- 17 June 2006
- 14,352
Jelly Roll Morton: Τhe Complete Library Of Congress Recordings (Rounder 8XCD)
Μουσικολόγοι και ληξίαρχοι καταλήγουν πως, με βάση το πιστοποιητικό βάπτισης, ο Jelly Roll Morton, γεννήθηκε στις 20 Οκτώβρη του 1890.
Ο ίδιος επέμενε πως γεννήθηκε 5 χρόνια νωρίτερα (1885).
Οι βιογράφοι του συνάγουν σήμερα πως αυτό γινόταν για να του επιτρέπουν την είσοδο στα πορνεία, στα κλάμπ και στα σφαιριστήρια, όπου έπαιζε πιάνο για να εξοικονομήσει τα προς το ζήν και “μάδαγε” κορόϊδα στο μπιλιάρδο.
Από μικρός στο κουρμπέτι, ο Jelly Roll είχε πάει παντού: από τη Νέα Ορλεάνη μέχρι την Πενσακόλα και το Μπιλόξι κι από το Σαν Φρανσίσκο μέχρι το Σικάγο και το Ρίτσμοντ της Ιντιάνα, έδρα της εταιρίας Gennet Records.
Αυτό που έπαιζε ήταν σκέτη ...κινητή Εγκυκλοπαίδεια: ένα πανπολιτιστικό μωσαϊκό από κάθε είδους μουσικά στιλ, πανσπερμία από ιδιώματα, ethnic καρυκεύματα και ντοπιολαλιές – ένα σφουγγάρι που είχε πιεί τον αγλέουρα από Ιταλική όπερα-seria και όπερα-buffa, πολεμικά εμβατήρια που θύμιζαν Πρωσσία από φιλαρμονικές μπάντες, Τσάρλεστον, Γαλλικές καντρίλιες και Λάτιν habaneras. Και, φυσικά, τα blues αλλά αρκούντως μεταλλαγμένα: γεμάτα υπαινικτικούς ρυθμούς, εμπλουτισμένα με φανταχτερές μελωδίες, μπολιασμένα με την ξεφωνημένη ευεξία του ragtime - προσέγγιση με το βάρος στον αυτοσχεδιασμό, ξεδιάντροπα ελευθεριάζουσα από ρυθμική και αρμονική σκοπιά.
Το 1938 ο Jelly Roll ήταν τελειωμένος και μπατίρης, μόλις 3 χρόνια μακριά απ τον τάφο.
Ο Alan Lomax τον ηχογράφησε για τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου. Το αποτέλεσμα είναι αυτά τα 8 CDs στη Rounder, με τίτλο The Complete Library of Congress Recordings. Οι μηχανικοί έκαναν ότι μπορούσαν για να καθαρίσουν τον ήχο από τα παληά acetates.
Ο Jelly Roll μιλάει για τη Νέα Ορλεάνη των αρχών του 20ού αιώνα, το μαιευτήριο της τζάζ. Νιώθεις ένα μαγικό παραμύθι να ξετυλίγεται μπροστά σου. Ξυπνάει ένας κόσμος ονειρικός, που έχει πιά εξαφανισθεί αλλά δείχνει τόσο οικείος. Η φωνή αποπνέει ατμούς από φτηνό ουίσκυ καθώς χάνεται στις αναμνήσεις του, λέει ανέκδοτα και θυμάται τα πάντα: άλλους θρυλικούς πιανίστες της εποχής που δεν ηχογραφήθηκαν ποτέ, όλα τα δημοφιλή πιανιστικά στύλ που παίζονταν τότε στα κακόφημα στέκια της πόλης. Η φωνή είναι μακρόσυρτη, προσποιητή. Το ύφος του είναι ύφος “ξερόλα” που δεν σηκώνει αντιρρήσεις. Του τα συγχωρείς όλα, γιατί ο τρόπος που διηγείται είναι συναρπαστικός.
Παραδίδει μαθήματα: πώς, από μιά Γαλλική καντρίλια, προέκυψε το “Tiger Rag”. Η εξελικτική θεωρία για αρχάριους, με παραδείγματα πάνω στο “Maple Leaf Rag”. Οι εκλεκτικές συγγένειες ανάμεσα στο ragtime και στο Miserere από τον “Trovatore” του Verdi. Και άλλα πολλά.
Ανεκτίμητο ιστορικό/ακαδημαϊκό υλικό για λόγιους, ιστοριοδίφες – και για κάθε λάτρη του τζάζ πιάνου.
Μόνο οι φίλοι των καλών ηχογραφήσεων θα νιώσουν “ριγμένοι” εδώ.
--------------------------------------------------------------------------
Dollar Brand: African Piano (ECM CD)
Ο Abdullah Ibrahim τότε λεγόταν ακόμα Dollar Brand. Ηταν μιά ‘έθνικ’ ατραξιόν, μουσικός που δεν γνώριζε από όρια: τζαζίστας, παραδοσιακός και free σε ισόποσες δόσεις, έπαιζε μια μουσική που θύμιζε μπουγιαμπέσα, μιά πηχτή κακαβιά από στιλ που στα πλαίσιά της συνυπήρχαν χριστιανικοί ύμνοι, αραβικοί ρυθμοί, τραγούδια από το καρναβάλι του Κέηπ-Τάουν και bebop.
Αυτό το σόλο ρεσιτάλ, στην Κοπεγχάγη το 1969, είναι Θρυλικό και, μαζί, σκέτη διαστημική Ονειροβασία, μιά χίμαιρα γεμάτη λυρισμό.
Μοιάζει με μάθημα ιστορίας, έτσι που δείχνει γεμάτο με σκιές των προγόνων, αρχέγονες μνήμες που συγχωνεύονται με τα blues, την Αφρικάνικη ρυθμολογία και την κομψότητα του Chopin.
Το παίξιμό του είναι επίκληση: μυστικιστικό, τελετουργικό, ελεγειακό, πληθωρικό, αχαλίνωτο. Το αριστερό χέρι εξαπολύει έναν επίμονο ρυθμικό βόμβο που θυμίζει τραίνο και από το δεξί ξεπηδάει ένα τραγούδι που φέρνει στο νού θρηνωδία και γιορτή, Ενας κλαυσίγελως.
Το είχα σε LP της Enja παληά. Το CD remastering κλέβει κάμποση από την αυθεντική ‘πυρετική’ ηχηρότητα αυτής της εξαίσιας μουσικής που είναι γεμάτη από διακαείς επιθυμίες, τρομακτική ενεργητικότητα, ευψυχία και ανθρωπιά. Οπως και νά’χει, αποκτήστε το τώρα: Ανάμεσα στους 10 καλύτερους δίσκους για σόλο πιάνο που άκουσα ποτέ – και έχω ακούσει πάρα πολλούς.
