- 17 June 2006
- 14,350
Werner Herzog: Aguirre - Der Zorn Gottes (1973)
1557. Στην Ισπανία ακούγονται φήμες για ένα μυθικό Ελντοράντο, την Πόλη του Χρυσού, θαμμένη κάπου στην ζούγκλα του Περού. Ο Αντιβασιληάς πιστεύει έναν Ινδιάνο αρχηγό που του έφεραν τα καθάρματά του, οι κονκισταδόροι που ταξίδεψαν με τον Φρανσίσκο Πιζάρρο και κατέλυσαν την Αυτοκρατορία των Ινκας του Αταχουάλπα. Μια αποστολή από 5 πλοία και κανόνια, ένα αξιοθρήνητο σκυλολόϊ από 300 τομάρια του σχοινιού και του παλουκιού και κάτι παπάδες, ξεκινάει στις 5 Σεπτέμβρη του 1560. Μαζί της κουβαλάει άλογα -οι ιθαγενείς τρόμαζαν, νόμιζαν πως άλογο και καβαλάρης είναι ένα (1) πλάσμα και δεν καταλάβαιναν πως ξεπέζευε ο αναβάτης- κι ένα ελεεινό σμάρι από 'βοηθητικούς' ιθαγενείς και γενικώς κάθε καρυδιάς καρύδι. Επικεφαλής, διορίζεται ο Πέδρο ντε Ουρσούα, ένα άπληστο κάθαρμα. Η αποστολή μπαίνει σιγά σιγά στη ζούγκλα. Αυτή είναι η αρχή της ταινίας του Βέρνερ Χέρτζογκ, ενός από τα πραγματικά διαμάντια που έδωσε το Νέο Γερμανικό Σινεμά στη δεκαετία του '70.
Καθώς τους βλέπεις να εξαφανίζονται σιγά σιγά μέσα στην οργιαστική βλάστηση και στο πράσινο, έχεις την εντύπωση μιάς μολυσματικής αρρώστειας που εισβάλλει βαθμηδόν σ έναν υγιή, παρθένο ζωντανό οργανισμό. Καθώς η αποστολή χάνεται λίγο λίγο στο πράσινο, τους νιώθεις να βυθίζονται αργά αλλά σταθερά μέσα στην τρέλλα. Ο Αγκίρρε, υπαρχηγός, θέλει να εξοντώσει στον Ουρσούα και να αναλάβει αυτός την εξουσία. Το κάνει - και ξεκινάει μία βασιλεία του τρόμου, βουτηγμένη στο αίμα και στην τρέλα που αρχίζει να πολιορκεί αργά αλλά σταθερά τον αρχηγό, γκρεμίζοντας σιγά σιγά όλα τα οδοφράγματα ανθρωπιάς μέσα του: εκτελεί τους πιστούς συντρόφους του, σκέφτεται να νυμφευθεί την κόρη του για να αποκτήσει απόγονο καθαρά από το δικό του αίμα, τον μόνο που θεωρεί ικανό να τον διαδεχθεί.
Τίποτα ιδιαίτερο δεν συμβαίνει στην ταινία -και, ταυτόχρονα, συμβαίνουν πάρα πολλά για το προσεκτικό μάτι. Η δύναμη των εικόνων του Χέρτζογκ είναι τρομαχτική και η ερμηνεία του Κλάους Κίνσκι ανυπέρβλητη. Το βλέπεις και σε πιάνει μια απίστευτη κλειστοφοβία καθώς η τρέλα σχεδόν σκαρφαλώνει λίγο λίγο πάνω σου. Αλληγορία πάνω στον πολιτισμένο άνθρωπο και τη μανία του να εκπολιτίσει του 'άγριους'; Στους Ναζί; Στην τρέλα της Εξουσίας που όταν της τελειώσουν οι 'εχθροί' πρέπει συνεχώς να επινοήσει καινούργιους; Αυτούς που δίνουν δύναμη και υπόσταση στην ύπαρξή της; Χύθηκαν τόνοι μελανιού γι αυτή την εξαιρετική ταινία, από κοντυλοφόρους απείρως πιο άξιους από τον δικό μου.
Κατά την ταπεινή μου γνώμη, μία από τις πιο Δυνατές και εμβληματικές ταινίες της δεκαετίας του ’70.
Η μουσική των Popol Vuh ντύνει υπέροχα αυτό το παραλήρημα της απόλυτης Δύναμης, στα σύνορα της παράνοιας και ακόμη παραπέρα: εκεί που, πλέον, αν και δηλωμένος άθεος, αρχίζεις να κάνεις τον σταυρό σου. Και να παρακαλείς όντως να υπάρχει Θεός. Οντως να είναι καλός, όπως σε μάθαιναν στο σχολείο. Και όντως να μπορεί να βάλει σε ενέργεια τις μυστικές στρατηγικές του: να εμποδίσει με κάθε τρόπο αυτό το ντελίριο της βίας που, πλέον, απειλεί κάθε εμπλεκόμενο με αίμα, ιδρώτα και δάκρυα.
Ένα εξαιρετικό από κάθε άποψη φίλμ. Το είδα στον κιν/φο Στούντιο και με κυνηγάει συνέχεια από τότε. Το έχω δεί πάνω από 15 φορές. Και το Fitzcarraldo και το Cobra Verde -και τα δύο του Χέρτζογκ- είναι υπέροχες ταινίες: η ενοχή των φωτισμένων Γερμανών δημιουργών απέναντι σ αυτό που έκαναν οι πατεράδες τους στην Ευρώπη.
Αλλά το Aguirre, κατά τη γνώμη μου, είναι το απόλυτο χρονικό της σταδιακής καθόδου στην Κόλαση.