Το 1905, ο Mahler είχε ήδη συμπληρώσει την 7η συμφωνία του. Όμως δεν αποφάσιζε να την ερμηνεύσει παρά μόνο στα τέλη του 1908. Ο λόγος? Ο ίδιος είχε πολύ έντονες αμφιβολίες... Η 8η είχε ήδη συμπληρωθεί, όπως και το τραγούδι της Γης, έργα που τελικά φαίνονταν στα μάτια του σαφώς σημαντικότερα, με μεγαλύτερη συνοχή και ουσία. Όμως καταλάβαινε κι ο ίδιος... ότι ένα τέτοιο έργο δε μπορούσε να μείνει στην αφάνεια... κι ας πέρασε από 40 κύμματα μέχρι να ολοκληρωθεί..
Το πρώτο μέρος, με τον χαρακτηρισμό Langsam (πολύ αργά), ξεκινάει ονειρικά, με ένα έντονο ρυθμικό σχήμα από τα έγχορδα... κάτι που δίνει την αίσθηση μιας νύχτας.. "κάνοντας ελαφρά κουπί σε μια βάρκα...", όπως ο ίδιος εκμυστηρεύτηκε με γράμμα του στην Alma. Το -αιώνια αγαπημένο του- κόρνο σπάει τη σιωπή και αρχίζει να εξελίσσει αυτό που μέλλει να είναι ένα πληρέστατο πρώτο μέρος, μέ ένα μαγικό θέμα από τα βιολοντσέλλα που απασχολεί ένα μεγάλο κομμάτι του.. με έντονη εναλλαγή συναισθημάτων...και ένα ρομαντικό ξέσπασμα, μέσα από ένα βασανιστικό crescendo που φουσκώνει επί σελίδες και σελίδες της παρτιτούρας, για να "σκάσει" με μία μόνο πιατιά, σε λίγα δέκατα του δευτερολέπτου, εξωτερικά, και με ένα ρούλο των τυμπάνων, εσωτερικά... και να σιωπήσει... Μια "περιπέτεια" που μοιάζει θα έλεγα αρκετά σε δομή με το πρώτο μέρος της 5ης..
Είναι χαρακτηριστική δε η ομοιότητα με την 5η και ως προς την τονική εναλλαγή των δύο τελευταίων μερών, άρα τελικά, και στην τονική "εξέλιξη" όλου του έργου. Στην 5η ξεκινάει με Do#- για να καταλήξει σε Re+, ενώ στην 7η με Si- για να καταλήξει σε Do+. Επίσης, τα τελευταία μέρη και των δύο συμφωνιών μπορούν να χαρακτηριστούν ελαφρά τη καρδία "φανφάρες", καθώς τέτοια μορφή έχουν, φυσικά στα πλαίσια της μεγαλοφυίας ενός συνθέτη όπως ο Mahler.
Το δεύτερο μέρος, με τον χαρακτηρισμό Νachtmusik (όπως και το 4ο), ξεκινάει με τι άλλο, το κόρνο... σε ένα solo που θυμίζει πάντα το μαγικό κόρνο του παιδιού.. για να εμπλουτιστεί αρχικά με το κλαρινέττο και στη συνέχεια με τα υπόλοιπα ξύλινα και να καταλήξει σε μια απίστευτη συγχορδία, που.... αποδομείται μπροστά στα έκπληκτα αυτιά του ακροατή.. για να συνεχίσουμε με Αndante molto moderato.
To τρίτο μέρος, το Scherzo, με την υποσημείωση "Σκιώδες" (Shattenhaft), αρχίζοντας με τα τύμπανα και pizicatti από τα βαριά έγχορδα, με την υποσημείωση "Fliessend, aber nicht schnell" (με σαφή ροή, άλλα όχι γρήγορα), μόνο "σκερτσόζικο" δε μπορεί να χαρακτηριστεί... καθώς είναι άλλη μια χαώδης αναζήτηση μέσα από τα μάτια μιας μεγαλοφυίας.. μέσα από τον σκοτεινό τρόπο που πάντα μας έδειχνε ότι αντιλαμβάνεται τον κόσμο... Μια μεγαλειώδης ανάπτυξη πολλών θεμάτων, σε μια μοναδική ισορροπία, και σεβασμό στην έννοια Trio που επίσης επιλέγει να αναφέρει ο συνθέτης χαρακτηρίζοντας το μέρος αυτό.
Η δεύτερη Nachtmusik, το 4ο μέρος δηλαδή της συμφωνίας, γραμμένη στην σχετική μείζονα του Scherzo, ξεκινάει με ένα "μελιστάλακτο" σόλο του concertino, το οποίο συνεχίζει να πρωταγωνίστεί και στη συνέχεια της επεξεργασίας... έκπληξη για τα αυτιά του ακροατή το μαντολίνο που χρησιμοποιεί ο συνθέτης
Τέλος, το Rondo, η επίτευξη μιας παλιάς επιθυμίας του συνθέτη να τελειώσει μια συμφωνία στο "καθαρό" κλειδί της DO+... Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, κάνοντας τις πρόβες της πρεμιέρας, κάθε φορά που έφτανε στο σημείο αυτό αναφωνούσε "και τώρα ξημερώνει", ντύνοντας έτσι και σαφώς τα προηγούμενα μέρη στο σκοτάδι της νύχτας.. Χρηστιμοποιεί δε στο finale και σαφή στοιχεία από την τρίτη πράξη των Aρχιτραγουδιστών της Νυρεμβέργης του Wagner, ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι όσες φορές διήυθυνε ο ίδιος την 7η, στο πρόγραμμα ήταν και η εισαγωγή από τους αρχιτραγουδιστές.
Τελικά, το έργο αφήνει μια ανάμικτη αίσθηση... Μεγαλειώδης μουσική.... συγκλονιστικές στιγμές... όμως μια διάχυτη αίσθηση ασάφειας σε ό,τι έχει να κάνει με τη συνοχή των μερών.. Κι όμως... προσωπικά δε χορταίνω να την ακούω... Για μένα κορυφαία ερμηνεία που έχει φτάσει στ'αυτιά μου αυτή του Abbado με το Βερολίνο, το 2002.
Το πρώτο μέρος, με τον χαρακτηρισμό Langsam (πολύ αργά), ξεκινάει ονειρικά, με ένα έντονο ρυθμικό σχήμα από τα έγχορδα... κάτι που δίνει την αίσθηση μιας νύχτας.. "κάνοντας ελαφρά κουπί σε μια βάρκα...", όπως ο ίδιος εκμυστηρεύτηκε με γράμμα του στην Alma. Το -αιώνια αγαπημένο του- κόρνο σπάει τη σιωπή και αρχίζει να εξελίσσει αυτό που μέλλει να είναι ένα πληρέστατο πρώτο μέρος, μέ ένα μαγικό θέμα από τα βιολοντσέλλα που απασχολεί ένα μεγάλο κομμάτι του.. με έντονη εναλλαγή συναισθημάτων...και ένα ρομαντικό ξέσπασμα, μέσα από ένα βασανιστικό crescendo που φουσκώνει επί σελίδες και σελίδες της παρτιτούρας, για να "σκάσει" με μία μόνο πιατιά, σε λίγα δέκατα του δευτερολέπτου, εξωτερικά, και με ένα ρούλο των τυμπάνων, εσωτερικά... και να σιωπήσει... Μια "περιπέτεια" που μοιάζει θα έλεγα αρκετά σε δομή με το πρώτο μέρος της 5ης..
Είναι χαρακτηριστική δε η ομοιότητα με την 5η και ως προς την τονική εναλλαγή των δύο τελευταίων μερών, άρα τελικά, και στην τονική "εξέλιξη" όλου του έργου. Στην 5η ξεκινάει με Do#- για να καταλήξει σε Re+, ενώ στην 7η με Si- για να καταλήξει σε Do+. Επίσης, τα τελευταία μέρη και των δύο συμφωνιών μπορούν να χαρακτηριστούν ελαφρά τη καρδία "φανφάρες", καθώς τέτοια μορφή έχουν, φυσικά στα πλαίσια της μεγαλοφυίας ενός συνθέτη όπως ο Mahler.
Το δεύτερο μέρος, με τον χαρακτηρισμό Νachtmusik (όπως και το 4ο), ξεκινάει με τι άλλο, το κόρνο... σε ένα solo που θυμίζει πάντα το μαγικό κόρνο του παιδιού.. για να εμπλουτιστεί αρχικά με το κλαρινέττο και στη συνέχεια με τα υπόλοιπα ξύλινα και να καταλήξει σε μια απίστευτη συγχορδία, που.... αποδομείται μπροστά στα έκπληκτα αυτιά του ακροατή.. για να συνεχίσουμε με Αndante molto moderato.
To τρίτο μέρος, το Scherzo, με την υποσημείωση "Σκιώδες" (Shattenhaft), αρχίζοντας με τα τύμπανα και pizicatti από τα βαριά έγχορδα, με την υποσημείωση "Fliessend, aber nicht schnell" (με σαφή ροή, άλλα όχι γρήγορα), μόνο "σκερτσόζικο" δε μπορεί να χαρακτηριστεί... καθώς είναι άλλη μια χαώδης αναζήτηση μέσα από τα μάτια μιας μεγαλοφυίας.. μέσα από τον σκοτεινό τρόπο που πάντα μας έδειχνε ότι αντιλαμβάνεται τον κόσμο... Μια μεγαλειώδης ανάπτυξη πολλών θεμάτων, σε μια μοναδική ισορροπία, και σεβασμό στην έννοια Trio που επίσης επιλέγει να αναφέρει ο συνθέτης χαρακτηρίζοντας το μέρος αυτό.
Η δεύτερη Nachtmusik, το 4ο μέρος δηλαδή της συμφωνίας, γραμμένη στην σχετική μείζονα του Scherzo, ξεκινάει με ένα "μελιστάλακτο" σόλο του concertino, το οποίο συνεχίζει να πρωταγωνίστεί και στη συνέχεια της επεξεργασίας... έκπληξη για τα αυτιά του ακροατή το μαντολίνο που χρησιμοποιεί ο συνθέτης
Τέλος, το Rondo, η επίτευξη μιας παλιάς επιθυμίας του συνθέτη να τελειώσει μια συμφωνία στο "καθαρό" κλειδί της DO+... Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, κάνοντας τις πρόβες της πρεμιέρας, κάθε φορά που έφτανε στο σημείο αυτό αναφωνούσε "και τώρα ξημερώνει", ντύνοντας έτσι και σαφώς τα προηγούμενα μέρη στο σκοτάδι της νύχτας.. Χρηστιμοποιεί δε στο finale και σαφή στοιχεία από την τρίτη πράξη των Aρχιτραγουδιστών της Νυρεμβέργης του Wagner, ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι όσες φορές διήυθυνε ο ίδιος την 7η, στο πρόγραμμα ήταν και η εισαγωγή από τους αρχιτραγουδιστές.
Τελικά, το έργο αφήνει μια ανάμικτη αίσθηση... Μεγαλειώδης μουσική.... συγκλονιστικές στιγμές... όμως μια διάχυτη αίσθηση ασάφειας σε ό,τι έχει να κάνει με τη συνοχή των μερών.. Κι όμως... προσωπικά δε χορταίνω να την ακούω... Για μένα κορυφαία ερμηνεία που έχει φτάσει στ'αυτιά μου αυτή του Abbado με το Βερολίνο, το 2002.