Οι δονήσεις της ψυχής! [The 13th Floor Elevators]

[grio]

​

Θεώρησα ότι μετά τον Syd Barrett και τον Skip Spence, όφειλα να αναφερθώ στον Roky Erickson. Τους λόγους της μεταξύ τους συνάφειας θα τους κατανοήσετε παρακάτω. Γεγονός πάντως υπήρξε - παρόλες τις τεράστιες γεωγραφικές αποστάσεις (Αγγλία, Καλιφόρνια, Τέξας) και της σαφώς μικρότερης διάχυσης της πληροφορίας από σήμερα - η κοσμογονική θεώρηση για αλλαγή στην επικρατούσα "τάξη" πραγμάτων. Και αυτό είχε μια πνευματική διάσταση, δηλαδή είχε εμπεδωθεί η άποψη ότι, η όποια αλλαγή έπρεπε να ξεκινήσει από την προσωπική αυτοβελτίωση με τη διερεύνηση και επέκταση της αντίληψης/mental view. Εκεί λοιπόν έρχεται και η χημική υποβοήθηση, η οποία βέβαια άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου σε επόμενες ανεξέλεγκτες καταστάσεις για τις οποίες προφανώς δεν υπήρχε η ωριμότητα και η ενδεδειγμένη συνειδητοποίηση για την αντιμετώπισή τους και που τελικά εκφύλισαν το αρχικό κόνσεπτ και ξεθώριασαν το όνειρο και τις προσδοκίες.

Σ' αυτό το σημείο θα ήθελα να ευχαριστήσω το φίλο Σταύρο, για την παλαιότερη παρουσίασή του και θα τολμήσω να την παραθέσω σαν εισαγωγή για τη δική μου.

​

The psychedelic sounds of the 13th floor elevators

Οι 13th floor elevators σχηματίζονται στο Τέξας το 1965, με κιθαρίστα τον Stacy Sutherland, φωνητικά τον Rocky Erickson, τον Bennie Thurman στο μπάσο, John Ike Watson ντραμς και τον μουσικό jug Tommy Hall στους στίχους και τους ψυχεδελικούς ήχους. Το jug είναι ένα μουσικό όργανο φτιαγμένο από γυαλί ή από πηλό, και φυσώντας βγαίνει ένα περίεργο βουητό. Το όνομα 13th floor elevators τους το έδωσε η γυναίκα του Hall και μεταφράζεται ως εξής: το 13ο γράμμα της αλφαβήτου είναι το M δηλαδή marijuana. Από την άλλη, πολλοί ουρανοξύστες στην Αμερική δεν έχουν 13ο όροφο, (γρουσούζικος αριθμός) άρα και ούτε το μέσο για μια παραπάνω ανέλκυση (not natural high). Αρχικά ονομάζονται Lingsmen αλλά το αλλάζουν σε Spades για να ηχογραφήσουν το You're gonna miss me.

Σαν 13th floor elevators πλέον, βγάζουν το πρώτο τους άλμπουμ. Είναι... πως να το πεις, συναρπαστικό και λέγεται: The psychedelic sounds of the 13th floor elevators. Παρουσιάζεται στα 1966. Είναι ένας δίσκος που δύσκολα μπορείς να ξεχωρίσεις ένα από τα κομμάτια του. Reverberation ένα folk-rock κομμάτι, Fire Engine αιθέριο και συνάμα σκληρό. Kingdom is heaven αναφορά χωρίς σχόλιο (τί να πεις ; ), και βέβαια οι ύμνοι της ψυχεδέλειας You're gonna miss me (τραγούδι που όπως είπα και πιο πάνω προϋπήρχε από την άγουρη εποχή τους) και Roller Coaster. Αξίζει να βρείτε τα κομμάτια του πρώτου δίσκου και να τα ακούσετε. Δίσκος rhythm and blues παραμορφωμένος υπό το πρίσμα του LSD.

