- 17 June 2006
- 49,351
Frank Zappa: Joe's Garage Acts I, II & III. 1979. Ryko
1979. Η εποχή μετα την πρώτη πετρελαϊκή κρίση και την άνοδο των Αγιατολάχ στο Ιράν. Ο κόσμος άκουγε με έκπληξη την απαγόρευση της δημόσιας εκπομπής μουσικής. Το πρωτοφανές φαινόμενο γιά τον πλανήτη, σε συνδυασμό με τα τρεχάματα του βρωμόστομου Frank Zappa με τις υπηρεσίες λογοκρισίας στις ΗΠΑ του δίνουν το έναυσμα γιά ένα concept album, μιά πληθωρική παραγωγή σε μιά κεντρική ιδέα, το θεατρικό σχεδόν Joeʼs Garage.
Ο δίσκος παρουσιάστηκε ως τριπλος LP δίσκος σε τρία μέρη.
Ο Zappa διανύοντας την δεύτερη περίοδο της καριέρας του σκέφτηκε να σατιρίσει με ένα σμπάρο πολλά τρυγόνια.
Βασικά βγάζει τα απωθημένα με τους στίχους που όχι απλώς έχουν σεξουαλικά υπονοούμενα, είναι ένα σεξουαλικό πόνημα από την αρχή μέχρι το τέλος.
Η εξαιρετική γνώση της αγγλικής (και μάλιστα slang) αλλά και της γερμανικής (!) γλώσσας είναι αυστηρά προαπαιτούμενα γιά να μπει κάποιος στο πετσί του δίσκου αυτού και ευτυχώς υπάρχουν οι στίχοι και οι διάλογοι γιά το σκοπό αυτό.
Η μπάντα που χρησιμοποιεί είναι καινούργια, σχεδόν ολιγομελής, στα μοτίβα των mothers αλλά με νέα και σε ηλικία μέλη.
Μεταξύ άλλων πλαισιώνεται από τον εξαιρετικό και πολυρυθμικό Vinnie Colaiuta στα τύμπανα,
τον ταλαντούχο κιθαρίστα Warren Cucurullo,
τον μαύρο τραγουδιστή Ike Willis,
τον Peter Wolf στα keyboards,
ενώ στα φωνητικά βοηθάει εξαιρετικά η σύζυγος του drummer Terry Bozio η Dale Bozio.
Με το βασικό θέμα που είναι η απαγόρευση της μουσικής και την σφικτή μπάντα ξηλώνει όλο το κουβάρι της αμερικανικής σύγχρονης κουλτούρας και καταπιάνεται με όλα τα καθημερινά και μη θέματα όπως: η λογοκρισία, η διαφθορά, οι σεξουαλικές σχέσεις και ο,τιδήποτε σεξουαλικό, από βοηθήματα, παρτεναιρ, ασθένειες, γκρουπις κλπ, τις φυλακές, την σαϊεντολογία, το σουπερ μάρκετ, το κατηχητικό, τη disco και τη reggae (είμαστε στο 1979 μην το ξεχνάμε..)
Κεντρικός χαρακτήρας που κλέβει την παράσταση δεν είναι ο Joe ο πρωταγωνιστής, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά ο Central Scrutinizer, κάτι σαν αφηγητής του δράματος (ή κωμωδίας - πάντως η όλη υπόθεση έχει ψωμί που λένε), που θα μπορούσε να μεταφραστεί ως γενικός αναλυτής ή γιατί όχι μεγάλος αδελφός…
Περιγράφεται στο δίσκο ως κάτι σαν υβριδικό ρομπότ με λίγα λόγια, έχει μιά φωνή ντουντούκας διαδηλώσεων, πλην όμως μιλά πάντα συνωμοτικά ψυθιριστά και έχει καθήκον να τα ελέγχει όλα…
Ας δούμε με λίγα λόγια πως περιγράφει ο ίδιος την εισαγωγή του θέματος σε πιστή κατά το δυνατόν μετάφραση:
Γειά, σας μιλά ο Γενικός Αναλυτής. Καθήκον μου είναι να επιβάλλω όλους τους νόμους που δεν έχουν ακόμα ψηφιστεί. Ειναι επίσης ευθύνη μου να προειδοποιήσω κάθε έναν από σας γιά τις πιθανές επιπτώσεις διαφόρων πεζών καθημερινών δραστηριοτήτων στις οποίες θα μπορούσατε να εμπλακείτε που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην Θανατική Ποινή (ή να επηρεάσουν την πιστοληπτική ικανότητα των γονέων σας). Τα σωφρονιστικά μας καταστήματα είναι γεμάτα από αλητάκους σαν του λόγου σας που κάνουν κακά πράγματα…και πολλοί απ αυτούς οδηγήθηκαν στο σημείο αυτό από μιά τρομερή δύναμη που λέγεται ΜΟΥΣΙΚΗ…
Οι μελέτες μας έχουν δείξει ότι αυτή η τρομερή δύναμη είναι τόσο επικίνδυνη προς την κοινωνία στο σύνολό της, ώστε νόμοι σχεδιάζονται αυτή τη στιγμή γιά να την σταματήσουν γιά πάντα. Σκληρές και απάνθρωπες τιμωρίες περιγράφονται προσεκτικά σε ψιλά γράμματα έτσι ώστε να μην έρχονται σε αντίθεση με το σύνταγμα (που επίσης τροποποιείται ώστε να υποδεχθεί ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ…
Αυτό το εξαιρετικά σοβαροφανές, "πολιτικά ορθό" κείμενο ψυθιρίζεται με μιά αργή ροκ υπόκρουση, με τον Cucurullo να παίζει σκληρά βαριά ακόρντα με έναν Mesa Boogie, τον Colaiuta να κεντάει στα τύμπανα και τα πιατίνια και τη μουσική να έχει θεατρικό ρόλο π.χ. με το γκονγκ να συνοδεύει τη λέξη Θανατική Καταδίκη, χαρούμενο και παιδικό ύφος τσίρκου τη λέξη Μουσική και ρομποτικά εφέ τη λέξη Mέλλον…
O ψίθυρος σε στοιχειώνει, ενώ από την άλλη θέλεις να βάλεις τα γέλια καθώς αναγνωρίζεις από κάτω απ τη ντουντούκα καμουφλαρισμένη την εκφραστική φωνή του Frank και στο βάθος το άρτια ενορχηστρωμένο μουσικό υπόβαθρο προϊδεάζει γιά τα μέλλοντα.
Στη συνέχεια και πάντα σε θεατρικό στύλ, με τον αφηγητή Scrutinizer και όλα τα μέλη της μπάντας να παίζουν ρόλους (αλλά και τους ίδιους τους εαυτούς τους) η ιστορία εξελίσεται πάνω κάτω ως εξής: Ο Joe με τους φίλους του παίζουν ως συγκρότημα και κάνουν πρόβες και όνειρα σε ένα γκαράζ, με τους γείτονες να φωνάζουν την αστυνομία, να κάνουν φλερτ και να ψάχνουν κορίτσια στο καθολικό κατηχητικό, τα κορίτσια να γίνονται γκρούπις, να παίρνουν μέρος σε διαγωνισμό με βρεμένα φανελάκια γιά να βρούν ναύλα να γυρίσουν σπίτι, στη συνέχεια ο Joe να μπλέκει με μυστήριες αιρέσεις να συλλαμβάνεται, να του απαγορεύεται να παίξει μουσική να φυλακίζεται και να υφίσταται δεινές σεξουαλικές ταπεινώσεις και τελικά να υφίσταται μιά θεραπεία σε στυλ Κουρδιστού Πορτοκαλιού και να βγαίνει θεραπευμένος σε ένα νέο κόσμο όπου η μουσική έχει πλέον εξοστρακιστεί και με μόνη δυνατότητα να φαντάζεται ότι ακούει μουσική και παίζει κιθαριστικά σόλα μέσα στο μυαλό του. Φυσικά δεν περιγράφονται ούτε αναφέρονται τα σεξουαλικά γιατί είναι απλώς αυστηρώς ακατάλληλα...
Η εξαιρετικά πολύπλοκη αυτή ιστορία, ξεκινάει σφιχτή και ευρηματική στο πρώτο μέρος και συνεχίζει εξ ίσου καλά και στο δεύτερο, αλλά προς το τρίτο φαίνεται να χάνει τη συνοχή της και το ενδιαφέρον του ακροατή καθώς οι διαρκείς παρεμβάσεις του αφηγητή είναι μακροσκελείς και κουράζουν. Τα κομμάτια όμως είναι καταπληκτικά ενορχηστρωμένα και τα περισσότερα ξεχωρίζουν σαν διαμάντια και μπορούν να σταθούν και ως αυτόνομα, αν και μέσα στην ίδια την δραματοποίηση κερδίζουν πολλαπλάσια αξία.
Στο Joe's garage ο Joe αυτοσυστήνεται σε μιά απλή ροκ μπαλάντα, γιά να μπούμε στο σκληρό ροκ Catholic Girls, όπου τα μέλη του συγκροτήματος παίζουν τους εαυτούς τους στο Κατηχητικό, η εκπληκτική Dale Bozio στο ρόλο της χαζοχαρούμενης ξανθιάς Mary με μουσικό καταιγιστικό ρυθμό και σόλο ηλεκτρικού σιτάρ,ενώ ο ίδιος ο Zappa έχει και το ρόλο του γκεϊ εφημέριου...
Στο Crew Slut οι roadies προσπαθούν να πείσουν τις groupies να ακολουθήσουν το (μαγικό) bus μαζί τους, σε ένα καθαρό μπλουζ με φυσαρμόνικα ενώ στο wet t-shirt contest συνατάμε όλη την πολυθεματική συνθετική ικανότητα του Zappa να μπορεί να συνδέει ένα ροκ κομμάτι με πινελιές ντίσκο, ατονικού ντίσκο, με μέρη εμβόλιμου λεμπρέττου. Προαφανώς αν είχε γεννηθεί 150 χρόνια πριν θα είχε διαπρέψει στο είδος τη όπερας. Η πολυτάλαντη ραδιοφωνική φωνή του παίρνει όλες τις σωστές αποχρώσεις στους ρόλους που επιλέγει, ενώ η Dale είναι και πάλι απολαυστικά αληθινή. Το σόλο είναι καθαρά Ζαππικό, και προφανώς εντάσσεται στην προσφιλή τακτική του να κολλάει προηχογραφημένα σόλο από την προσωπική του παρακαταθήκη και να τα πλαισιώνει με τα υπόλοιπα μέλη της μπάντας που ξεσκίζονται σε ρυθμό ρουτίνας.
Στο why does it hurt when I pee ο Joe κολλάει σύφιλη από μιά γκρούπι και αναρωτιέται γιατί πονάει όταν πηγαίνει στην τουαλέτα και υποθέτει ότι προφανώς το κόλλησε από το καπάκι του καθίσματος... Όλα αυτά σε καθ όλα σοβαρό βαρύ, πομπώδες και αργό μπλουζ (όπως αρμόζει άλλωστε) με προεκτάσεις οπερέττας, κορώνες και τα σχετικά, ενώ στο break μεταξύ 1 και 1.30 η μπάντα σατιρίζει μουσικά και ξεμπροστιάζει Genesis και Queen μαζί.
Παρ όλα αυτά έχει ερωτευτεί την κοπέλα και τραγουδάει το Loucille has messed my mind up σε μιά παρωδία reggae...Ακολουθεί μιά παρωδία αργού funk όπου ο Joe δίνει όλα τα χρήματά του και προσυλητίζεται σε μιά αίρεση με τον ελεύθερο μεταφραστικά τίτλο συσκευολογία (appliantology) γίνεται πιστός και αναζητεί ερωτικούς και πνευματικούς συντρόφους σε ηλεκτρικές (!!) συσκευές κουζίνας.
Στα πλαίσια της αναζήτησης αυτής, στο Stick it out ο Joe βρίσκει το ταίρι του και εμείς απολαμβάνουμε το αποκορύφωμα του δίσκου. Η απόλυτη παρωδία disco, με δαιμονισμένο εξουθενωτικό εκσκαπτικό ρυθμό που τραγουδιέται από τον ίδιο κοροϊδευτικά στα γερμανικά, καθώς ο Zappa προσπαθεί να την πέσει σε μιά συσκευή που μοιάζει με ηλεκτρική σκούπα...(που προφανώς θα είναι Siemens ή Miele ή κάτι τέτοιο)...
Το λεξιλόγιο ξεπερνάει κάθε δυνατή φαντασία, και η σάτιρα επίσης καθώς οι στίχοι δίνουν βάρος σε κλισέ γερμανικές λέξεις όπως raus, schnell, Schwein, Fick mich, Feur και... πάνω στην συνεύρεσή τους στον καναπέ - sofa (άλλο ένα λεκτικό και θεματικό φετίχ του Zappa) που πρέπει φυσικά να μη λερώσουν... Ροκ ντίσκο, απόλυτο ρυθμικό μεγαλείο, με slap up-tempo bass, δεμένες κιθαρές, mesa boogie και άγιος ο θεός και rhythm section λεξικού...
Στη συνέχεια σε ρυθμούς reggae και πάλι εκμυστηρεύεται τον έρωτά του στη συσκευή στο ομώνυμο Sy Borg, η οποία τον προσκαλεί σε ερωτικό τρίο, με τον συγκάτοικό της, μιά modified Gay rubber doll....την οποία ο άβγαλτος Joe την βρίσκει πιό "αποτελεσματική" από την Mary και πιό "καθαρή" από τη Loucille. Στην κορύφωση του οργίου ο Joe καταφέρνει να βραχυκυκλώσει τη συσκευή και συλλαμβάνεται γιά την καταστροφή ενός XQJ-37 nuclear powered pan-sexual roto plooker....
Στα… σωφρονιστικά καταστήματα ο Joe περνάει αξέχαστα με διεφθαρμένους πολιτικούς και ceoʼs κάτι που περιγράφεται στο keep it greasy μια από τις καλύτερες και πιό πλούσιες μουσικά στιγμές του δίσκου και ίσως την μοναδική του τρίτου μέρους.
Σε αντίθεση με το πρώτο και δεύτερο μέρος, το τρίτο περιλαμβάνει περισσότερα ορχηστρικά μέρη, και μακροσκελή σόλο κιθάρας καθώς πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο Joe πλέον τα φαντάζεται.
Όσο εξωφρενική και πολύπλοκη να φαντάζει μιά τέτοια ιστορία και μάλιστα το 1979, ακόμα πιό πολύ σύνθετα δομημένη είναι μουσικά, καθώς περιλαμβάνει τις τελευταίες αναλαμπές του Zappa. Γιά άλλη μιά φορά οι ιδέες του φαίνονται αστείρευτες, αν και τα ενορχηστρωτικά πρότυπα που χρησιμοποιεί είναι γνώριμα και δανεισμένα από το παρελθόν, Το ατού είναι και πάλι οι ταλαντούχοι μουσικοί, που τον αιμοδοτούν με ελιξήριο νιότης, καθώς ο ίδιος συνεισφέρει στην εμπειρία και φυσικά την εγκεφαλική τρέλλα. Ποτέ δεν θυμάμαι την μπάντα να ηχεί τόσο φρέσκα, καθαρά και μοντέρνα.
Ο ήχος του Cucurullo που αργότερα διέπρεψε στους Duran Duran (!!) και του ίδιου, όπως προαναφέρθηκε εκμεταλλεύεται την τεχνολογία της κιθαριστικής μόδας της εποχής, των εξαιρετικών λαμπάτων ενισχυτών της Mesa. Και οι δυό ξεγλυστρούν σαν χέλια από τις κακοτοπιές της αμερικανιάς και των κλισέ φράσεων, ενώ αντίθετα τις χρησιμοποιούν ανερυθρίαστα εκεί που είναι ελάχιστα αναμενόμενες, διακωμωδώντας τες. Ο Ike Willis είναι ιδιαίτερα εκφραστικός ως δεύτερος και ισχυρός φωνητικά ρόλος, ο Colaiuta σαν θεά Κάλι, έδειξε με το παραπάνω τι θα γίνει αργότερα, ενώ μπάσο και πλήκτρα βγαίνουν μόλις σπάνια μπροστά, μόνο όπου το επιβάλλει η ενορχήστρωση, αλλά ο προσεκτικός ακροατής καταλαβαίνει σαφώς τη διαφορά. Ρυθμικά το ροκ, η ντίσκο, η φανκ, το μπλουζ εναλλάσσονται και συγχωνεύονται με επικά κλασικίζουσες γέφυρες και ψήγματα όπερας, χωρίς όμως να περνάει ποτέ στο υποσυνείδητο ότι δεν ακούς ροκ ή ότι εδώ έχουμε μιά ροκ όπερα, καθώς και ο όρος αυτός σατιρίζεται κατά κόρον.
Εκείνο που φυσικά κερδίζει το αυτί του νεοφερμένου ακροατή αλλά και του υποψιασμένου ζαππικού φαν είναι το στοιχείο της έκπληξης, το οποίο ο Zappa σερβίρει σε ανύποπτες στιγμές και έτσι η σάτιρα έρχεται με σοβαροφανές βραδινό ένδυμα, το σοβαρό στιχουργικά θέμα με ελαφριάζουσα μουσική ύπόκρουση, το πεζό αμερικάνικο στορυ πάνω σε ένα χαλί σκληρού αυτοσχεδιαζόμενου jazz rock, ο χυδαίος στίχος με το πιό αφοπλιστικό ροκ τέμπο.
Πάντα ο Zappa ήταν αφηγηματικός. Πάντα υπήρχε ένα παραμύθι πίσω από τη μουσική που το έντυνε ακριβά. Στο Joe's Garage αυτό υπάρχει σε δόση king size, είναι κάτι περισσότερο από τριπλό big mac, περισσότερο από οικογενειακό προφιτερόλ ή καταπραϋντικό ελέφαντα.
Ένας δίσκος γιά πολύ λίγους, έχει εξαιρετικές στιγμές, τρέλλα με το τσουβάλι, απαιτεί εκπαιδευμένα αυτιά στο έπακρο, γνώση του αμερικανικού γίγνεσθαι και της mainstream μουσικής κουλτούρας στα τέλη των 70'ς, αλλά ένας δίσκος που αν του δώσεις προσοχή τουλάχιστον θα σε ανταμείψει και θα σε κάνει να εκτιμήσεις τον παραγωγικότατο αυτό τρελαμένο μουσικό που άφησε βαθειά το σημάδι του στη μουσική και να αναρωτηθείς τι ακόμα θα μπορούσε να είχε κάνει αν δεν είχε φύγει σχετικά νωρίς πριν λίγα χρόνια.
Συνιστάται αρχικά ακρόαση κατά μόνας με ακουστικά και το βιβλίο στο χέρι και στη συνέχεια μετα την εξοικείωση, δυνατά και με παρέα.
Last edited:
