Ημερολογιακά, τη δεκαετία 70-79 συντελέστηκε ένα είδος πρωταρχικής μουσικής συσσώρευσης για μένα, όπου διαμορφώθηκε ένας χυλός ακουσμάτων από το ραδιόφωνο, από τον οποίο ξεπήδησε μια δεκαετία αργότερα η πρωτόλεια μουσική μου συνείδηση.
Παράλληλα, κι αυτό ήταν κάτι που το κατάλαβα με την μουσική ενηλικίωση μου στο γύρισμα του 1990, η περίοδος αυτή ήταν ένα σύνορο. Ένα σύνορο η διάβαση του οποίου μετέβαλλε τα τελευταία δείγματα της μουσικής του ιδιαίτερου ενδιαφέροντος μου από προϊόντα ζωντανής μουσικής δημιουργίας σε αναμνήσεις – άφθαρτους κατοίκους σκιωδών Ιλισίων Πεδίων.
Τα γράφω αυτά με αφορμή την αγορά –μεταξύ άλλων- ενός εξαιρετικού από όλες τις απόψεις cd με την 82η συμφωνία του Χάυδν και την 15η συμφωνία του Σοστακόβιτς, ηχογραφημένες ζωντανά από συναυλίες του Κουρτ Ζάντερλινγκ με τη Φιλαρμονική του Βερολίνου το 1997 και 1999 αντίστοιχα. Το cd αποτελεί μέρος της επετειακής σειράς im takt der zeit, που κυκλοφόρησε για να τιμήσει την ιστορία της κορυφαίας ορχήστρας.
Η 15η συμφωνία είναι η τελευταία συμφωνία του Σοστακόβιτς, και ίσως η πιο ιδιαίτερη, ένας μουσικός γρίφος. Γράφτηκε το καλοκαίρι του 1971 σε μια εποχή που ο καταβεβλημένος συνθέτης είχε αφοσιωθεί σε μικρότερες μουσικές φόρμες.
Μολονότι το έργο είναι γραμμένο για μεγάλη ορχήστρα, η πρωτότυπη ενορχήστρωση του με την πληθώρα κρουστών, διασπά το συμφωνικό όγκο, δίδοντας την εντύπωση πως πρόκειται σχεδόν για συμφωνία δωματίου.
Το έργο είναι απολογιστικό κάτι που επιβεβαιώνει και ο δημιουργός της. Ξεκινά με ένα ζωηρό, παιγνιώδες πρώτο μέρος με στοιχεία σαρκασμού, για να παραδώσει τη σκυτάλη σε μια σειρά τριών μερών - ένα αργό και εσωστρεφές μεγάλης διάρκειας, ένα περιπαικτικό σκέρτσο και ένα δραματικό – όπου παίζονται χωρίς διακοπή.
Στον μουσικό καμβά της ξεχωρίζουν αναφορές σε έργα του Ροσσίνι (το εμβατήριο του Γουλιέλμου Τέλλου), του Βάγκνερ (Τριστάνος και Ιζόλδη, Λυκόφως των Θεών), του Γκλίνκα και του ίδιου (4η και 7η συμφωνία, Μύτη κλπ.), έξοχα ενσωματωμένες στο κλίμα και στο πνεύμα του έργου. Μολαταύτα, αυτές ακριβώς οι αναφορές αποτελούν και τον πυρήνα του γρίφου που απασχολεί τους μουσικολόγους σχετικά με τον ρόλο και τη σκοπιμότητα τους.
Προσωπικά δεν πιστεύω πως έχουμε να κάνουμε με ένα είδος κώδικα, ούτε πως το έργο είναι προγραμματικό. Θεωρώ πολύ πιθανότερο να ενσωματώθηκαν αυθόρμητα, αναδυόμενα από το υποσυνείδητο του συνθέτη, ο οποίος ολοκλήρωσε το έργο σε κάτι περισσότερο από έναν μήνα. Εξάλλου ο ίδιος είχε δηλώσει στον φίλο του Ισαάκ Γκλίκμαν: Δεν ξέρω γιατί αυτές οι παραπομπές βρίσκονται εκεί, αλλά δεν μπορούσα να μην τις βάλω!
