- 17 June 2006
- 14,350
Robert Schumann – Kreisleriana, op. 16
Ο τίτλος Kreisleriana είναι δανεισμένος από τον E.T.A. Hoffmann: είναι από τη νουβέλα Kater Murr που έχει για πρωταγωνιστή το νεαρό μουσικό Johannes Kreisler. Σ αυτή την ημιτελή νουβέλα, τα χειρόγραφα του ημερολογίου της ταραγμένης και όλο πάθος ζωής του νεαρού μουσικού, ανακαλύπτονται από το γάτο του Murr, ο οποίος σπεύδει να γράψει τη δική του αυτοβιογραφία στο λευκό πίσω μέρος κάθε σελίδας. Τα χειρόγραφα στέλνονται σ αυτή την κατάσταση στον εκδότη που τα τυπώνει όπως του κατέβει, μπερδεύοντας τις σελίδες του Kreisler με εκείνες του Murr. Tα γεγονότα εμφανίζονται από δύο διαφορετικές οπτικές γωνίες αλλά ο γάτος, αν και ...γνώστης των Γερμανών ιδεαλιστών φιλοσόφων (!), συχνά παρεξηγεί και αδυνατεί να καταλάβει τους ανθρώπους που τον περιστοιχίζουν – πράγμα που, υποτίθεται, μας οδηγεί να συμπεράνουμε ότι και οι άνθρωποι όταν έρχονται σε επαφή με ανώτερες πνευματικές δυνάμεις αδυνατούν να καταλάβουν το βαθύτερο νόημα της δικής τους ύπαρξης. Είναι λίγο αυθαίρετο και μπερδεμένο αλλά αυτή η εναλλαγή πάθους και σάτιρας πρέπει να συνεπήρε τον Schumann. Του έδωσε μιά καλή δικαιολογία για να συνδυάσει μουσικές ιδέες που φαίνονται εκ πρώτης όψεως αντιφατικές μεταξύ τους, να αλλάζει απροειδοποίητα στη διάρκεια του έργου διάθεση και τρόπους, να πετάγεται από την πιο λυρική περισυλλογή στο πιο καταχθόνιο scherzo ή στο πιο ακραίο ξέσπασμα θυμού.
Η μεγαλύτερη αδυναμία του Schumann σαν συνθέτη είναι στις μετατροπίες, στις μεταβάσεις από μιά κλίμακα στην άλλη μέσα στην ίδια σύνθεση. Σαν αντάλλαγμα, κανένας άλλος συνθέτης δεν έχει αυτή τη μοναδική ικανότητα του Schumann στη μορφική δόμηση, στο να φτιάχνει ενότητες από τόσο ανόμοιο υλικό, να ενώνει μεταξύ τους τόσο διαφορετικές ηχητικές μινιατούρες για να φτιάξει μία σύνθεση. Τα πιανιστικά του είναι γεμάτα από τέτοιες ιδιότροπες, «παράλογες» λεπτομέρειες που κάνουν τη μουσική του τόσο γεμάτη από εμμονές, τόσο ακραία και αδυσώπητη. Τα συναισθήματα που ξυπνάει είναι πολύ δύσκολο να προσδιορισθούν, η τέχνη του σπάνια είναι ευθεία, άμεση, ειλικρινής όπως πχ αυτή του Beethoven ή του Schubert. Οι επαναλήψεις, οι αφασικοί ρυθμοί, οι ξαφνικές εμφανίσεις φωνών που είναι ανεξήγητες στην πολυφωνική υφή – όλα αυτά υπαινίσσονται συγκινήσεις που δεν δείχνουν άσπιλες και αθώες. «Είναι η ίδια η μουσική που παύει να είναι αθώα, που πιά τη συνοδεύει μια καινούργια περιπλοκότητα, μιά νέα ταραχή που την συντροφεύει έως τις μέρες μας» μας λέει ο Charles Rosen (The Romantic Generation – Harvard University Press, 1995).
Εχω κατά καιρούς αγοράσει πολλές εκδοχές της Kreisleriana και έχω ακούσει πολύ περισσότερες. Αλλά δεν άκουσα ποτέ κανέναν να υπηρετεί το έργο όπως ο Youri Egorov στην οικονομική σειρά της EMI double forte με τίτλο Schumann Piano Works.
Last edited:
