Οι Ρώσοι ήρθαν - και έφυγαν.

[Κωστας Λυμπεροπουλος]

SHOSTAKOVICH – Symphony no. 6, op.54/The Execution of Stepan Razin, op.119
Anatoly Lochak, Russian State SO & Symphonic Capella, Valeri Polyansky
Chandos CHAN 9813
Η Συμφωνία είναι από τις πιό αινιγματικές που έγραψε ποτέ ο μεγάλος Ρώσος: 3 μέρη που φαινομενικά δεν έχουν την παραμικρή σχέση, σαν να τα συγκόλησε πάνω σε μία ανεξήγητη παρόρμηση της στιγμής. Η συγκινησιακή αφήγηση είναι περίπου αδιαπέραστη γιατί η διάρθρωση της γραφής είναι συνειδητά ανισόρροπη: το έργο ανοίγει με ένα Largo που αποπνέει νεκρική ερήμωση έναν μυστήριο μονόλογο με μιά αίσθηση αυτοσχεδιασμού που αλλάζει συνέχεια και «φέρνει» λίγο στον τρόπο του Sibelius. Η ατμόσφαιρα είναι αφόρητα πένθιμη και η γλώσσα, ώρες ώρες ελεύθερα ατονική, χαιρετίζει ευλαβικά το Erwartung op. 17 του Schoenberg. Το έργο κλείνει με ένα rondo ηθελημένα κοροϊδευτικό που μοιάζει να δραπέτευσε από σχέδια του Rossini και θυμίζει παρέλαση τσιρκολάνων. Στο ενδιάμεσο σ έχει περάσει από 40 κύματα.
Οι απαιτήσεις της συμφωνικής γραφής του Shostakovich είναι εδώ λαμπρές: ο καμβάς είναι γεμάτος λεπτεπίλεπτες αποχρώσεις όπως πάντα αλλά ο μαέστρος έχει πολύ ζωτική σημασία ώστε να συντηρήσει επί μακρόν τη συγκινησιακή ένταση, να δώσει στο έργο μιά αίσθηση ενότητας και να καταφέρει να αναδείξει όλο το φάσμα απ το απίστευτο συναισθηματικό γαϊτανάκι που λανθάνει κάτω απ την επιφάανεια.
Υπάρχουν οι εξτρεμιστές - Mravinsky, Kondrashin, Golovanov- που είναι και οι επικρατέστεροι στις Συμφωνίες του Shostakovich αν θέλεις Ρώσικο ταμπεραμέντο. Υπάρχουν οι πιο ραφιναρισμένοι –Reiner, Jarvi- κια οι πιο αναλυτικοί νεο-Μαλερικοί -Haitink, Bernstein που τον υπερεκτιμούσε ο ίδιος ο συνθέτης. Είπα να πρωτοτυπήσω και να πάρω του Polyanski γιατί το δεύτερο από τα έργα (Stepan Razin) είναι αρκετά σπάνιο σε ηχογραφήσεις.
Την πάτησα μεγαλοπρεπέστατα βέβαια: στο δεύτερο έργο ο μαέστρος είναι εξαιρετικός γιατί είναι καντάτα και ο Polyansky είναι Kapellmeister και μάλιστα πρώτης γραμμής.
Στη Συμφωνία όμως είναι λίγος.

 

[Κωστας Λυμπεροπουλος]

Ο Mozart του Vladimir Sofronitzky

Mozart: Fantasies; Beethoven: Sonatas etc/Sofronitzky CD - Urania
Πέρα απ τα Ιερά Τέρατα, το Ρώσικο κοινό αγαπούσε ένα σωρό άλλους πιανίστες που ποτέ δεν έγιναν γνωστοί στη Δύση. Το Samuel Feinberg -έχει κάνει ένα εξαιρετικό Καλοσυγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο του Bach, το μόνο απ όσα ξέρω που κοιτάει στα μάτια εκείνο του μεγάλου Edwin Fisher- τη Maria Yudina, το Vladimir Sofronitzky. Aυτόν τον τελευταίο κυριολεκτικά τον λάτρευαν.
Το Ρώσικο κοινό είναι ...περίεργο με την έννοια ότι δεν μασάει: δεν αγαπούν τους αθλητές του κλαβιέ, τους ...Γρήγορους. Αυτοί που παίζουν πιο γρήγορα κι απ τη σκιά τους αφήνουν το Ρώσικο κοινό ψυχρό: αγαπούν τους πιανίστες με τον προσωπικό ρυθμικό οίστρο, το φτεροπόδαρο φραζάρισμα, τα ζωηρά tempi, το παιχνίδι με τα κοντράστ και πάνω απ όλα αυτό το είδος της φαιδρότητας που χορεύει στα όρια του τραγικού και πάει γάντι στην ιδιοσυγκρασία του Ρώσου.
Ο Sofronitzky ήταν αντι-τουριστικός: δεν ήταν αλκοολικός (για Ρώσος έτσι; Μην τρελλαθούμε κιόλας...), δεν ήταν ναρκομανής, ήταν ένας δανδής, όμορφος, μελαγχολικός. Τέλη δεκαετίας του ’20 έκανε μιά τουρνέ στη Γαλλία αλλά πέρασε στο ντούκου εξαιτίας του μεγάλου Horowitz που εκείνη την εποχή ερωτευόταν τυφλά ο δυτικός κόσμος.
Ο Sofronitzky κέρδισε μόνο τον τίτλο του “σπεσιαλίστα στον Scriabin” κι αυτόν του Σλαύου Cortot. Δεν ηχογραφούσε σχεδόν ποτέ σε στούντιο, πέθανε το 1961, οι Ρώσοι τον πένθησαν όσο κανέναν ομότεχνό του, άφησε έναν Schumann ανάμεσα στα Αριστουργήματα της δισκογραφίας.
Ο Mozart του Sofronitzky δεν μοιάζει με κανενός άλλου. Να πώ τι εννοώ: θεωρώ τον πιανιστικό Mozart ένα απίστευτο παλούκι για τον εκτελεστή και μόνο τον Fisher έχω ακούσει να τον αποδίδει καλά. έχω ακούσει τον Mozart του Guilels – ο Guilels τον παίζει άψογα, χωρίς εκπλήξεις, κλασσική αυστηρή ανάγνωση. Αλλά ηχεί βαρύς, σαν να παίζει το Πένθιμο απ τη 2η Σονάτα του Chopin – ο Mozart του είναι εκτός εποχής, υπερβολικά τέλειος και γι αυτό κρατάει τον ακροατή σε κάποια απόσταση.
Ο Mozart του Sofronitzky είναι μάλλον παληομοδίτης, γεμάτος αβρότητα και μαζί ένα αδιανόητο Συμφωνικό εύρος. Το κυριότερο: ο Sofronitzky δε φαίνεται να ξεχνάει ούτε λεπτό πως ο Mozart ήταν πρώτα και πάνω απ όλα ένας συνθέτης Οπέρας. Με άφθονο τραγούδι στον τόνο και στο φραζάρισμά του και με μιά φοβερή γκάμα από φευγαλέες, σχεδόν ανεπαίσθητες ερωταποκρίσεις ανάμεσα στις φωνές, μιά ηχητική παλέτα αξεπέραστη από άποψη εύρους και ποικιλίας.
Μαζί με τις δύο Φαντασίες του Mozart(Κ.396 και Κ.475) ο δίσκος περιέχει εξαιρετικές αναγνώσεις Beethoven, τις Σονάτες νο.14 (υπό το Σεληνόφως) και νο. 23 (Appassionata

 

[Σπύρος Σούρλας]

Η 6η παρουσιάστηκε δυό χρόνια μετά τήν πρεμιέρα τής 5ης ,που θεωρείται μνημειώδης και αφορά στήν φρικτή σταλινική δεκαετία τού 30.Μολις είχε εκτοπιστεί η αδελφή του και η πεθερά του στάλθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Καζακστάν.
Η 6η ,ως αριθμός ,πάντα προβλημάτιζε τούς Ρώσους συνθέτες γιατί παρέπεμπε στην ουσιαστικά εξομολογητικη 6η τού Tσαϊκόφσκυ.
Ο Dmitri,είχε φοβηθεί πολύ,και ανακοίνωσε ότι σκέφτεται να συνθέσει τήν 6η συμφωνια αφιερωμένη στον Λενιν.
Δεν έκανε κάτι τέτοιο τελικά,αλλά δημιούργησε μιά ειρωνική-στο φινάλε κυρίως-συμφωνία με τρία μόνον μέρη.Τέταρτο μέρος ,α λά Τσαϊκόφσκυ δεν υπήρξε.Ο Σοστακόβιτς δέν ήθελε να γράψει το ρέκβιεμ τού εαυτού του.!!!

Χαίρομαι που ο Κωστας αναφέρει τον Sofronitzky.Oταν πέθανε, ο Emil Gilels δήλωσε ότι:'Σήμερα πέθανε ο μεγαλύτερος πιανίστας τού κόσμου´.Ο Neuhaus,προέτρεπε τούς μαθητές του να μην χάνουν ρεσιτάλ τού συγκεκριμένου πιανίστα..
Ασταθής ψυχολογικά,ο πιανίστας άλλαζε εντελώς τον τρόπο παιξίματός του ανάλογα με την διάθεσή του.
Δεν ήξερα τον δισκο αυτόν,πού παρουσίασε ο Κωστας ,με πιανιστική μουσική τού Mozart.
Eχω τήν τύχη να υπάρχει στην δισκοθήκη μου ένα διπλό c.d.απο την καταργημένη σειρά Great Pianists of 20th Century,με τον Sofronitzky να παίζει Chopin και Scriabin.
Στον έναν δίσκο ερμηνευει 10 Mazurkas τού Chopin,3 Βαλς,δυο Νυκτερινά,μια Βαρκαρόλλα,μιά Πολωνέζα και ένα Impromptu.Ειναι συγκλονιστικός και θυμίζει εξελιγμένο Cortot.
Το άλλο c.d.περιέχει τίς σονάτες για πιάνο τού Scriabin No 3,4 και άλλα κομμάτια τού αμφιλεγόμενου αυτου συνθέτη.Οντως ο Sofronitzky τούς δίνει άλλη διάσταση.
Δυστυχώς ο άγνωστος αυτός στην Δύση μεγάλος ρώσος πιανίστας δεν έχει αφήσει πολλές ηχογραφήσεις.Ευελπιστώ ότι στο μέλλον το ξεκαθάρισμα τών Σοβιετικών μουσικών αρχείων θα μάς δωσει και άλλα δείγματα τής υψηλής του τέχνης.

 

[Δαμιανός Δημητριάδης]

Μόλις επέστρεψα από εκδρομή με μια θλάση στον αντίχειρα του δεξιού χεριού (πήγα να το παίξω σπόρτσμαν σαν τον Καραμανλή :flipout: ) και το orphans limited edition στο αριστερό. Για σήμερα θα κρατηθώ μακριά από το πληκτρολόγιο, με τ' ακουστικά στ' αφτιά. Αύριο νομίζω θα καταφέρω να γράψω. -bye-

ΥΓ. Η 6η είναι από τις αγαπημένες μου, ειδικά για το πρώτο της μέρος, που το βρίσκω ως το πιο μαλερικό του Σ.

 

[Δαμιανός Δημητριάδης]

Έγραψα πριν λίγες μέρες πως η 15η συμφωνία θεωρείται μουσικός γρίφος. Ε λοιπόν, για μένα, μεγαλύτερος γρίφος είναι η 6η! Το πρώτο της μέρος είναι ένα από τα πιο ενδοσκοπικά, υπαρξιακά αποκαλυπτικά και εκφραστικά κομμάτια του συνθέτη. Το συγκρίνω μόνο με το αντίστοιχο πρώτο μέρος της 10ης συμφωνίας. Τα δύο επόμενα μέρη είναι αλλού! Γρήγορα, ζωηρά, ξέφρενα, χωρίς μνήμη, παρασέρνουν τον ακροατή σε ένα διονυσιακό παροξυσμό, ενώ ριπές σαρκασμού ή επιτηδευμένης κοινοτυπίας χαρακώνουν την επιφάνεια και παγιδεύουν τα βλέμματα στη σκουριά του υποστρώματος. Ποτέ δεν μπόρεσα να γεφυρώσω το χάσμα μεταξύ του πρώτου και των δύο επόμενων μερών.

Η κορυφαία ερμηνεία - απ' όσες έχω ακούσει μέχρι τώρα - στην 6η, είναι του Μραβίνσκυ, από ζωνταντή συναυλία στην Μόσχα, το 1972:

Γεμάτη ένταση, θαρρείς πως κάθε μέτρο της μουσικής σε πλήττει με μια ηλεκτρική εκκένωση! Με το φιλοσοφικό βάθος και τη γνώση που μόνο η προσωπικότητα του μεγάλου μαέστρου σε συνδυασμό με τη μακροχρόνια συνεργασία με το συνθέτη και τα επικαλυπτώμενα βιώματα τους μπορούν να εξασφαλίσουν.

Η ηχογράφηση είναι απλά ικανοποιητική. Εκεί όμως που τα πράγματα χειροτερεύουν, είναι στη 10η συμφωνία που συμπληρώνει το cd, όπου απλά είναι κατεστραμμένη, λόγω απαράδεκτης ποιότητας ηχογράφησης! Ανεπίτρεπτο για την Μελοντίγια και τη BMG που τολμούν να ζητήσουν χρήματα γι' αυτήν! :slapface: Καλύτερα ν' άφηναν το cd άδειο!

Οι τυχεροί, έχουν την 6η σε βινύλιο, μαζί με τον Απόλλωνα Μουσιγέτη του Στραβίνσκυ.