Το 1967 και παρ'όλη την αστάθεια του γκρουπ, ηχογραφούν το δεύτερο δίσκο τους Easter Everywhere. Από ‛κεί και πέρα τα πράγματα περιπλέκονται. Όλα τα μέλη του συγκροτήματος είναι σοβαρά εθισμένα στα ναρκωτικά με αρχηγό τον Erickson. Σε κάθε συναυλία τους, παρακολουθούνται στενά από την αστυνομία με αποτέλεσμα κάποια στιγμή οι αστυνομικοί να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα και ο Erickson να συλληφθεί για κατοχή ναρκωτικών. Καταφέρνει όμως και αποδρά από τη φυλακή και εισάγεται σε ψυχιατρική κλινική για σχιζοφρένεια. Η αλήθεια είναι πως στην ουσία εδώ τελειώνουν όλα. Αν δεν χάνανε τον έλεγχο, τα πράγματα θα ήταν τελείως διαφορετικά για τους Elevators και δισκογραφικά και μουσικά. Με το Roky Erickson στην ουσία παρόν-απών, το 1967 ηχογραφούν το Bull of the woods. Δίσκος ο οποίος είναι γεμάτος περίεργους πειραματισμούς. Το 1968 και ενώ κυκλοφορεί το "Live" τους, μπαίνει στη φυλακή ο Stacy Sutherland.

Εκεί τελειώνουν οριστικά πλέον όλα. Οι Elevators διαλύονται. Ο Erickson μπαινοβγαίνει στις φυλακές και τις κλινικές. Καταφέρνει όμως να φτιάξει μια σόλο καριέρα με διάφορους δίσκους, άλλες φορές καλούς, άλλοτε πάλι...(ασχολίαστους). Ο Tommy Hall πεθαίνει από υπερβολική δόση, ο Stacy Sutherland δολοφονείται από τη γυναίκα του, και οι υπόλοιποι αγνοούνται. Το μόνο σίγουρο είναι πως δεν ασχολήθηκαν, ποτέ ξανά με τη μουσική.

Το συγκρότημα αποτέλεσε ζωτικό σταθμό της garage σκηνής αλλά και έναν από τους προάγγελους της Punk rock. Όσοι δεν το έχετε ακούσει θεωρώ πως πρέπει να το κάνετε. Είναι ένας από τους δίσκους ορόσημο της δεκαετίας του 60. Θα σας συναρπάσει και ο αυθεντικός, μη μεταλλαγμένος ήχος του τέλους της δεκαετίας του 60. Και βεβαίως συνιστώ τις εκδόσεις σε βινύλιο. Ένα συγκρότημα που αν δεν χανόταν τόσο γρήγορα στη δίνη των ναρκωτικών πιστεύω πως θα είχε πολλά ακόμα να δώσει στη ροκ μουσική.

 

[grio]

Θα μου λείψεις!​

The 13th Floor Elevators - The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators (Οκτώβριος 1966, International Artists)

​

Τραγούδια: A1 You're Gonna Miss Me (R. Ericson) - 2:24, A2 Roller Coaster (T. Hall, R. Ericson) - 5:00, A3 Splash 1 (Now I'm Home) (Clemantine Hall, R. Ericson) - 3:50, A4 Reverberation (T. Hall, S. Sutherland, R. Ericson) - 2:46, A5 Don't Fall Down (T. Hall, R. Ericson) - 3:00, B1 Fire Engine (T. Hall, S. Sutherland, R. Ericson) - 3:22, B2 Thru The Rhythm (T. Hall, S. Sutherland) - 3:05, B3 You Don't Know (John St. Powell) - 2:38, B4 Kingdom Of Heaven (John St. Powell) - 3:05, B5 Monkey Island (John St. Powell) - 2:38, B6 Tried To Hide (T. Hall, S. Sutherland) - 2:43
Μουσικοί: Roky Erickson (κύρια φωνητικά, ρυθμική κιθάρα, φυσαρμόνικα), Stacy Sutherland (ληντ κιθάρα), Tommy Hall ("ηλεκτρική" κανάτα), Benny Thurman (μπάσο: A1, A3, βιολί), Ronnie Leatherman (μπάσο: A1, A4-B6), John Ike Walton (τύμπανα, κρουστά)
Παραγωγή / Hχογράφηση & μίξη: Lelan Rogers (A2-B6), Gordon Bynum (A1) / Bob Sullivan
Σχεδίαση εξώφυλλου / Σημειώσεις εξώφυλλου: John Cleveland / Elevators, Lelan Rogers

Ηχογραφήθηκε από τις 3 Ιανουαρίου έως 11 Οκτωβρίου του 1966, στα Summit Sound Studio στο Ντάλας του Τέξας

​

Από τον Αριστοτέλη, ο άνθρωπος έχει οργανώσει τις γνώσεις του κάθετα σε ξεχωριστές και ασύνδετες ενότητες - Επιστήμη, Θρησκεία, Έρωτας, Διασκέδαση, Εργασία κ.λπ. Η κύρια έμφαση στη γλώσσα του, το σύστημά του για την αποθήκευση της γνώσης, αφορά την αναγνώριση των αντικειμένων και όχι τις σχέσεις μεταξύ τους. Τώρα αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει τα εργαλεία της συλλογιστικής χωριστά και για μια κατάσταση τη φορά. Αν ο άνθρωπος ήταν σε θέση να δει από παλιά με δυσπιστία αυτό τον υπνωτικό τρόπο σκέψης (όπως έκανε και ο Αϊνστάιν) και να ανασυστηματοποιήσει τις γνώσεις του έτσι ώστε όλα να συνδέονται οριζόντια, θα απολάμβανε πλέον την τέλεια πνευματικότητα που προέρχεται από το να είναι σε θέση να ασχοληθεί με τη ζωή του στο σύνολό της.
Πρόσφατα, έχει καταστεί δυνατό για τον άνθρωπο να μεταβάλει χημικά την ψυχική του κατάσταση και συνεπώς, να μεταβάλει την άποψή του (δηλαδή, τη δική του βασική σχέση με τον έξω κόσμο που καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο αποθηκεύει τις πληροφορίες του). Μπορεί να αναδιαρθρώσει τη σκέψη του και να αλλάξει τη γλώσσα του, έτσι ώστε οι σκέψεις του να σχετίζονται περισσότερο με τη ζωή και τα προβλήματά του και συνεπώς να τα προσεγγίζει πιο σοφά.
Είναι αυτή η αναζήτηση για την καθαρή πνευματικότητα που αποτελεί τη βάση των τραγουδιών σε αυτό το άλμπουμ.

Σαν να μην αρκούσε η χρήση της λέξης "ψυχεδελικοί" σε τίτλο άλμπουμ του 1966, το ντεμπούτο των 13th Floor Elevators ήταν επίσης μεταξύ των πρώτων ροκ δίσκων που ο ήχος και οι στίχοι ήταν ξεκάθαροι παιάνες στην ψυχεδελική εμπειρία. Ακόμη χωρίς προηγούμενο, ήταν τα ταξιδιάρικα γραφικά, με το μάτι στο εξώφυλλο να περιβάλλεται από χρωματιστές σταγόνες και στο οπισθόφυλλο, την πυραμίδα με τον παντεπόπτη οφθαλμό στο κέντρο, πλαισιωμένη με το μανιφέστο τους, σαφώς εμπνευσμένο από τον μη αριστοτελικό Πολωνοαμερικανό μαθηματικό και φιλόσοφο Άλφρεντ Κορζίμπσκι, τις επεξηγήσεις ( ; ) των τραγουδιών και πολυπληθείς ευχαριστίες.

​

 

[grio]

Τρενάκι λούνα παρκ​

​

Ενώ το νευρωτικό κλασικό γκαράζ (και μικρό αμερικάνικο χιτ) "You're Gonna Miss Me" άνοιγε το άλμπουμ, παραδόξως δεν ήταν χαρακτηριστικό των υπόλοιπων τραγουδιών που ακολουθούσαν, ξεκινώντας από το ψυχεδελικό τρενάκι του δεύτερου κομματιού, "Roller Coaster". Κιθαριστικά ριφ με αντήχηση μιμούνταν ανατριχιαστικά τα "σκαμπανεβάσματα" των ταξιδιών με Ελ ες ντι, τη φρίκη και την ομορφιά που μερικές φορές συγχωνεύονται τόσο στενά ώστε να είναι δυσδιάκριτο το ένα από το άλλο. Και σ' αυτό το πασπαλισμένο με άσιντ κέικ, προστίθεντο οι μανιακές "κυμαινόμενες" τρίλιες της ηλεκτρικής κανάτας του Tommy Hall (1943) και τα κύρια τελετουργικά φωνητικά του Roger Kynard "Roky" Erickson (1947), που πηδούσαν από το καθησυχαστικό μουρμούρισμα στην ψυχωτική υψίσυχνη κραυγή. Ακόμη και η υπέροχη φολκ-ροκ μπαλάντα "Splash 1" αποδεικνύεται, μετά από προσεκτική ακρόαση, να είναι ωδή στη μετενσάρκωση.

Λοιπόν μια φορά, κάπου, κάποτε πριν Στα μάτια του ήταν ξεκάθαρο, Έβαλε τις σκέψεις του στο μυαλό μου, Και μου έδωσε τον εαυτό μου Με σταμάτησε από το να ζω έτσι παράλογα, Θα μπορούσα να είμαι ακριβώς αυτό που θέλω να είμαι Και τα πράγματα εμφανίζονται όπως πραγματικά είναι, Μπορώ να δω ακριβώς αυτό που θέλω να δω Ω έλα, και άφησέ το να σου συμβεί, Λέω, λέω έλα και άφησέ το να σου συμβεί Πρέπει να ανοίξει το μυαλό σου Και άφησε να 'ρθουν τα πάντα Έλα ναι! Λοιπόν ξεκινάει σαν μια βόλτα με τρενάκι σε λούνα παρκ, Τόσο πραγματικό που σου παίρνει την ανάσα Σε γλιστράει μέσα από τη άποψή σου, Κοιτάς πίσω εκεί όπου νόμιζες ότι έμενες Η βόλτα αλλάζει την οπτική σου, Ενώ σε κυλάει σαν μια ακτίνα νέον, Και βρίσκεις, ότι δε χρειάζεται να ψάξεις για λέξεις, Γιατί δεν υπάρχει τίποτα που πρέπει να πεις

Λοιπόν έλα, πρέπει να το αφήσεις να σου συμβεί, Έλα, και άφησέ το να σου συμβεί, Πρέπει να ανοίξει το μυαλό σου Και άφησε να 'ρθουν τα πάντα Μετά από το ταξίδι σου η ζωή ξεκινά, Θα αρχίσεις να κάνεις ό,τι θέλεις να κάνεις Και θα ανακαλύψεις ότι ο κόσμος που κάποτε φοβόσουν, Παίρνει ό,τι έχει από σένα Κανείς ποτέ δεν μπορεί να σε πληγώσει Γιατί γνωρίζεις περισσότερα από ό,τι νόμιζες ότι ήξερες Και κοιτάς τον κόσμο με νέα μάτια, Και κανείς δεν μπορεί να χαλάσει τη θέα Έλα, και άφησέ το να σου συμβεί, Έι, έι, έι έλα και άφησέ το να σου συμβεί, Πρέπει να ανοίξει το μυαλό σου Και άφησε να 'ρθουν τα πάντα Άνοιξε το μυαλό σου, Και άφησε να 'ρθουν τα πάντα - Roller Coaster

​

"Πριν τους Elevators δεν ήξερα μπάντες με αναφορά σε ουσίες, ο Λίρι και ο Άλπερτ πειραματίζονταν μ' αυτά", παρατηρεί ο μη-Ελεβέιτορ Powell St. John, που έγραψε τρία τραγούδια του άλμπουμ (καθώς και υλικό για τους Big Brother & the Holding Company και τη δική του μπάντα Mother Earth). "Η ιδέα ήταν να φορτώσω όσο το δυνατόν περισσότερο νόημα στις λέξεις. Χρησιμοποιήθηκαν λογοπαίγνια, διφορούμενα σχόλια, δυσδιάκριτες αναφορές, παράξενες εικόνες... όλα. Ήθελα να φτιάξω στίχους, τους οποίους κάποιος έπρεπε να προσέξει και ήθελα αυτοί οι στίχοι να είναι σε θέση για πολλαπλές ερμηνείες. Ασάφεια και υπαινιγμοί ήταν το όνομα του παιχνιδιού".

Τα μάτια σου γεμίζουν κοραλόφιδα
και υγρά πλαστικά κάστρα
Η καθημερινή σου ζωή περιστρέφεται γύρω από
χίλιες ασήμαντες σκοτούρες - You Don't Know (How Young You Are)
...
Μέσα από τα βιτρό παράθυρα το φεγγαρόφωτο αναβοσβήνει στη χορωδία
Και πιτσιλίζει το θυσιαστήριο με λάμψεις υγρού πυρός
Μετά σε λούζει με τη δόξα του και ξεκινάς πάλι τη ζωή
Και το βασίλειο των ουρανών είναι μέσα σου - Kingdom Of Heaven
...
Λοιπόν, είμαι εδώ στο νησί των πιθήκων
Κρύβομαι πίσω από ένα βράχο
Είμαι ντυμένος με το πιθηκίσιο κοστούμι μου
Προσποιούμενος κάτι που δεν είμαι... - Monkey Island​

​

 

[grio]

Μην πέσεις κάτω​

​

Η τραγική ειρωνεία πίσω από την πολυδιαφημισμένη κληρονομιά του Roky Erickson, σαν πατέρα του ψυχεδελικού ροκ, είναι ότι τα ίδια που τον κάνουν τόσο σημαντικό και τον κρατούν στη μνήμη των φαν, του "εξασφάλισαν" επίσης μια σκληρή ζωή, που πέρασε σε ινστιτούτα ψυχικής υγείας. Αφού συνελήφθη το 1969 και κατηγορήθηκε για κατοχή, ο Erickson επικαλέστηκε παραφροσύνη αντί να αντιμετωπίσει τη φυλακή και κλείστηκε στο Rusk State Hospital. Όπως λέει ο μύθος, το μυαλό του καταστράφηκε τόσο από τις θεραπείες με τα ηλεκτροσόκ και τα φάρμακα, που συνέχισε τη ζωή του, πολεμώντας τη σοβαρή ψυχική ασθένεια, που τον έκανε εύκολη λεία για τις αδίστακτες δισκογραφικές και σαμποτάρισε σχεδόν κάθε προσπάθεια για "επιστροφή".

Η μουσική, που συνέβαλε ο Erickson και ο τρόπος ζωής, που προώθησε με τους 13th Floor Elevators, υποστήριξαν τη διεύρυνση του νου/mind expansion με τη χρήση ουσιών, σαν αληθινή πνευματική ελευθερία - μια αυταπάτη που μοιράστηκε τότε με άλλους καταραμένους ποιητές της γενιάς του, από το Μόρισον μέχρι τον Μπάρετ και το Σπενς. Η ψυχεδέλεια του Erickson δεν ήταν παθητική - όλα τα όμορφα σχήματα και χρώματα για να βιώσετε ενώ τριπάρετε - αλλά μια ενεργή δύναμη κοινωνικής, μουσικής και ψυχολογικής αλλαγής. Ωστόσο, αυτό που κάνει το Psychedelic Sounds ισχυρό, 49 χρόνια αργότερα, δεν είναι η αμφισβητήσιμη φιλοσοφία του αλλά, όπως ο τίτλος καθιστά σαφές, ο ψυχεδελικός του ήχος.

Οι 13th Floor Elevators ήταν μια αξιόλογη μπάντα. Τα άγρια φωνητικά του Erickson συνέθεταν μια ατμόσφαιρα όπου κυριαρχούσε το απρόσκοπτο πανδαιμόνιο. Η διαπεραστική κιθάρα του Stacy Sutherland (1946-1978) δημιουργούσε μια σκοτεινή διάθεση στα "Roller Coaster" και "Reverberation", ενώ ο ντράμερ John Ike Walton (1942) και ο μπασίστας Benny Thurman (1943-2008) τα έδεναν όλα μαζί. Ο Sutherland, όντως πυροβολήθηκε κατά τη διάρκεια μιας σπιτικής διένεξης με τη φίλη του και ο Thurman έφυγε στα 65, αλλά όλοι οι υπόλοιποι παραμένουν ζωντανοί (και ο Hall), παρ' όλη τη ταραχώδη ζωή τους...

Ο Roky ήταν αναμφίβολα μια δημιουργική δύναμη, ένας μεγάλος τραγουδιστής και περφόρμερ, αλλά οι 13th Floor Elevators υπήρξαν πνευματικό τέκνο του Tommy Hall. Η άσιντ ποίησή του (και της γυναίκας του, Clementine) βρίσκεται σε κάθε τραγούδι του Psychedelic Sounds, εκτός από τα τρία του John St. Powell και το "You're Gonna Miss Me" του Erickson. Και, ίσως από τα πιο σημαντικά για την ταυτότητα της μπάντας, υπήρξε ο προσωπικός ψυχεδελικός ήχος του, που υπονοούσε το χημικό ταξίδι και τις διαπλαστικές εμπειρίες του. Από την άλλη ο Erickson, ο άλλος σημαντικός πόλος του γκρουπ, ακόμα και όταν έπασχε, δεν άφησε την ασχήμια του κόσμου να μειώσει την απόλαυση της ζωής ή να παρεμποδίσει τις πνευματικές αναζητήσεις του...

Οι 13th Floor Elevators, προς μεγάλη μας έκπληξη και χαρά, επανενώθηκαν στο Levitation Fest, την Κυριακή 10 Μαΐου 2015. "Ζει, χωρίς φόβο, αναμφίβολα σε όλα όσα ξέρει", τραγούδησε ο Roky Erickson σε χιλιάδες συγκεντρωμένους στο ράντσο Carson Creek του Ώστιν, Τέξας, καθώς τον περιέβαλαν οι ήχοι από τις καμπανιστές κιθάρες και η αιθέρια ηλεκτρική κανάτα του Tommy Hall. Και με αυτό, η πρώτη τυπική παράσταση των 13th Floor Elevators μετά τα '60ς είχε αρχίσει...

(*****, πηγές: εξώφυλλο, wikipedia, pitchfork.com, Richie Unterberger)

​

 

[grio]

- You're Gonna Miss Me -

- Roller Coaster -

 

[grio]

Tommy και Roky, Reverberation, Ώστιν, Τέξας το 2015. © Bob Simmons/The Rag Blog​

 

[Γιώργος Κουν.]

You're Gonna Miss Me λέγεται η ταινία- ντοκιμαντέρ του 2006, για τον Roky Erickson .
Την ακολουθεί το σχόλιο:
Awesome, emotional and informative documentary on one of rock music's greatest figures: Roky Erickson
Ρεαλιστικό και εξαιρετικά ενδιαφέρον, συμπληρώνω εγώ.

https://www.youtube.com/watch?v=2R0kcD-QaQc