Η ακρόαση του έργου είναι πολύ σημαντικότερη από τις εικασίες και πιστεύω πως θα αποκαλύψει ένα έργο πρωτότυπο, εξαιρετικά εκφραστικό και παράλληλα στοχαστικό, που δροσίζεται από πηγές γνήσιου χιούμορ ή κομψού σαρκασμού. Είναι πολύ διαφορετική από τις προηγούμενες συμφωνίες του – αν και αυτό για διαφορετικούς λόγους ισχύει τόσο για την 14 όσο και για τη 13 – και αποτελεί μια από τις πιο ενδιαφέρουσες, με μεγάλη διεισδυτικότητα σε φίλους μου που ακούνε ροκ.
Η ερμηνεία του Ζάντερλινγκ είναι κορυφαία, κάτι που ισχύει πιστεύω και με την ερμηνεία του στη συμφωνία του Χάυδν. Ο μαέστρος αυτός είναι βίος και πολιτεία. Όπως λέει έχει γνωρίσει πέντε Γερμανίες. Γεννήθηκε στην Αυτοκρατορική, μεγάλωσε την εποχή της Βαϊμάρης, την έκανε έγκαιρα στη Σοβιετική Ένωση για να γλυτώσει από τους Ναζί – εβραϊκής γαρ καταγωγής – γύρισε και δούλεψε στην Ανατολική Γερμανία και με την ενοποίηση τέλειωσε την καριέρα του διευθύνοντας στο Βερολίνο. Γνώρισε και συνεργάστηκε με το συνθέτη και ήταν ο πρώτος που διεύθυνε το έργο έξω από τη Σοβιετική Ένωση.
Συστήνεται ανεπιφύλακτα! :firstprize:
Με αφορμή το τέλος της φετινής χρονιάς - επετείου των 100 χρόνων από τη γέννηση του Σοστακόβιτς - και αφιερωμένο στη μνήμη του.
Παράλληλα, κι αυτό ήταν κάτι που το κατάλαβα με την μουσική ενηλικίωση μου στο γύρισμα του 1990, η περίοδος αυτή ήταν ένα σύνορο. Ένα σύνορο η διάβαση του οποίου μετέβαλλε τα τελευταία δείγματα της μουσικής του ιδιαίτερου ενδιαφέροντος μου από προϊόντα ζωντανής μουσικής δημιουργίας σε αναμνήσεις – άφθαρτους κατοίκους σκιωδών Ιλισίων Πεδίων.
Τα γράφω αυτά με αφορμή την αγορά –μεταξύ άλλων- ενός εξαιρετικού από όλες τις απόψεις cd με την 82η συμφωνία του Χάυδν και την 15η συμφωνία του Σοστακόβιτς, ηχογραφημένες ζωντανά από συναυλίες του Κουρτ Ζάντερλινγκ με τη Φιλαρμονική του Βερολίνου το 1997 και 1999 αντίστοιχα. Το cd αποτελεί μέρος της επετειακής σειράς im takt der zeit, που κυκλοφόρησε για να τιμήσει την ιστορία της κορυφαίας ορχήστρας.
Η 15η συμφωνία είναι η τελευταία συμφωνία του Σοστακόβιτς, και ίσως η πιο ιδιαίτερη, ένας μουσικός γρίφος. Γράφτηκε το καλοκαίρι του 1971 σε μια εποχή που ο καταβεβλημένος συνθέτης είχε αφοσιωθεί σε μικρότερες μουσικές φόρμες.
Μολονότι το έργο είναι γραμμένο για μεγάλη ορχήστρα, η πρωτότυπη ενορχήστρωση του με την πληθώρα κρουστών, διασπά το συμφωνικό όγκο, δίδοντας την εντύπωση πως πρόκειται σχεδόν για συμφωνία δωματίου.
Το έργο είναι απολογιστικό κάτι που επιβεβαιώνει και ο δημιουργός της. Ξεκινά με ένα ζωηρό, παιγνιώδες πρώτο μέρος με στοιχεία σαρκασμού, για να παραδώσει τη σκυτάλη σε μια σειρά τριών μερών - ένα αργό και εσωστρεφές μεγάλης διάρκειας, ένα περιπαικτικό σκέρτσο και ένα δραματικό – όπου παίζονται χωρίς διακοπή.
Στον μουσικό καμβά της ξεχωρίζουν αναφορές σε έργα του Ροσσίνι (το εμβατήριο του Γουλιέλμου Τέλλου), του Βάγκνερ (Τριστάνος και Ιζόλδη, Λυκόφως των Θεών), του Γκλίνκα και του ίδιου (4η και 7η συμφωνία, Μύτη κλπ.), έξοχα ενσωματωμένες στο κλίμα και στο πνεύμα του έργου. Μολαταύτα, αυτές ακριβώς οι αναφορές αποτελούν και τον πυρήνα του γρίφου που απασχολεί τους μουσικολόγους σχετικά με τον ρόλο και τη σκοπιμότητα τους.
Προσωπικά δεν πιστεύω πως έχουμε να κάνουμε με ένα είδος κώδικα, ούτε πως το έργο είναι προγραμματικό. Θεωρώ πολύ πιθανότερο να ενσωματώθηκαν αυθόρμητα, αναδυόμενα από το υποσυνείδητο του συνθέτη, ο οποίος ολοκλήρωσε το έργο σε κάτι περισσότερο από έναν μήνα. Εξάλλου ο ίδιος είχε δηλώσει στον φίλο του Ισαάκ Γκλίκμαν: Δεν ξέρω γιατί αυτές οι παραπομπές βρίσκονται εκεί, αλλά δεν μπορούσα να μην τις βάλω!
Η ακρόαση του έργου είναι πολύ σημαντικότερη από τις εικασίες και πιστεύω πως θα αποκαλύψει ένα έργο πρωτότυπο, εξαιρετικά εκφραστικό και παράλληλα στοχαστικό, που δροσίζεται από πηγές γνήσιου χιούμορ ή κομψού σαρκασμού. Είναι πολύ διαφορετική από τις προηγούμενες συμφωνίες του – αν και αυτό για διαφορετικούς λόγους ισχύει τόσο για την 14 όσο και για τη 13 – και αποτελεί μια από τις πιο ενδιαφέρουσες, με μεγάλη διεισδυτικότητα σε φίλους μου που ακούνε ροκ.
Η ερμηνεία του Ζάντερλινγκ είναι κορυφαία, κάτι που ισχύει πιστεύω και με την ερμηνεία του στη συμφωνία του Χάυδν. Ο μαέστρος αυτός είναι βίος και πολιτεία. Όπως λέει έχει γνωρίσει πέντε Γερμανίες. Γεννήθηκε στην Αυτοκρατορική, μεγάλωσε την εποχή της Βαϊμάρης, την έκανε έγκαιρα στη Σοβιετική Ένωση για να γλυτώσει από τους Ναζί – εβραϊκής γαρ καταγωγής – γύρισε και δούλεψε στην Ανατολική Γερμανία και με την ενοποίηση τέλειωσε την καριέρα του διευθύνοντας στο Βερολίνο. Γνώρισε και συνεργάστηκε με το συνθέτη και ήταν ο πρώτος που διεύθυνε το έργο έξω από τη Σοβιετική Ένωση.
Συστήνεται ανεπιφύλακτα! :firstprize:
Με αφορμή το τέλος της φετινής χρονιάς - επετείου των 100 χρόνων από τη γέννηση του Σοστακόβιτς - και αφιερωμένο στη μνήμη του.
Last edited:
