Αποκάλυψη
Aphrodite's Child - 666 (Ιούνιος 1972, Vertigo) [2LP]
Τραγούδια: A1 The System - 0:25, A2 Babylon - 2:52, A3 Loud, Loud, Loud - 2:45, A4 The Four Horsemen - 6:10, A5 The Lamb (οργανικό) - 4:40, A6 The Seventh Seal - 1:35, B1 Aegian Sea - 5:23, B2 Seven Bowls - 1:25, B3 The Wakening Beast (οργανικό) - 1:07, B4 Lament - 2:55, B5 The Marching Beast (οργανικό) - 2:00, B6 The Battle Of The Locusts (οργανικό) - 0:56, B7 Do It - 1:45, B8 Tribulation (οργανικό) - 0:32, B9 The Beast - 2:23, B10 Ofis - 0:17, C1 Seven Trumpets - 0:30, C2 Altamont - 4:45, C3 The Wedding Of The Lamb (οργανικό) - 3:45, C4 The Capture Of The Beast (οργανικό) - 2:49, C5 ∞ (Infinity) - 5:16, C6 Hic Et Nunc - 3:00, D1 All The Seats Were Occupied - 19:27, D2 Break - 2:55
Μουσικοί: Vangelis Papathanassiou/Βαγγέλης Παπαθανασίου (σύνθεση, ενορχηστρώσεις, όργανο, πιάνο, φλάουτο, κρουστά, βιμπράφωνο, βοηθητικά φωνητικά: B4, B9, D2), Demis Roussos/Ντέμης Ρούσσος (μπάσο, κύρια φωνητικά: A2, A4, B4, C6, βοηθητικά φωνητικά), Lucas Sideras/Λουκάς Σιδεράς (ντραμς, κύρια φωνητικά: B9, C2, D2, βοηθητικά φωνητικά), Silver Koulouris/Αργύρης Κουλούρης (κιθάρες, κρουστά)
-- Πρόσθετοι μουσικοί:
Harris Halkitis/Χάρης Χαλκίτης (μπάσο, τενόρο σαξόφωνο, κόνγκας, δεύτερα φωνητικά), Michel Ripoche (τρομπόνι, τενόρο σαξόφωνο: A2, C6), John Forst (αγγλική αφήγηση: B1, B7, απαγγελία: C2), Daniel Koplowitz (αφήγηση: A3), Yannis Tsarouchis/Γιάννης Τσαρούχης (ελληνική αφήγηση: B10), Irene Pappas/Ειρήνη Παπά (κύρια φωνητικά: C5)
Παραγωγή / Μηχανικοί / Στίχοι: Gérard Fallec (συντονιστής), Vangelis Papathanassiou / Roger Roche (ηχογράφηση), Jean-Claude Conan (βοηθός) / Costas Ferris-Κώστας Φέρρης
Ηχογραφήθηκε στα Studio Europa Sonor, Γαλλία, 1971
Αυτή η δουλειά ηχογραφήθηκε υπό την επιρροή του "σαλεπιού"
Αποκ. 13,18: Ὧδε ἡ σοφία ἐστίν· ὁ ἔχων νοῦν ψηφισάτω τὸν ἀριθμὸν τοῦ θηρίου· ἀριθμὸς γὰρ ἀνθρώπου ἐστί· καὶ ὁ ἀριθμὸς αὐτοῦ χξς.
Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, γεννημένος ως Ευάγγελος Οδυσσέας Παπαθανασίου, στην Αγριά Μαγνησίας τον Μάρτιο του 1943, ήδη από το 1963 ανυπομονούσε να εκφράσει τη κλασική του τεχνική στα πλήκτρα σε ποπ μορφή και επινόησε τους Aphrodite's Child, οι οποίοι –όπως πολύ αργότερα οι αντίστοιχοί τους στο Ηνωμένο Βασίλειο, Nice– ήταν ένα 'νεοκλασικό' ροκ τρίο, όπου μπάσο και τύμπανα παρείχαν τα θεμέλια ενώ ο Βολιώτης μάγος πετούσε γύρω από ένα πάνελ κίμπορντς.
Γρήγορα έγιναν η πιο ξεχωριστή Ελληνική μπάντα και άρχισαν να κοιτάζουν πιο μακριά, μετακομίζοντας στη Γαλλία το 1967. Ντράμερ ήταν ο Λουκάς Σιδεράς (1944) ενώ μπασίστας και τραγουδιστής ήταν ο γεννημένος στην Αίγυπτο, Ντέμης Ρούσσος (1946-2015), κάτοχος μιας αξιοσημείωτης φωνής κοντρα-τενόρου, ο οποίος τη χρησιμοποίησε καλά στο σινγκλ τους, "Rain And Tears", μια επιτυχία σε όλη την Ευρώπη (φτάνοντας το Νούμερο 27 στο Ηνωμένο Βασίλειο) το 1968. Ένα άλμπουμ, το ντεμπούτο τους The End Of The World, έδωσε κι' άλλες ευρωπαϊκές επιτυχίες.
Νιώθοντας ότι τους διέφευγε η ευρύτερη αποδοχή, το γκρουπ διαλύθηκε και ο Βαγγέλης επέστρεψε στην Ελλάδα για να γράψει μουσική με τον πολυσχιδή σκηνοθέτη Κώστα Φέρρη. Επινόησαν ένα εξωφρενικό όραμα της Αποκάλυψης και το γκρουπ αναμορφώθηκε για να ηχογραφήσει αυτό το φιλόδοξο ροκ κόνσεπτ (όπως το περιγράφει ο Φέρρης) που ανάμεσα στους υπέροχους πολύτιμους λίθους του, εκτός των άλλων, χώρεσε μια ελληνική χορωδία, ένας κομψός Άγγλος αφηγητής, και πέντε λεπτά γυναικείου οργασμού με την Ειρήνη Παππά λαχανιασμένη να επαναλαμβάνει, «Εγώ υπήρχα, Εγώ υπάρχω, Εγώ θα έρθω»[*] ξανά και ξανά, χρόνια πριν από την έκσταση της Clare Torry στο Dark Side Of The Moon. Καθοριστική για το αποτέλεσμα, υπήρξε και η επανένταξη στο γκρουπ του κιθαρίστα Αργύρη Κουλούρη (1947), που ήταν μέλος του πρώτου σχηματισμού των Aphrodite's Child, αλλά λόγω στρατιωτικών υποχρεώσεων δεν είχε μπορέσει να ακολουθήσει αρχικά την μπάντα στη Γαλλία.
Με την ολοκλήρωση του άλμπουμ, η Mercury Records αρνήθηκε να το κυκλοφορήσει, διαφωνώντας με το αντιεμπορικό υλικό του και συγκεκριμένα με το τραγούδι "∞". Παρά το γεγονός ότι ο Βαγγέλης επεξεργάστηκε το "∞" από τα αρχικά του 39 λεπτά σε μόλις πέντε, το εμπόδιο δεν ξεπεράστηκε αλλά τελικά, η Mercury συμφώνησε να κυκλοφορήσει το 666 στην προγκρέσιβ θυγατρική της, Vertigo Records, τον Ιούνιο του 1972.
Ο πρώτος δίσκος του διπλού άλμπουμ, απεικονίζει την κάθοδο από τη Βαβυλώνα, παρέχοντας απολαυστικά κομμάτια. Το "The Four Horsemen", είναι ένα από τα πιο διάσημα τραγούδια τους, που όπως και το άλμπουμ, βασίζεται στο Βιβλίο της Αποκάλυψης. Η δομή του χαρακτηρίζεται από μια δυναμική αντίθεση, με τον Ρούσσο να τραγουδά με το οπερατικό φαλτσέτο του πάνω από ένα βόμβο πλήκτρων και ανεμοκουδουνάκια, και το ρεφρέν να περιέχει παραδοσιακή ροκ ενορχήστρωση που τονίζεται από τα τύμπανα του Σιδερά. Το τραγούδι κορυφώνεται με ένα δίλεπτο ουά-ουα σόλο κιθάρας από τον Κουλούρη με βαρύ τυμπανισμό από τον Σιδερά και ένα επαναλαμβανόμενο ψαλμό από τον Ρούσσο. Το "The Lamb" είναι ένα οργανικό με φωνητικές ψαλμωδίες που ακολουθούν την κύρια μελωδία και ήχους που θυμίζουν παραδοσιακά ελληνικά όργανα. Αντίθετα, το εξαίσιο "Aegian Sea" είναι ένα κομμάτι κλίματος επικών διαστάσεων, με εκφραστικές γραμμές κιθάρας σε υπέροχους παφλασμούς ατμοσφαιρικότητας. Ενδιαφέρουσα είναι και η επαναλαμβανόμενη μελωδία στο οργανικό "The Marching Beast", που παίζεται στην κιθάρα, στο μπάσο και στο σαξόφωνο, με μια σταδιακά εξελισσόμενη ανάπτυξη που περιλαμβάνει ένα σόλο πιάνου και φλάουτο. Αμέσως μετά, τα επιθετικά ροκ οργανικά "The Battle of the Locusts" και "Do It", που είναι επηρεασμένα από την τζαζ και το χέβι μέταλ, και το ομαδικά τραγουδισμένο περίεργο φάνκι "The Beast". Ένα σύντομο ιντερλούδιο, το "Ofis", κλείνει τον πρώτο δίσκο, με τη φωνή του ζωγράφου Γιάννη Τσαρούχη, να απαγγέλλει την περίφημη γραμμή του ελληνικού θεάτρου σκιών «Έξελθε όφι κατηραμένε, διότι αν δεν εξέλθεις εσύ, θα σε εξέλθω εγώ! Ου! Ου! Ου!» από την παράσταση "Ο Καραγκιόζης: Ο Μέγας Αλέξανδρος και το καταραμένο φίδι".
Aphrodite's Child 1968 - Βαγγέλης, Λουκάς Σιδεράς και Ντέμης Ρούσσος (φωτογραφία από τον Chris Walter)
Ο δεύτερος δίσκος φαίνεται να ψάχνει για κάποιο είδος πνευματικής ανάλυσης σε όλο αυτό τον κοσμικό ντόρο. Το "Altamont", περιέχει ένα επαναλαμβανόμενο γκρουβ επηρεασμένο από τη φανκ, τον Ρούσσο να μιμείται φωνητικά την μπασογραμμή, το βιμπράφωνο του Βαγγέλη και τα πνευστά του Χαλκίτη. Στο τέλος σβήνει και αναμειγνύεται με το οργανικό "The Wedding of the Lamb" που περιέχει μια μελωδία ενός ηλεκτρονικού κίμπορντ και ρυθμικά τύμπανα που με τη σειρά τους διασταυρώνονται με το "The Capture of the Beast", ένα σόλο ντραμς του Σιδερά που εκτελείται πάνω από τους βόμβους και τα εφέ των πλήκτρων του Βαγγέλη. Σαν να ήθελε να ενισχύσει το τέλος του ταξιδιού, το επικό 19άλεπτο τζαμάρισμα "All The Seats Were Occupied" μοντάρει το ξέφρενο σαξόφωνο, τα κόνγκας και τη φλεγόμενη κιθάρα του Κουλούρη με εκρήξεις από όλα τα τραγούδια που έχουν προηγηθεί. Το άλμπουμ κλείνει με τη γοητευτική και αινιγματική μπαλάντα "Break", τραγουδισμένη από τον Λουκά, η οποία όταν κυκλοφόρησε ως σινγκλ λίγο καιρό μετά τη διάλυση του γκρουπ, μπήκε σχεδόν στα βρετανικά τσαρτ.
Οι πλούσιες ενορχηστρώσεις του άλμπουμ ήταν εξίσου εντυπωσιακές, με κάθε άλλη της προγκρέσιβ εποχής, και έχουν γεράσει καλύτερα από τις περισσότερες, αφού ο Βαγγέλης είχε το όραμα να μην παραγεμίσει τον δίσκο με ανούσιους αυτοσχεδιασμούς, αλλά να χρησιμοποιήσει μια κατάλληλα ευρεία και σκοτεινή παλέτα, και να αναδείξει το εξαιρετικό παίξιμο του κιθαρίστα Αργύρη Κουλούρη. Απαιτητικό και πολυδάπανο, όταν το 666 απέτυχε να κάνει φασαρία παγκοσμίως, οι Aphrodite’s Child χώρισαν οριστικά.
«Ήταν ένα προφητικό άλμπουμ», εξηγεί ο πρώην ντράμερ Λούκας Σιδεράς. «Στη Βίβλο, ο Άγιος Ιωάννης μίλησε για το 666 για να αποτρέψει αυτό το πράγμα [την Αποκάλυψη]. Πολλοί πίστευαν ότι κάναμε αυτόν τον δίσκο επειδή πιστεύαμε στο 666, αλλά ήταν το αντίθετο».
Ο Ρούσσος απόκτησε σύντομα τη φήμη ως ένας αλλόκοτος, παχουλός προμηθευτής από δακρύβρεχτες μπαλάντες που κατανάλωναν μανιωδώς οι νοικοκυρές της Ευρώπης. Αργότερα ο Βαγγέλης συνέθεσε τα δημοφιλή και υποβλητικά σάουντρακ των Chariots Of Fire και Blade Runner. Στις 17 Μαΐου 2022, σε ηλικία 79 ετών πέθανε από καρδιακή ανεπάρκεια, σε νοσοκομείο του Παρισιού.
Ένα αγαπημένο, αλλά και υποτιμημένο ψυχεδελικό προγκρέσιβ αριστούργημα, που πάντα θα υπάρχει διάθεση να το ακούμε και να το χαιρόμαστε, φυσικά με τους απαραίτητους συνειρμούς και αναζητήσεις που το άκουσμά του συνεπάγεται...
Η αφορμή γι' αυτή την αναφορά είναι άκρως θλιβερή, αλλά η απουσία κάποιου αφιερώματος από το Ευρετήριο Παρουσιάσεών μας, την καθιστά επιβεβλημένη!
________________________
[*]. Είναι η αντιστροφή του «Αυτός που Υπάρχει, που Υπήρχε και θα Έρθει» της Αποκάλυψης, που αποδίδεται στο "Καλό". Εδώ, το "Κακό", (το Τέρας, 666) μετατρέπει αυτή τη φράση στο Εγώ, (πρώτο πρόσωπο), και προσπαθεί να ξαναγεννηθεί, ή να γεννήσει ένα άλλο Εγώ, ή να "κάνει έρωτα" με τον εαυτό του και ούτω καθεξής.
(*****, πηγές: εξώφυλλο, σημειώσεις επανεκδόσεων, wikipedia.org, discogs.com, loudersound.com, vangelislyrics.com, Mojo)
Vangelis, 1976 (φωτογραφία Michael Putland)
