- 17 June 2006
- 14,350
‘Αυτό που γούσταρα πιό πολύ στον πατέρα μου ήταν ότι τους κλώτσαγε όλους. Μια μέρα μάλιστα, κλώτσησε κι ένα Λευκό’ έλεγε ο Fela Kuti. Ενας Βρετανός επιθεωρητής είχε έρθει να επιθεωρήσει το σχολείο που ο πατέρας ήταν Διευθυντής. Ο Oludotun Ransome-Kuti αρνήθηκε γιατί το σχολείο δεν είχε κτισθεί από τη Βρετανική κυβέρνηση αλλά από τους ίδιους τους Νιγηριανούς. Οταν ο επιθεωρητής επέμεινε, ο Διευθυντής τον πλάκωσε μ’ ένα μπαστούνι και τον έκανε μαύρο.
Η μάνα του έκανε με τον τρόπο της ό τι μπορούσε για να ενδυναμώσει την πολιτική συνείδηση που ξύπναγε μέσα στο γυιό. Σωστή μπουρλοτιέρισα η Funmilayo Kuti ίδρυσε την Ενωση Γυναικών της Νιγηρίας, πιθανότατα την πρώτη Αφρικάνικη φεμινιστική οργάνωση, αρχές δεκαετίας του ’40. Ηταν η πρώτη γυναίκα που οδήγησε αυτοκίνητο στη Νιγηρία. Οι εκστρατείες της για τους καταπιεσμένους, τον Νιγηριανό εθνικισμό και την ‘υπόθεση του Σοσιαλισμού’ την έφεραν μέχρι τη Σοβιετική Ενωση όπου γνώρισε ως και το Μάο Τσε Τούνγκ.
Από την εποχή που ήταν νέος ο Fela είχε δύο μεγάλες αγάπες: την εξέγερση και την Πολυτελή ζωή. Το μόνο πράγμα που δε μπόρεσε κανείς να του ...προσάψει ήταν η γοητεία: Χαριτωμένος δεν ήταν ποτέ του. Οπως όλοι οι μεγάλοι σταρ, ο Fela ήταν ένας αμετανόητος τσόγλανος. Μια μνημειακή παρουσία αλλά με ένα Εγώ υπερφίαλο και τεράστιων διαστάσεων. Η μουσική τον μεταμόρφωσε: μικρός φοβόταν τις γυναίκες και τα ναρκωτικά, στην πορεία έγινε ένας ροκ-στάρ που μπροστά του ο Μικ Τζάγκερ και ο Τζίμ Μόριζον έδειχναν ‘του νηπιαγωγείου’. Είχε 27 συζύγους, φόραγε μόνο σώβρακα, είχε το δικό του κοινόβιο, κάπνιζε ένα ‘τρομπόνι’ μεγάλο σαν το χέρι σου και τα είχε με την κυβέρνηση: κάτι ‘πιλάφια’, στρατοκράτες-ανδρείκελα που στρογγυλοκάθονταν πάνω σε ένα από τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο. Στις μεγάλες του έμοιαζε με Τριτοκοσμικό πακέτο σούπερ-ήρωα Ολα-σε-Ενα: Bob Marley+Superfly+ Sun Ra+Bruce Lee+Αφρικάνικο Κογκρέσο. Ενας Θρύλος κοντολογής που ακόμα και σήμερα δεν μπορεί να τον χωρέσει ένα μόνο όνομα, μία μόνο ζωή. Και που βέβαια είναι αδύνατο να ξεχωρίσεις πιά τον άνθρωπο από τη μουσική και το μύθο.
Ο Fela Kuti θεωρείται σήμερα ο πρωθιερέας του Afro-beat: ένα ακουσμα που έχει φοβερές συγγένειες με το funk, κάτι σαν να έχεις κόψει κομματάκια τον James Brown και να έχεις ξαναφτιάξει το puzzle με όλα τα κομμάτια σε λάθος θέση. Το ιδίωμα είναι επαναληπτικό, γεμάτο ρυθμικές συγκοπές και βασίζεται στα κρουστά των Yoruba. Ειδήμονες και σοβαροί μουσικολόγοι επιμένουν ότι Εδώ βρίσκονται οι απαρχές του είδους, οι ρίζες του. Συγχωρέστε με αλλά ‘δεν μασάω’: ‘’αν αυτά τα chicken scratch-riffs από τις κιθάρες Δεν είναι 100% ξεσηκωμένα από τον James Brown, εγώ να φάω κατσαρίδες’’ είχε γράψει παληότερα κάποιος και συμφωνώ απόλυτα μαζί του. Ο Fela μυήθηκε στην Αφρικανική Υπόθεση μέσα από τα γραπτά του Malcolm X και του Eldridge Cleaver, κόλλησε με τους Μαύρους Πάνθηρες κι έγραψε το ‘My Lady Frustration’ –‘το πρώτο καθαρά Αφρικάνικο’ κομμάτι του κατά τον ίδιο- στο Λος Αντζελες, στα μέσα της δεκαετίας του ’60. Αλλά ας αφήσουμε τα περί αυθεντικότητας στην άκρη: το αποτέλεσμα είναι αυτό που μετράει. Και αυτό το αποτέλεσμα είναι τουλάχιστον Συγκλονιστικό. Μία δισκογραφία απέραντη και στο μεγαλύτερο μέρος της κυριολεκτικά Φοβερή. Μια καλή αρχή για όποιον θα ήθελε να την εξερευνήσει είναι ένα διπλό άλμπουμ που κυκλοφόρησε η MCA πριν 2-3 χρόνια με τίτλο ‘The Best, Best of Fela Kuti’ – αλλά αρκετά από τα κομμάτια είναι ‘edited’, διάβαζε πετσοκομμένα κι αν κάτι αξίζει συνήθως στον Fela είναι ακριβώς αυτά τα ατέλειωτα jams. Μεμονωμένοι δίσκοι τα ‘Confusion/Gentleman’, ‘Army Arrangement’ και ‘Zombie’. Αυτό το τελευταίο είναι η προφανής επιλογή σε περίπτωση που κάποιος θέλει να αποκτήσει μόνο ένα.
O δίσκος είναι ‘φανκιά’ ολκής, τελείως ‘πολεμικός’, ό τι πιό σπουδαίο και πιό άμεσο έκανε ποτέ και ο τίτλος αναφέρεται στα Ζόμπι, ‘αυτούς που δεν πεθαίνουν με τίποτα’: υπονοεί στρατιές από ‘βρυκόλακες’ που θα ανατρέψουν τα κυβερνητικά ανδρείκελα και στη συνέχεια θα χορέψουν ξέφρενα πάνω στ απομεινάρια τους. Προκάλεσε υστερία στη Νιγηρία: για πολλά χρόνια μετά την κυκλοφορία του οι κάτοικοι του Λάγκος, μόλις έβλεπαν Αστυνομικούς ή στρατιώτες παρίσταναν τα ζόμπι από την ταινία του Ρομέρο – βλέμμα απλανές, βάδισμα μηχανικό με τα χέρια τεντωμένα ίσια μπροστά. Η Νιγηριανή κυβέρνηση δεν είδε με καλό μάτι τη νέα ‘χορευτική τρέλλα’: στις 18 Φεβρουαρίου 1977, 1000 στρατιώτες έκαναν επιδρομή στην Kalakuta που βρισκόταν το κοινόβιο του Fela. Χτύπησαν, βασάνισαν, βίασαν όποιον βρήκαν μπροστά τους. Πέταξαν την 78χρονη μάνα του Fela από το 2ο όροφο. Ο ίδιος νοσηλεύθηκε με κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και κάθε λογής κατάγματα και στη συνέχεια φυλακίσθηκε. Ακούγοντας ακόμα και σήμερα το Zombie, με λίγη φαντασία, μπορεί κανείς να καταλάβει το Γιατί.
στείλε ΠΜ.