- 17 June 2006
- 14,350
Οταν ο Robert Wyatt εγκατέλειψε τους Soft Machine (1971), πήρε μαζί του ένα πολύ μεγάλο κομμάτι από τη μαγεία τους. Τα πρώτα 3 άλμπουμ στα οποία συμμετείχε αποπνέουν μία τελείως ιδιαίτερη αύρα: δεν ήταν μόνο οι ασυνήθιστοι χρονισμοί στα ντράμς, αυτό το πολυρυθμικό και απρόβλεπτο καρδιοχτύπι που έδινε στον ήχο τους την ταυτότητά του: μέχρι τότε, η μουσική του γκρούπ ήταν μία σύνθεση από εντελώς ετερόκλητα στοιχεία, ένα αμάλγαμα από αντίρροπες δυνάμεις που, με κάποιο περίεργο τρόπο, ισορροπούσαν πάνω στην κόψη του ξυραφιού. Η χημεία του ήταν ...αμφίρροπη και πέρα για πέρα μοναδική: ήταν ερωτευμένο με το τραγούδι αλλά, κάθε τόσο, αφηνόταν να παρασύρεται σε τολμηρούς jazzy αυτοσχεδιασμούς, πολύ πέρα από τις 3λεπτες ποπ φόρμες. Η ένταση ήταν εκκωφαντική, ένας φοβερός σαματάς. Με βάση τη λατρεία του για τις τονικές/αρμονικές εξερευνήσεις, θα το έπαιρνες άνετα για μπάσταρδο της free jazz (Mingus, Coltrane, Coleman) - αλλά στις φλέβες του κυλούσε ένα πρόδηλο χαρμάνι που είχε τη βάση του στο Λονδρέζικο ψυχεδελικό underground της εποχής. Τα φωνητικά ήταν το λιγότερο ‘περίεργα’: κάτι ανάμεσα σε αφήγηση και τραγούδι, ένα περίπλοκο και σχεδόν ερωτικό παιχνίδι με τις λέξεις, σαν να πήρες έναν έφηβο και να τον έριξες για πρώτη φορά πάνω σ ένα γυμνό γυναικείο σώμα που, κυριολεκτικά, δεν ξέρει τι να το κάνει: το παρατηρεί απορροφημένος, το μαλάζει διστακτικά, το αίμα του βράζει αλλά είναι γεμάτος από ένα στομωμένο πάθος που τον παραλύει, δυναμιτίζει μέσα του και την παραμικρή υποψία καθωσπρέπει ...λειτουργικότητας - σε πήραν οι συνομήλικοι μαζί τους στο πορνείο να ...'σου μάθουν τον ...έρωτα' (sic) αλλά εσύ είσαι νεραϊδοπαρμένος και γεμάτος σκιές, τα έχεις χαμένα, το ...εργαλείο σου κρέμεται σαν ψόφιο ψάρι, ντρέπεσαι και φοβάσαι οτι θα γίνεις ρεζίλι των σκυλιών.
Οποιος θέλει να δεί γιατί οι Soft Machine ήταν η Μεγάλη Λευκή Ελπίδα του εγγλέζικου underground κάπου εκεί γύρω στο 1968-1971 αρκεί να ακούσει αυτά τα 3 πρώτα τους άλμπουμ. Αν είναι και λίγο παραπάνω ‘ψείρας’ και φιλέρευνος επιβάλλεται επίσης να ακούσει δύο ανεπίσημες μεταθανάτιες κυκλοφορίες/παγωμένα πλάνα του γκρούπ στην πιο δημιουργική του περίοδο, τα 'BBC Radio 1967-1971' (HUX 2XCD, 2003) και ‘Virtually’ (Cuneiform CD, 1998). Το πρώτο είναι ηχογραφήσεις ειδικά για την εκπομπή του John Peel, το δεύτερο έρχεται από μιά ζωντανή εμφάνιση για το Ραδιόφωνο της Βρέμης, τότε που το γκρούπ ήταν στο απόγειό του: 1971, λίγο μετά την ένταξη του Elton Dean (alto sax, saxello, ηλεκτρικό πιάνο) και μόλις κάτι μήνες πριν την αποχώρηση του Wyatt (παρουσίασή του μπορούν να βρούν οι ενδιαφερόμενοι κάπου εδώ τριγύρω). Για τον γράφοντα, εδώ είναι το σημείο που τελειώνουν οι Soft Machine: τα επόμενα άλμπουμ χρονικογραφούν την αρτηριοσκλήρωση του γκρούπ που πλέον παγιώνεται στο τζαζ-ροκ, ένα υβρίδιο που, κατά τη γνώμη μου με ελάχιστες εξαιρέσεις -ο Miles εκείνης της περιόδου είναι η πιο φωτεινή από αυτές- συνθέτει τις χειρότερες από τις συνιστώσες των δύο ιδιωμάτων. Μιά μικρή αναλαμπή για τους Softs έρχεται με τη μορφή του 6ου άλμπουμ τους (‘SIX’, Columbia CD, 1973), αλλά αυτό συμβαίνει γιατί έχουμε ...κενό εξουσίας: ο Mike Ratlege είναι σε bras-de-fer με τον Carl Jenkins, οπότε ο μπασίστας (Hugh Hopper) αναλαμβάνει να σώσει την παρτίδα και, σχεδόν, τα καταφέρνει. Θα το πλήρωνε με την εκπαραθύρωσή του αμέσως μετά, πριν καν το άλμπουμ φτάσει στις προθήκες των δισκοπωλείων.
Και ο Wyatt;
Ο Wyatt έφτιαξε ένα προσωπικό άλμπουμ τελειώς ιδιοσυγκρασιακό για τα δεδομένα της εποχής (‘The End Of An Ear’, Columbia, 1970), έφτιαξε ένα φιλόδοξο, τελείως αντιεμπορικό project, τους Μatching Mole και στη συνέχεια, στη διάρκεια ενός τρελλού πάρτι, το 1973, πήδηξε μεθυσμένος από τον 4ο όροφο και έσπασε τη σπονδυλική του στήλη, γεγονός που θα τον καθήλωνε σε μιά αναπηρική καρέκλα για όλο το υπόλοιπο της ζωής του. Σε αυτή την κατάσταση άρχισε μία καινούργια δημιουργική πορεία που απέφερε περίπου μία ντουζίνα από προσωπικά άλμπουμ. Τρία από αυτά είναι Αριστουργηματικά με οποιοδήποτε κριτήριο και να τα δεί κανείς -‘Rock Bottom’ (1974), ‘Ruth Is Stranger Than Richard’ (1975) και το καινούργιο του ‘For The Ghosts Within’, 2010- τα υπόλοιπα είναι τελείως ιδιωματικά: κανένα τους δεν είναι λιγότερο από ενδιαφέρον, τρία ή τέσσερα είναι Πολύ Καλά, όλα όμως έχουν την προσωπική του σφραγίδα. Οι δίσκοι του Robert Wyatt μοιάζουν να έρχονται από Αλλού. Από κάποιο εναλλακτικό σύμπαν. Είναι ταπετσαρίες, γεμάτες μινιμαλιστικές βινιέτες, σουρεαλιστικά σκαριφήματα, αφηρημένα σχέδια και πρόχειρα σκίτσα, jazzy απόηχους και Λάτιν χροιές κι έναν πεσιμιστικό οπτιμισμό που σε διαπερνάει μέχρι το μεδούλι και σε ταξιδεύει. Τον έχουν πεί Picasso της ποπ. Τον εχουν παρομοιάσει με εξωγήινο, ένα πλάσμα που κατέβηκε στον κόσμο μας από το πουθενά, έμαθε μόλις να γράφει και να διαβάζει, έχει μία τελείως δική του, το λιγότερο ανορθόδοξη προσέγγιση στη Λογική και σε ζητήματα όπως ο Ερωτας, η Θρησκεία, η Πολιτική. Θα έλεγα πως μου θυμίζει μία διασταύρωση του Kaspar Hauser με τον Carlos Marighella: ένα μεγάλο παιδί στην ουσία. Εύθραυστο και αφελές, σε μιά κατάσταση ανάμεσα στην έκσταση και την καταληψία, λίγο μελαγχολικό αλλά φιλικά ιδιότροπο, άμεσο και φευγάτο, ανοχύρωτο, σπαρακτικά εγκάρδιο, αυθόρμητο και διάπυρο από επαναστατική οργή.
Το τελευταίο άλμπουμ του λέγεται ‘For The Ghosts Within’ και κυκλοφόρησε μόλις. Συμπράττει ο Gilad Atzmon, ένας ισραηλινός αντι-σιωνιστής :firstprize: :worshippy:, μεγάλη μούρη στο αλτο σαξόφωνο και στο κλαρινέτο και οι ενορχηστρώσεις του Ros Stephen (βιολί) είναι για τα παραπάνω όργανα και μικρό σύνολο εγχόρδων και εξαιρετικά εμπνευσμένες. Ο ίδιος ο Wyatt ανακατεύει 2-3 καταξιωμένα τραγούδια του ρεπερτορίου με δικά του πρωτότυπα. Τραγουδάει, κάτι ανάμεσα σε Υμνο και αφήγηση, σφυρίζει, ψιθυρίζει, βάζει ηλεκτρονικές πινελιές εδώ κι εκεί, παίζει τρομπέτα με πνιγέα. Γενικά μιλώντας όμως, παίζει την Ψυχή του.
5άρι certified.
