- 16 December 2014
- 15,302
Avant Propos : - Ποίηση είναι αυτό που δεν μεταφράζεται
Δεν υπάρχει Γαλλικό Rock! Αρκεί να περάσεις μια μικρή υδάτινη λωρίδα και στην αντίπερα όχθη βρίθει ο τόπος από Ροκ επιχειρήματα και επιχειρήσεις.
Όχι ότι στην Γαλλία δεν προσπαθούν και μάλιστα εδώ και καιρό...
Ή ότι δεν υπάρχουν πιτσιρικάδες που αντίθετα σε ότι τoυς προτείνεται από το mainstream, αποφασίζουν να μάθουν ένα όργανο και να φτιάξουν ένα γκρουπ, κάποιες φορές με έμπνευση τις περισσότερες χωρίς...
Αλλά παρ' όλα αυτά δεν αρκεί για να μιλήσεις για πραγματική Rock κουλτούρα.
Λοιπόν, δεν υπάρχει Γαλλικό Rock, και θα σας πω γιατί.
Γιατί το μουσικό γίγνεσθαι αυτής της χώρας έχει επηρεαστεί από κάτι βαρύ που το έχει πάρει κατά πόδας και το έχει στοιχειώσει.
Και αυτό το κάτι είναι όλη αυτή η πνευματική αύρα του Ρομαντισμού, αύρα μεν βαριά δε, Ρομαντισμός μεν σκοτεινός δε, που ξεκίνησε με τους ποιητές που πολλοί τους γνωρίζουν ως "καταραμένους" και συνεχίστηκε μέσα στα σκοτεινά μπαράκια και μπιστρό γνωστά και ως μπουάτ, και ενδιάμεσα από καπνούς όχι μόνο τσιγάρων αλλά και 3 μεγάλων σφαγών.
Εκεί έγινε το σφράγισμα, εκεί έγινε το στοίχειωμα.
Για να είσαι έξω από αυτόν τον πνευματικό ίσκιο και να είσαι καλλιτέχνης, πρέπει απλά να μην είσαι Γάλλος.
-Entre-actes : Ένας ποιητής μπορεί να μεταφράσει την ποίηση;
Στην αρχή είναι η ποίηση. Και η ποίηση ως γνωστό δεν είναι Pop(ulaire).
Εκεί κάπου, στην δεκαετία του 50, μετά τον δεύτερο πόλεμο έρχεται ο δημιουργός και προσθέτει το στοιχείο που μεταφέρει αυτήν την ποίηση, και δρα ως προς την εξάπλωσή της στο κοινό.
Το να αποφασίσει ένας καλλιτέχνης, ένας μουσικός να επιτεθεί σε μια ποίηση είτε του Baudelaire, είτε του Rimbaud, είτε του Verlain, δυο πράγματα μπορεί να συμβαίνουν.
Είτε να είναι ασυναίσθητος, η τρελός, είτε να είναι διάνοια και ποιητής ο ίδιος.
Τελικά περί αυτού πρόκειται όταν ο Leo Ferre αποφασίζει να κάνει γιουρούσι στα άγια καταραμένα αυτά κείμενα.
Ο Baudelaire συναντάει τον Ferre "πέρα από το μνήμα" και το άλμπουμ "Leo Ferre chante Baudelaire" εγένετο τώ σωτηρίω έτος 1967.
To Άλμπουμ βγήκε σε CD (εμπεριέχοντας 2 ποιήματα λιγότερα από τον διπλό δίσκο) και ιδού το εξώφυλλο.
Δεν θα βάλω βιογραφίες, χρονολογίες ανέκδοτα και άλλα τέτοια για να μην τραβήξει το θέμα και γίνει κουραστικό, θα επιμείνω μόνο λίγο στο πνεύμα του έργου, γιατί περί πνεύματος πρόκειται και για να γυρίσουμε στην αρχή του λόγου μας, ενός πνεύματος που όπως είπα κόλλησε στο μαζικό αισθητικό υποσυνείδητο αυτού του λαού, και που σε κάθε στιγμή που κάποιος προσπαθεί να κάνει κάτι Rock, και άρα λίγο πολύ καταραμένο, έρχεται σαν φάσμα απέναντι κρατώντας ένα πλακάτ! "Καταραμένοι ποιητές... είναι εδώ για πάντα".
Το πρώτο τραγούδι εξ άλλου του δίσκου είναι από τα γνωστότερα ποιήματα του Baudelaire: Spleen... Παρμένο από την Αγγλική όπως ακούγεται έγινε καθαυτού Γαλλικός όρος και καθαρή Μπωντλερική αναφορά, και βέβαια είναι εξαρχής η Ελληνική λέξη Σπλήνα.
Σε αυτό το ποίημα και με αυτόν τον όρο, περιγράφεται εν ολίγοις η διάθεση (humeur) και ψυχική κατάσταση του Ρομαντικού ήρωα. Σκοτεινός, μελαγχολικός χωρίς συγκεκριμένη αιτία, σέρνεται δεξιά και αριστερά σε βροχερά σοκάκια είτε της πόλης, είτε της ψυχής του για να βρει αυτό που δεν ξέρει ότι ψάχνει, ή αισθάνεται ότι έχασε κάτι που δεν ήξερε, ανικανοποίητος και ασυμβίβαστος... με λίγα λόγια... Πτώση, όπως αυτή των αγγέλων διαισθάνεται...
Τελικά αυτό το Spleen δεν είναι απλά διάθεση. Είναι σύνδρομο.
Θα επιχειρήσω μια μετάφραση ελπίζοντας να δώσω κάποια ιδέα για το κλίμα και την ποιητική διάνοια που διαπνέουν το έργο πρώτα στον λόγο, και ύστερα να γίνει η κατανόηση της όσμωσης της μουσικής που τον περιέβαλε.
Spleen
Όταν ο ουρανός βαραίνει σαν καπάκι
Πάνω στο πνεύμα που στενάζει θύμα μακράς ανίας
Και ο ορίζοντας αγκαλιάζοντας όλο τον κύκλο γύρω μας
Ρίχνει πάνω μας μια μέρα πιο θλιβερή και από τις νύχτες
Όταν η Γη μεταλλάσσεται σε μια υγρή αποθήκη
Όπου η ελπίδα, σαν μια νυχτερίδα
Στο φευγιό της χτυπιέται στους τοίχους με τα ντροπαλά φτερά της
Και το κεφάλι της βρίσκει στην κόγχη ενός σαπισμένου ταβανιού
Όταν η βροχή ξεδιπλώνοντας τις ροές της
Μιας φυλακής μιμείται τα κάγκελα
Και ένας λαός μουγκός από άθλιες αράχνες
Έρχεται να απλώσει τα δίχτυα του στο βάθος του μυαλού μας....
Και μακριές νεκροφόρες, χωρίς τυμπανοκρουσίες και μουσική
Παρελαύνει αργά στην ψυχή μου, η ελπίδα
ηττημένη, κλαίει, και η οικτρή Αγωνία, δεσποτική,
Στο κεκλιμένο μου κρανίο, καρφώνει την μαύρη της σημαία.
Ένα άλλο δείγμα στο 4ο κομμάτι "Tu mettrais l'univers..."
Θα έβαζες το Σύμπαν...
Θα έβαζες το σύμπαν ολόκληρο μέσα στο καλντερίμι σου
Ακάθαρτη γυνή, η ανία έχει κάνει την ψυχή σου ωμή
Για να ασκήσεις τα δόντια σου σε αυτό το ιδιαίτερο παιγνίδι
Σου χρειάζεται κάθε μέρα μια καρδιά στον πάγκο
Τα μάτια σου φωτισμένα σαν βραδινά μαγαζιά
Η σαν φωτεινά έλατα στις δημόσιες γιορτές
Μεταχειρίζονται με μοναδικό τρόπο μια δανεισμένη δύναμη
Χωρίς να γνωρίζουν ποτέ τον νόμο της ομορφιάς τους
Μηχανή τυφλή και κουφή, γόνιμη σε ασπλαχνία
Χαιρετιστήριο όργανο, πότη του αίματος του κόσμου
Πως και δεν έχεις ντροπή, και πως δεν έχεις δει,
πως μπρος σ' όλους τους καθρέφτες χλωμιάζουν τα δολώματά σου;
Το μεγαλείο αυτού του κακού του οποίου θεωρείσαι γνώστης
Δεν σε έκανε ποτέ να υποχωρήσεις από δέος;
Όταν η φύση, μεγάλη στα κρυφά σχέδιά της
Σε χρησιμοποιεί εσένα, γυναίκα, βασίλισσα των αμαρτιών
Εσένα πρόστυχο ζώο, για να ζυμώσει μια διάνοια
Αυτό το ποίημα στις σημερινές μέρες του πολιτικά ορθού δεν θα "πέρναγε".
Σίγουρα για κάποιους θα είναι ότι ποιο μισογυνικο έχουν διαβάσει.
Και σίγουρα ο παραλήπτης του ποιήματος είναι η γυναίκα, αλλά ίσως και όχι μόνο...
Γιατί ως δείγμα αυτό το ποίημα δείχνει ότι ο Baudelaire παίζει σε δυο ταμπλό
Σε δυο κόσμους.
Έχει απόηχο στα σοκάκια που γυρίζει αλλά έχει και ένα μεταφυσικό απόηχο.
Έτσι ακριβώς γινόταν και στην ζωή του Φερρέ, δύσκολη στρυφνή δραματική στις σχέσεις του, αλλά που έκανε νόημα πάντα σε μια άλλη πραγματικότητα αυτήν που για τον Φερρέ ήταν εξ άλλου απούσα. Η απουσία αυτού που έπρεπε να Είναι. Η απουσία του Είναι για τον δεύτερο ποιητή γιατί όλα σταματάνε.
Ένα άλλο δείγμα με κείμενο το ποίημα το πιο γνωστό ίσως του Baudelaire το Albatros...
Και Ω της εκπλήξεως!!! Έχει υπότιτλους στα Ελληνικά. Μπράβο στον συμπατριώτη.
Και το πιο οδυνηρό, το πιο βαρύ και αιχμηρό, που αδυνατώ να μεταφράσω προς στιγμήν.
Ίσως κάποια άλλη φορά.
Η Υπηρέτρια με την μεγάλη καρδιά (La servante au grand coeur)
Έργο όχι δύσκολο, αλλά δυσβάσταχτο αυτός ο δίσκος. Σκέφτηκα πολύ για να το βάλω. Είναι ακόμα πιο βαρύ από Edward Ka-Spel για παράδειγμα. Αλλά στους χαρωπούς καιρούς που ζούμε μπορεί να γίνει μια εμπειρία.
Αλλά προσοχή δεν βγαίνεις ανέγγιχτος από αυτό το έργο.
Αφιερωμένο σ' αυτόν που προσπάθησε να βυθομετρήσει τις ψυχές των καταραμένων ποιητών, και κάποια οσμή από τον καπνό τους έμεινε στα ρούχα του. Τον Κώστα Λυμπερόπουλο.
-Post Scriptum : "Η γλώσσα της Ευρώπης είναι η μετάφραση" Umberto Eco
Κλείνοντας να πω, σκεπτόμενος πάλι ανά τριάδες... ότι υπάρχει αυτή η "αγία τριάδα" στην Γαλλική μουσική όπως έχει σφραγιστεί από τότε, μέσα στην Οποία το ένα από τα πρόσωπα είναι ο Μονεγάσκος Φερρέ. Η Τριάδα αυτή αποτελείται από τον Geoges Brassens, Leo Ferre και τον Βέλγο Jaques Brell.
_________________________________
* Όλες οι απόψεις στο κείμενο δεν αφορούν και αντιπροσωπεύουν παρά τον γράφοντα και με δική του ευθύνη
** Δεν προτείνετε σε αυτούς που πάσχουν από κατάθλιψη.
Δεν υπάρχει Γαλλικό Rock! Αρκεί να περάσεις μια μικρή υδάτινη λωρίδα και στην αντίπερα όχθη βρίθει ο τόπος από Ροκ επιχειρήματα και επιχειρήσεις.
Όχι ότι στην Γαλλία δεν προσπαθούν και μάλιστα εδώ και καιρό...
Ή ότι δεν υπάρχουν πιτσιρικάδες που αντίθετα σε ότι τoυς προτείνεται από το mainstream, αποφασίζουν να μάθουν ένα όργανο και να φτιάξουν ένα γκρουπ, κάποιες φορές με έμπνευση τις περισσότερες χωρίς...
Αλλά παρ' όλα αυτά δεν αρκεί για να μιλήσεις για πραγματική Rock κουλτούρα.
Λοιπόν, δεν υπάρχει Γαλλικό Rock, και θα σας πω γιατί.
Γιατί το μουσικό γίγνεσθαι αυτής της χώρας έχει επηρεαστεί από κάτι βαρύ που το έχει πάρει κατά πόδας και το έχει στοιχειώσει.
Και αυτό το κάτι είναι όλη αυτή η πνευματική αύρα του Ρομαντισμού, αύρα μεν βαριά δε, Ρομαντισμός μεν σκοτεινός δε, που ξεκίνησε με τους ποιητές που πολλοί τους γνωρίζουν ως "καταραμένους" και συνεχίστηκε μέσα στα σκοτεινά μπαράκια και μπιστρό γνωστά και ως μπουάτ, και ενδιάμεσα από καπνούς όχι μόνο τσιγάρων αλλά και 3 μεγάλων σφαγών.
Εκεί έγινε το σφράγισμα, εκεί έγινε το στοίχειωμα.
Για να είσαι έξω από αυτόν τον πνευματικό ίσκιο και να είσαι καλλιτέχνης, πρέπει απλά να μην είσαι Γάλλος.
-Entre-actes : Ένας ποιητής μπορεί να μεταφράσει την ποίηση;
Στην αρχή είναι η ποίηση. Και η ποίηση ως γνωστό δεν είναι Pop(ulaire).
Εκεί κάπου, στην δεκαετία του 50, μετά τον δεύτερο πόλεμο έρχεται ο δημιουργός και προσθέτει το στοιχείο που μεταφέρει αυτήν την ποίηση, και δρα ως προς την εξάπλωσή της στο κοινό.
Το να αποφασίσει ένας καλλιτέχνης, ένας μουσικός να επιτεθεί σε μια ποίηση είτε του Baudelaire, είτε του Rimbaud, είτε του Verlain, δυο πράγματα μπορεί να συμβαίνουν.
Είτε να είναι ασυναίσθητος, η τρελός, είτε να είναι διάνοια και ποιητής ο ίδιος.
Τελικά περί αυτού πρόκειται όταν ο Leo Ferre αποφασίζει να κάνει γιουρούσι στα άγια καταραμένα αυτά κείμενα.
Ο Baudelaire συναντάει τον Ferre "πέρα από το μνήμα" και το άλμπουμ "Leo Ferre chante Baudelaire" εγένετο τώ σωτηρίω έτος 1967.
To Άλμπουμ βγήκε σε CD (εμπεριέχοντας 2 ποιήματα λιγότερα από τον διπλό δίσκο) και ιδού το εξώφυλλο.
Δεν θα βάλω βιογραφίες, χρονολογίες ανέκδοτα και άλλα τέτοια για να μην τραβήξει το θέμα και γίνει κουραστικό, θα επιμείνω μόνο λίγο στο πνεύμα του έργου, γιατί περί πνεύματος πρόκειται και για να γυρίσουμε στην αρχή του λόγου μας, ενός πνεύματος που όπως είπα κόλλησε στο μαζικό αισθητικό υποσυνείδητο αυτού του λαού, και που σε κάθε στιγμή που κάποιος προσπαθεί να κάνει κάτι Rock, και άρα λίγο πολύ καταραμένο, έρχεται σαν φάσμα απέναντι κρατώντας ένα πλακάτ! "Καταραμένοι ποιητές... είναι εδώ για πάντα".
Το πρώτο τραγούδι εξ άλλου του δίσκου είναι από τα γνωστότερα ποιήματα του Baudelaire: Spleen... Παρμένο από την Αγγλική όπως ακούγεται έγινε καθαυτού Γαλλικός όρος και καθαρή Μπωντλερική αναφορά, και βέβαια είναι εξαρχής η Ελληνική λέξη Σπλήνα.
Σε αυτό το ποίημα και με αυτόν τον όρο, περιγράφεται εν ολίγοις η διάθεση (humeur) και ψυχική κατάσταση του Ρομαντικού ήρωα. Σκοτεινός, μελαγχολικός χωρίς συγκεκριμένη αιτία, σέρνεται δεξιά και αριστερά σε βροχερά σοκάκια είτε της πόλης, είτε της ψυχής του για να βρει αυτό που δεν ξέρει ότι ψάχνει, ή αισθάνεται ότι έχασε κάτι που δεν ήξερε, ανικανοποίητος και ασυμβίβαστος... με λίγα λόγια... Πτώση, όπως αυτή των αγγέλων διαισθάνεται...
Τελικά αυτό το Spleen δεν είναι απλά διάθεση. Είναι σύνδρομο.
Θα επιχειρήσω μια μετάφραση ελπίζοντας να δώσω κάποια ιδέα για το κλίμα και την ποιητική διάνοια που διαπνέουν το έργο πρώτα στον λόγο, και ύστερα να γίνει η κατανόηση της όσμωσης της μουσικής που τον περιέβαλε.
Spleen
Όταν ο ουρανός βαραίνει σαν καπάκι
Πάνω στο πνεύμα που στενάζει θύμα μακράς ανίας
Και ο ορίζοντας αγκαλιάζοντας όλο τον κύκλο γύρω μας
Ρίχνει πάνω μας μια μέρα πιο θλιβερή και από τις νύχτες
Όταν η Γη μεταλλάσσεται σε μια υγρή αποθήκη
Όπου η ελπίδα, σαν μια νυχτερίδα
Στο φευγιό της χτυπιέται στους τοίχους με τα ντροπαλά φτερά της
Και το κεφάλι της βρίσκει στην κόγχη ενός σαπισμένου ταβανιού
Όταν η βροχή ξεδιπλώνοντας τις ροές της
Μιας φυλακής μιμείται τα κάγκελα
Και ένας λαός μουγκός από άθλιες αράχνες
Έρχεται να απλώσει τα δίχτυα του στο βάθος του μυαλού μας....
Και μακριές νεκροφόρες, χωρίς τυμπανοκρουσίες και μουσική
Παρελαύνει αργά στην ψυχή μου, η ελπίδα
ηττημένη, κλαίει, και η οικτρή Αγωνία, δεσποτική,
Στο κεκλιμένο μου κρανίο, καρφώνει την μαύρη της σημαία.
Ένα άλλο δείγμα στο 4ο κομμάτι "Tu mettrais l'univers..."
Θα έβαζες το Σύμπαν...
Θα έβαζες το σύμπαν ολόκληρο μέσα στο καλντερίμι σου
Ακάθαρτη γυνή, η ανία έχει κάνει την ψυχή σου ωμή
Για να ασκήσεις τα δόντια σου σε αυτό το ιδιαίτερο παιγνίδι
Σου χρειάζεται κάθε μέρα μια καρδιά στον πάγκο
Τα μάτια σου φωτισμένα σαν βραδινά μαγαζιά
Η σαν φωτεινά έλατα στις δημόσιες γιορτές
Μεταχειρίζονται με μοναδικό τρόπο μια δανεισμένη δύναμη
Χωρίς να γνωρίζουν ποτέ τον νόμο της ομορφιάς τους
Μηχανή τυφλή και κουφή, γόνιμη σε ασπλαχνία
Χαιρετιστήριο όργανο, πότη του αίματος του κόσμου
Πως και δεν έχεις ντροπή, και πως δεν έχεις δει,
πως μπρος σ' όλους τους καθρέφτες χλωμιάζουν τα δολώματά σου;
Το μεγαλείο αυτού του κακού του οποίου θεωρείσαι γνώστης
Δεν σε έκανε ποτέ να υποχωρήσεις από δέος;
Όταν η φύση, μεγάλη στα κρυφά σχέδιά της
Σε χρησιμοποιεί εσένα, γυναίκα, βασίλισσα των αμαρτιών
Εσένα πρόστυχο ζώο, για να ζυμώσει μια διάνοια
Αυτό το ποίημα στις σημερινές μέρες του πολιτικά ορθού δεν θα "πέρναγε".
Σίγουρα για κάποιους θα είναι ότι ποιο μισογυνικο έχουν διαβάσει.
Και σίγουρα ο παραλήπτης του ποιήματος είναι η γυναίκα, αλλά ίσως και όχι μόνο...
Γιατί ως δείγμα αυτό το ποίημα δείχνει ότι ο Baudelaire παίζει σε δυο ταμπλό
Σε δυο κόσμους.
Έχει απόηχο στα σοκάκια που γυρίζει αλλά έχει και ένα μεταφυσικό απόηχο.
Έτσι ακριβώς γινόταν και στην ζωή του Φερρέ, δύσκολη στρυφνή δραματική στις σχέσεις του, αλλά που έκανε νόημα πάντα σε μια άλλη πραγματικότητα αυτήν που για τον Φερρέ ήταν εξ άλλου απούσα. Η απουσία αυτού που έπρεπε να Είναι. Η απουσία του Είναι για τον δεύτερο ποιητή γιατί όλα σταματάνε.
Ένα άλλο δείγμα με κείμενο το ποίημα το πιο γνωστό ίσως του Baudelaire το Albatros...
Και Ω της εκπλήξεως!!! Έχει υπότιτλους στα Ελληνικά. Μπράβο στον συμπατριώτη.
Και το πιο οδυνηρό, το πιο βαρύ και αιχμηρό, που αδυνατώ να μεταφράσω προς στιγμήν.
Ίσως κάποια άλλη φορά.
Η Υπηρέτρια με την μεγάλη καρδιά (La servante au grand coeur)
Έργο όχι δύσκολο, αλλά δυσβάσταχτο αυτός ο δίσκος. Σκέφτηκα πολύ για να το βάλω. Είναι ακόμα πιο βαρύ από Edward Ka-Spel για παράδειγμα. Αλλά στους χαρωπούς καιρούς που ζούμε μπορεί να γίνει μια εμπειρία.
Αλλά προσοχή δεν βγαίνεις ανέγγιχτος από αυτό το έργο.
Αφιερωμένο σ' αυτόν που προσπάθησε να βυθομετρήσει τις ψυχές των καταραμένων ποιητών, και κάποια οσμή από τον καπνό τους έμεινε στα ρούχα του. Τον Κώστα Λυμπερόπουλο.
-Post Scriptum : "Η γλώσσα της Ευρώπης είναι η μετάφραση" Umberto Eco
Κλείνοντας να πω, σκεπτόμενος πάλι ανά τριάδες... ότι υπάρχει αυτή η "αγία τριάδα" στην Γαλλική μουσική όπως έχει σφραγιστεί από τότε, μέσα στην Οποία το ένα από τα πρόσωπα είναι ο Μονεγάσκος Φερρέ. Η Τριάδα αυτή αποτελείται από τον Geoges Brassens, Leo Ferre και τον Βέλγο Jaques Brell.
_________________________________
* Όλες οι απόψεις στο κείμενο δεν αφορούν και αντιπροσωπεύουν παρά τον γράφοντα και με δική του ευθύνη
** Δεν προτείνετε σε αυτούς που πάσχουν από κατάθλιψη.
Last edited by a moderator:
