υπεύθυνοι από τα μάτια των αγωνιστών του εργατικού κινήματος, βάζοντας άλλα καθήκοντα (καχυποψία, μοιρολατρισμό), παρά την ταξική πάλη, παρουσιάζοντας τον όλο μύθο σαν αντιιμπεριαλισμό.
Μετά τον εμφύλιο οι ΗΠΑ συνέδραμαν την διαλυμένη ελληνική αστική τάξη, η οποία όμως κατάφερε γρήγορα μετά από τρία-τέσσερα χρόνια να σταθεί πάλι μόνη της στα πόδια της. Μετά απ´ αυτό δεν μπορεί κανείς να μιλήσει για εξαρτημένη από τις ΗΠΑ Ελλάδα. Και αλλού οι ΗΠΑ έκαναν τότε παρεμβάσεις όπως στη Γερμανία, αλλά κανείς δεν μπορεί να μιλά για «εξαρτημένη Γερμανία».
Η Χούντα πάτησε πάνω από το διογκούμενο και επαναστατικό κίνημα που ξεπέρναγε πια την ήττα του Εμφυλίου και πήγαινε όλο και πιο αριστερά (1964-1967). Όλα τα άλλα είναι μόνο για τα μυθιστορήματα pulp fiction.
Μύθος 3. Η Χούντα ήταν πιόνι των ΗΠΑ.
Ας δούμε όμως πέρα από τα «σενάρια», τα πραγματικά γεγονότα. Οι αμερικάνοι αμέσως με την άνοδο της Χούντας κρατάνε από αδιάφορη έως εχθρική στάση. Αρχικά με δηλώσεις του τύπου «δεν βιαζόμαστε να αναγνωρίσουμε το νέο καθεστώς των Αθηνών», τελικά αναγνωρίζουν τη Χούντα 10 μήνες μετά την 21/07/1967 (23/01/1968)!! Επίσης στις χρονιές 1969-70 η αμερικάνικη πρεσβεία ουσιαστικά μένει ακέφαλη, δείχνοντας μέγιστη υποβάθμιση προς την Ελλάδα. Περίεργο για εξαρτημένη στις ΗΠΑ χώρα!
Ακόμη πιο περίεργη είναι και η προσέγγιση της Χούντας με το ανατολικό μπλοκ και ιδιαίτερα με τη Βουλγαρία εκεί γύρω στα 1973, ενώ σε κρισιμότατες για το ΝΑΤΟ στιγμές όπως στον αραβοϊσραηλινό πόλεμο καθώς και στην επικείμενη αμερικάνικη επίθεση στη Λιβύη, διατυμπάνιζε ότι παραμένει ουδέτερη και αδέσμευτη.
Μύθος 4. Η Χούντα ήταν φασιστικό καθεστώς.
Η Χούντα ήταν ένα καταπιεστικό καθεστώς που τσάκισε στο εργατικό κίνημα και επέβαλε πρωτάκουστες απαγορεύσεις. Κατά τ’ άλλα όμως, δεν είχε τα αντίστοιχα Freikorps, τα Τάγματα Θανάτου, τα ένοπλα τμήματα μικροαστών και λούμπεν πολιτών, την ανθρώπινη σκόνη που τσακίζει τους εργάτες και που κυριαρχεί στους δρόμους. Είχε μόνο το στρατό μαζί της, που κι αυτός δεν κράτησε σε μια κρίσιμη στιγμή (Επιστράτευση 1974) και διαλύθηκε.
Ιδιαίτερα οι μαοϊκο-σταλινικοί αποκαλούν την Χούντα «φασιστική χούντα» Μέγα σφάλμα! Όσοι το λένε αυτό δεν ξέρουν τι είναι Φασισμός και άρα είναι ανίκανοι να τον αντιμετωπίσουν όταν χρειαστεί. Δεν είναι κάθε καταπιεστικό καθεστώς φασιστικό, ο φασισμός είναι η αντεπανάσταση, η απάντηση της αστικής τάξης στην επανάσταση, βασισμένη σε ένοπλα τυφλωμένα και διψασμένα για εκδίκηση μεσαία στρώματα.
Μύθος 5. Η Αριστερά δεν μπορούσε να κάνει τίποτα για να αποτρέψει τη Χούντα.
Η Αριστερά ήταν κυρίως το ΚΚΕ με την ΕΔΑ και τους Λαμπράκηδες. Όλο το προηγούμενο διάστημα εθελοτυφλούσε μέχρι και σαμποτάριζε τις δυναμικές κινητοποιήσεις. Μοιρολατρία. Η ΕΔΑ σε διαδηλώσεις προσπαθούσε να επιβάλει τα πιο χλιαρά συνθήματα και τις πιο χλιαρές μορφές πάλης, πολύ πίσω από τη διάθεση του κόσμου.
Για το ενδεχόμενο πραξικοπήματος κρατούσε μια αλλοπρόσαλλη στάση, με μια τριτο-περιοδική αλαζονική άποψη, μη προετοιμάζοντας τον κόσμο της για τις δύσκολες στιγμές. Έλεγε μάλιστα ότι «αν επιχειρήσουν κάτι θα τους πάρουμε με τα σκουπόξυλα». Ο Χρόνης Μίσσιος λεει ότι η εφημερίδα Αυγή, ήταν έτοιμη να κυκλοφορήσει την 21η Απριλίου 1967 με κεντρικό θέμα «Γιατί δεν πρόκειται να γίνει πραξικόπημα στην Ελλάδα».
Η ΕΔΑ καλούσε για εθνική ομοψυχία και συνεργασία. Όταν δε, βγήκαν τα τάνκς στους δρόμους, η αλαζονική αριστερά διαλύθηκε τρέχοντας στους 4 ορίζοντες.
Μύθος 6. Η Χούντα «βοήθησε πολύ κόσμο», έκανε μεγάλα έργα και ήταν αδέκαστη απέναντι στο Κεφάλαιο
Η Χούντα ήταν κατ´ αρχάς η ασυδοσία του Κεφαλαίου, κατασκευαστικού, βιομηχανικού, εφοπλιστικού. Ο κάθε καπιταλιστής που τα ‛χε καλά με τη Χούντα, με το καθεστώς του χαφιέ των βασανιστηρίων και του καραβανά, με τα συνδικάτα διαλυμένα από τη Χούντα και τους εργάτες εξατομικευμένους χωρίς καμία προστασία, έκαναν ελεύθερα τη δουλειά τους. Δεν ξέρουμε και πολλά «φιλο-εργατικά» καθεστώτα που καταργούνε τα εργατικά δικαιώματα! Αυτός που λεει αυτά τα πράγματα είναι ή κουτορνίθι ή συνειδητός ακροδεξιός.
Μύθος 7. «Σύσσωμο το πολιτικό σύστημα» αντιστάθηκε σθεναρά ενάντια στη Χούντα.
Αν όλος ο «πολιτικός κόσμος» αντιστάθηκε στη Χούντα, μπορεί κανείς να εξηγήσει πως μια γελοία θράκα συνταγματαρχών μπόρεσε και κράτησε την εξουσία επί 7 ολόκληρα χρόνια;
Το παλιό αστικό σύστημα (ΕΡΕ, Ένωση Κέντρου) περίμενε υπομονετικά και μάλιστα συνδιαλεγόταν κρυφά και φανερά με τη Χούντα για τρόπους «εκδημοκρατισμού της πολιτικής ζωής». Και ενώ η Αριστερά ονειρευόταν τουλάχιστο μια επιστροφή στην πρότερη βολική κατάσταση με την Δεξιά και το «Κέντρο» στην εξουσία και την Αριστερά να πιέζει για αλλαγές, η αστική τάξη δεν μπορούσε να ξεχάσει ότι μεταβαίνοντας πάλι σε ομαλή κατάσταση οι εργάτες θα ξανάπιαναν το νήμα του αγώνα.
Η Χούντα συνέφερε τον αστικό πολιτικό κόσμο, την οποία ανέχτηκε. Έβλεπε δε ο αστικός πολιτικός κόσμος με καλό μάτι γενικά τις προσπάθειες «εκδημοκρατισμού της Χούντας». Το 1973 ο Παπαδόπουλος αναθέτει στον διορισμένο πρωθυπουργό Μαρκεζίνη να έρθει σε συνεννόηση με τους αστούς πολιτικούς και να προετοιμάσει εκλογές στις οποίες και θα μετείχαν όλα αυτά τα πολιτικά κόμματα (ΕΡΕ, Ένωση Κέντρου, ΕΔΑ).
Εκ των υστέρων, ο πολιτικός κόσμος καταγγέλλει αυτή την ενέργεια της Χούντας σαν απόπειρα «ψευτο-δημοκρατίας», τότε όμως δεν την είχε αντιμετωπίσει έτσι. Ο αρχηγός της ΕΡΕ, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, αρνιόταν οποιαδήποτε συμμετοχή στις εκλογές, αλλά τα υπόλοιπα στελέχη της δεξιάς, πίεζαν συστηματικά για να αλλάξει ο Κανελλόπουλος αυτή τη στάση. Άλλωστε, πραγματικός αρχηγός της ΕΡΕ ήταν ο Καραμανλής που από το Παρίσι ενίσχυε την απόπειρα της χούντας για “εκδημοκρατισμό”. Και η Ε.Κ ήταν διχασμένη και ο Μαύρος, αρχηγός της ΕΚ, κρατούσε στάση αναμονής περιμένοντας την ΕΡΕ να καθορίσει τη στάση της, ώστε να μην εκτεθεί. Αντιθέτως, η ΕΔΑ δεν δίστασε καθόλου να εκτεθεί και ο Ηλιού ήταν ο πρώτος πολιτικός που χαιρέτησε την “επιστροφή στη δημοκρατία” και κάλεσε τα πολιτικά κόμματα να πάρουν μέρος σε αυτές.
Μύθος 8. Το ΚΚΕ ηγήθηκε του αντιδικτατορικού αγώνα.
To KKE αντιστάθηκε στη Χούντα. Αλίμονο αν γινόταν κι αλλιώς. Πάντα όμως με σκοπό την επιστροφή στην πρότερη κατάσταση, έχοντας αυταπάτες ότι η Χούντα θα πέσει σαν ώριμο φρούτο και ο εκδημοκρατισμός θα έρθει σύντομα. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν η Χούντα ξεκίνησε συναλλαγές με το Ανατολικό Μπλοκ, το ΚΚΕ έγραφε στο 9ο Συνέδριο (έγινε λίγο μετά το Πολυτεχνείο στο Βερολίνο, 7 Δεκέμβρη 1973), «Είναι αλήθεια πως η δικτατορία δεν μπορεί να αγνοήσει το νέο διεθνές κλίμα, την πολιτική ειρήνης και τις προτάσεις συνεργασίας της Σοβιετικής Ένωσης και των άλλων σοσιαλιστικών χωρών, ιδιαίτερα της γειτονικής μας Λ.Δ. Βουλγαρίας. Οι σχετικές συμφωνίες που βρέθηκε υποχρεωμένη να υπογράψει χάρη σε αυτή τη πολιτική των σοσιαλιστικών χωρών ανταποκρίνονται αντικειμενικά στο συμφέρον της ειρήνης, φθείρουν ένα από τα βασικά προπαγανδιστικά όπλα στο ελληνικό οπλοστάσιο του αντικομμουνισμού». Αφέλεια ή τύφλωση;
Πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβρη, σε ανακοίνωσή του Κ.Σ. της ΚΝΕ τον Οκτώβριο του 1973 έγραφε για την πρότερη δράση της:«...τονιζόταν, και μάλιστα έντονα, ότι θα πρέπει να αποφευχθούν οι περιπτώσεις ξεκομμένων ενεργειών του φοιτητικού κινήματος και ειδικά με τη μορφή κατάληψης κτιρίων κάτω από την επίδραση των αυθόρμητων και αριστερίστικων στοιχείων».
Ο κόσμος της Αριστεράς έβραζε και ζη τούσε ριζική λύση, αλλά το ΚΚΕ κοίταγε να μην γίνουν «ακρότητες», «εξαντλώντας την νομιμότητα» που έδινε ο «εκδημοκρατισμός της Χούντας». Στα αριστερά του ΚΚΕ ήταν οι δυνάμεις των τροτσκιστών με συνεπή αντιδικτατορική γραμμή και οι δυνάμεις των μαοϊκών. Δίπλα σε αυτές ένας άλλος πόλος εμφανίστηκε που μεγάλωνε διαρκώς μαζί με τις άλλες δυνάμεις της άκρας αριστεράς, αυτός γύρω από το ΠΑΚ, που μετεξελίχτηκε σε αυτό που έγινε αργότερα ΠΑΣΟΚ.
Όλος αυτός ο κόσμος έκοψε τις σχέσεις του με το γερασμένο ΚΚΕ και αναζήτησε μια άλλη πιο δυναμική απάντηση για πτώση της Χούντας. Οι δυνάμεις εκτός ΚΚΕ λοιπόν, ώθησαν τα πράγματα στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, αγνοώντας το ΚΚΕ. Το ΚΚΕ δεν μπήκε στην κατάληψη, καταγγέλλοντας τους «προβοκάτορες». «Καταγγέλλουμε την προσχεδιασμένη εισβολή στο χώρο του Πολυτεχνείου την Τετάρτη 14 του Νοέμβρη 350 περί
που οργανωμένων πραχτόρων της ΚΥΠ σύμφωνα με το προβοκατόρικο σχέδιο των Ρουφογάλη-Καραγιαννόπουλου...», γράφανε. Μόνο όταν είδε ότι το κίνημα διογκώνεται μπήκε στην κατάληψη, μαζί με τη γραμμή για «απαγκίστρωση», δηλαδή για να διαλυθεί η κινητοποίηση ήσυχα.
Δύο γραμμές λοιπόν παλέψανε στο Πολυτεχνείο, αυτή του ΚΚΕ ηττήθηκε. Κόντρα στο ΚΚΕ, τα συνθήματα των δεκάδων χιλιάδων αγωνιστών που κάθε μέρα, όλη μέρα διαδήλωναν στην Πατησίων στο Πολυτεχνείο και γύρω, ήταν «Έξω οι Αμερικάνοι» , «Λαοκρατία», «Ψωμί Παιδεία Ελευθερία», «Γενική Απεργία», «Ενότητα φοιτητών – εργατών», προσπάθεια για διαρκή Εργατική Συνέλευση για συντονισμό με τους εργάτες. Καμία σχέση με τα χλιαρά πλάνα του ΚΚΕ, που έτσι κι αλλιώς συμμετείχε για να διαλύσει την κινητοποίηση.
Μύθος 9. Για την τραγωδία της Κύπρου φταιει η Χούντα.
Λένε, «χάσαμε την Κύπρο» λόγω της άφρονος πολιτικής του Ιωαννίδη. Ξεχνάνε ότι τα πολεμικά γεράκια του κοινοβουλευτισμού έκαναν τα ίδια και χειρότερα στους τουρκοκύπριους, σφαγές, διώξεις, εγκλεισμό, αποκλεισμό. Η κυρίαρχη γραμμή της ελληνικής αστικής τάξης ήταν η ένωση Ελλάδος-Κύπρου. Για να επιτευχθεί αυτό απαιτούνταν η πάταξη και εξολόθρευση των τουρκοκυπρίων που αντιστέκονταν.
Η Χούντα έκανε πράξη τη γραμμή της «ένωσης», κάνοντας πραξικόπημα με τον Σαμψών στην Κύπρο και εξαπολύοντας πογκρόμ ενάντια στους τ/κύπριους, προκαλώντας τη μήνη των Τούρκων και την εισβολή. Τα αποτελέσματα τα βλέπουμε μέχρι και σήμερα.
Μύθος 10. Η Χούντα έπεσε από το Πολυτεχνείο.
Μεγάλο μέρος της Αριστεράς θεωρεί την εξέγερση του Πολυτεχνείου αρχή του τέλους για τη χούντα. Το Πολυτεχνείο μπορεί βεβαίως να άνοιξε μια ρωγμή στο πολιτικό εποικοδόμημα, αλλά ήταν η επιστράτευση του 1974 που διέλυσε τη Χούντα.
Το καθεστώς μπροστά στην εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο, κάλεσε επιστράτευση, πολύς κόσμος δεν πήγε καν, όσοι πήγαν είδαν μια γελοία κατάσταση με ένα καθεστώς που όχι μόνο δεν ήθελε να δώσει τα όπλα στο λαό, αλλά που τα είχε κυριολεκτικά πουλήσει για πλουτισμό!
Το καθεστώς είχε πλέον γελοιοποιηθεί εντελώς στα μάτια του κόσμου. Ήταν φυσικό. Μέχρι τότε η νεολαία υποχρεωνόταν να ντύνεται ευπρεπώς κατά το μοντέλο ευπρεπείας των συνταγματαρχών (κοντά μαλλιά για τους άνδρες και όχι μίνι φούστες για τις νέες), να πηγαίνει στην εκκλησία και ν’ αποφεύγει συναθροίσεις πέραν των πέντε ατόμων. Ο περιορισμός ίσχυε και για κοινωνικές συναντήσεις ακόμα και σε σπίτια. Η μουσική του Μ. Θεοδωράκη και όχι μόνο απαγορεύτηκαν! Η λογοκρισία οργίαζε. Εκδίδοντας με εντατικό ρυθμό τη μια απαγόρευση μετά την άλλη έφτασε να σταματήσει την κυκλοφορία 760 βιβλίων, μεταξύ των οποίων και Ελλήνων συγγραφέων όπως ο Σοφοκλής και ο Αριστοφάνης και ξένων όπως ο Σαίξπηρ!
Το ηθικό του στρατού ήταν στο ναδίρ, πράγμα που οι θεότυφλοι συνταγματάρχες δεν μπορούσαν να δουν. Κάθε κρατική υποδομή δείχνει διαλυμένη και στις κορυφές του στρατού οι διάφορες κλίκες αλληλοτρώγονται για το πώς θα χειριστούν την κρίση. Ο λαός δεν εμπιστεύεται τη χούντα στην ηγεσία αυτού του πολέμου και δεν δείχνει κανέναν ενθουσιασμό για να εμπλακεί σε αυτόν. Η ΕΣΑ δεν μπορεί να επιβάλει καμιά τάξη στις επιστρατευμένες μονάδες και σημειώνονται λιντσαρίσματα ΕΣΑτζήδων από τους εφέδρους. Η χούντα δεν ενέπνεε πλέον καμία εμπιστοσύνη στην ίδια την αστική τάξη
Είναι 24 Ιούλη 1974. Ο Ιωαννίδης τα παρατάει και αποφασίζει να «πάρει άδεια». Οι υπόλοιποι της κλίκας καλούν τους αστούς πολιτικούς και τους παραδίδουν την εξουσία.
Μύθος 11. Το «Καραμανλής ή Τανκς» του Μίκη Θεοδωράκη δεν εξέφραζε την Αριστερά της εποχής, ήταν μια προσωπική άποψη.
Ο Θεοδωράκης ήταν πάντα αυτός που εκλαΐκευε την θέση του ΚΚΕ. Υπέρμαχος, παράλληλα, της ενότητας της Αριστεράς και ολόκληρου του αντιστασιακού φάσματος απηύθυνε εκκλήσεις στη διεθνή κοινή γνώμη και σε προσωπικότητες όπως ο Καραμανλής, απαιτώντας τη στράτευση τους στον αντιστασιακό αγώνα.
Ο Ηλιού της ΕΔΑ ήταν ακόμη πιο παραστατικός. «Η Ελλάδα», έλεγε, «βρίσκεται σήμερα (5 Μαΐου 1972) σε τρομερό αδιέξοδο. Οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει ρωγμές στο τείχος, που θα μπορούσε να μας μετακινήσει από την υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων, που θα σήμαινε κάποια αλλαγή, είναι επιθυμητό… και σε αυτό περιλαμβάνεται και η «λύση Καραμανλή» ή ένα «παλατιανό πραξικόπημα» μέσα στις γραμμές της χούντας. Με την έννοια αυτή, και μόνο με αυτή την έννοια, η ΕΔΑ είναι διατεθειμένη να «στηρίξει» λύση Καραμανλή».
Το ΚΚΕ λοιπόν έβλεπε είτε την επιστροφή στην προ του 1967 καθημερινότητα, είτε την Χούντα. Ο Μίκης απλώς «έκανε λιανά» την κεντρική γραμμή.
Μύθος 12. Το ΠΑΣΟΚ στη μεταπολίτευση καπηλεύτηκε τα συνθήματα της Αριστεράς.
Το ΠΑΣΟΚ δεν καπηλεύτηκε τα συνθήματα («ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο Συνδικάτο», «Εθνική Ανεξαρτησία» κλπ), αλλά ακριβέστερα, ανέβηκε στην εξουσία με αυτά τα συνθήματα. Στην πραγματικότητα το πρόβλημα δεν βρίσκεται σε οποιαδήποτε καπηλεία από το ΠΑΣΟΚ αλλά στην ίδια τη φύση αυτών των συνθημάτων. Τα συνθήματα αυτά δεν είχαν κανένα συγκεκριμένο στόχο παρά μόνο φανταστικούς εχθρούς που βρίσκονταν χιλιάδες μίλα έξω από τη χώρα. Αν δεν ήταν η Ουάσιγκτον, ήταν οι Βρυξέλλες. Μια ανέξοδη πατριωτική προπαγάνδα με σοσιαλίζων περιτύλιγμα.
Δεν αναρωτήθηκαν ποτέ οι σύντροφοι αυτοί; Μήπως τα συνθήματα τα ίδια ήταν τουφεκιές στον αέρα; Μήπως τελικά η παραδοσιακή αριστερά που μονίμως έβγαινε παραπονούμενη τη δεκαετία του 80 ότι της έκλεψαν την πνευματική της περιουσία δεν ήταν δα και τόσο διαφορετική από το ΠΑΣΟΚ; Μήπως στην προκειμένη περίπτωση αυτοί και το ΠΑΣΟΚ πουλάγανε την ίδια (ιδεολογική) πραμάτεια, αλλά ο κόσμος προτίμησε το πιο αποφασιστικό ΠΑΣΟΚ που εγγυούταν ότι θα έκανε καλύτερα πράξη τα (έτσι κι αλλιώς ίδια) συνθήματα;
Μήπως δηλαδή οι μαοϊκοί ήταν πιο εύστοχοι, όταν οι εργάτες πάλευαν ενάντια στην ογκώδη αντεργατική επίθεση της μεταπολίτευσης και αυτοί μοίραζαν προκηρύξεις με προσφώνηση «Πατριώτες, Αντιφασίστες», προτάσσοντας όχι τον αγώνα για σοσιαλιστική αντικαπιταλιστική διέξοδο αλλά για… εθνική ανεξαρτησία. «Ούτε ΝΑΤΟ ούτε Βαρσοβία, εθνική ανεξαρτησία». Το σύνθημα αυτό φώναζαν τα μπλοκ του ΠΑΣΟΚ και των μαοικών οργανώσεων όλη τη δεκαετία του 70. Αυτό ήταν και το νήμα της πατριωτικής στρατηγικής τους. Είναι μετά να απορεί κανείς γιατί οι οργανώσεις αυτές άδειασαν για να στελεχώσουν το υφυπουργείο Νέας Γενιάς του Λαλιώτη;
Όμως υπάρχει και κάτι ακόμα. Ακόμα και να δεχτεί κανείς ότι το ΠΑΣΟΚ πολιτεύτηκε με τα συνθήματα της αριστεράς, τότε αυτό σημαίνει ότι η αριστερά είχε την απόλυτη πολιτική ηγεμονία στο κίνημα που πάλευε την καραμανλική δεξιά και το σύστημα. Τι καλύτερο από αυτό θα σκεφτόταν ο κάθε λογικός άνθρωπος. Γιατί όμως ο κόσμος που ακολούθησε αυτά τα συνθήματα δεν πήγε μετά την προδοσία τους από το ΠΑΣΟΚ στην αριστερά; Μήπως πολύ απλά γιατί τα συνθήματα αυτά αντανακλούσαν το αδιέξοδο της πατριωτικής αριστερής ρεφορμιστικής στρατηγικής; Μια στρατηγική άλλωστε που την διεκδικούσε όχι μόνο το ΠΑΣΟΚ αλλά και το σύνολο της σταλινικής ελληνικής αριστεράς.
Μύθος 13. Οι πρώην αγωνιστές του Πολυτεχνείου γίνανε αργότερα τα στηρίγματα του καθεστώτος.
Το λένε κυρίως αυτοί που θέλουν να πουν στη νέα γενιά ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος από την ενσωμάτωση και την υποταγή. Ότι όλα αυτά είναι νεανικά παιχνίδια μέχρι την ενηλικίωση. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο παραμύθι απ’ αυτό.
Είναι βαθιά προσβολή γι’ αυτούς που έπεσαν στην μάχη του Πολυτεχνείου. Ήταν κι αυτοί δυνάμει προδότες; Είναι δηλαδή κάθε αγώνας μάταιος και «χαμένος εν τη γενέσει του»;
Αλλά είναι προσβολή και για το
υς χιλιάδες που συμμετείχαν. Που νοιώθουν περήφανοι που δώσαν το αίμα τους και χόρεψαν στη φωτιά τη ζωή τους κόντρα στο σκοτάδι της Χούντας. Έχουν μείνει οι περισσότεροι αφανείς, σεμνοί και χωρίς να περιφέρουν την πραμάτεια της αγωνιστικής τους περγαμηνής στο παζάρι της πολιτικής.
Δεν είναι πρώτη φορά και ούτε θα είναι η τελευταία που άνθρωποι σαν τη Δαμανάκη και το Λαλιώτης «απορροφούνται» από το σύστημα. Εξάλλου όσοι βρέθηκαν μέσα στο Πολυτεχνείο δεν ήταν όλοι ορκισμένοι επαναστάτες και εχθροί του καπιταλισμού. Πολλοί βρέθηκαν για να παλέψουν ενάντια στη χούντα και τίποτα περισσότερο. Όπως και να χει όμως εδώ δεν θα κάνουμε αξιολόγηση των βαθύτερων πολιτικών απόψεων και ιδεών όσων βρέθηκαν στην εξέγερση. Ούτε βεβαίως η μετέπειτα κοινωνική ή πολιτική εξέλιξη του καθενός αποδεικνύει τη ματαιότητα ενός αγώνα. Η μια εξέλιξη που πολλές φορές εξαρτάται από τη γενική έκβαση της αντιπαράθεσης, τις απογοητεύσεις, τις προσδοκίες, τις αυταπάτες ή και τις επιβεβαιώσεις του ενός ή του άλλου πολιτικού σχεδίου. Το Πολυτεχνείο του 1973, όπως και κάθε εργατική-φοιτητική εξέγερση είχε μέσα του όλες τις απόψεις. Η αντιπαράθεση ανάμεσα σε ένα ρεφορμιστικό ή ένα επαναστατικό σχέδιο μπορεί να καθορίσει την εξέλιξη μιας αναμέτρησης, αλλά από αυτό δεν προκύπτει μια ορισμένη αξιολόγηση για τον κάθε ένα που έτυχε να υπερασπιστεί τη μια ή την άλλη θέση. Κάθε μάχη έχει την τρέχουσα πραγματική αξία εκείνη τη στιγμή στο βαθμό που μπορεί να καθορίσει ακόμα και τη ροή της ιστορίας. Από κει και πέρα κανείς μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του σε ύστερο χρόνο. Για την εξέγερση του Πολυτεχνείο και για οποιοδήποτε γεγονός. Αυτά εξάλλου τα γεγονότα είναι που δοκιμάζουν τις υπάρχουσες πολιτικές δυνάμεις που επενδύουν πάνω στη μια ή την άλλη στρατηγική.
Όπως και να χει γι’ αυτούς που συνεχίζουν αμείωτα να αγωνίζονται από τότε, και που σ’ αυτούς οι νεώτεροι οφείλουν ένα σημαντικό κομμάτι της συλλογικής τους ιστορικής μνήμης, μόνο σεβασμό μπορούμε να εκφράσουμε. Να πούμε όμως ότι ελάχιστοι από αυτούς έβγαλαν τα κατάλληλα συμπεράσματα. Αυτό είναι και το τίμημα ενός αγώνα που μένει στα μισά του δρόμου, ενός αγώνα που συνεχίζεται.
Δ. Καστάνης
http://www.ks-ee.org/old_kseeorg/efim-diadiktyo/106/mithoi_106.html
arty:
