Τι μουσική μπορεί να γραφτεί σε χαλεπούς καιρούς; Σε εποχές στασιμότητας, όταν η κοινωνική πραγματικότητα δεν αφήνει περιθώρια στην ελπίδα; Όταν ο ίδιος ο δημιουργός εισέρχεται στο λυκόφως του και δοκιμάζεται από την αρρώστια; Και τι μπορεί να ενδιαφέρει εμάς μια τέτοια μουσική;
Το 13ο κουαρτέτο για έγχορδα του Σοστακόβιτς, γεννήθηκε ακριβώς σ’ αυτές τις συνθήκες, κάτω από μεγάλα ζόρια. Ταλαιπωρημένος από διάφορα προβλήματα υγείας – αμετανόητος όμως καπνιστής και πότης – νοσηλεύονταν σε ορθοπεδική κλινική, μεταξύ 1969-70 που έγραψε το έργο και το αφιέρωσε στο φίλο του δεξιοτέχνη της βιόλας Βαντίμ Μπορισόφσκυ (ο άκρη δεξιά στην επόμενη φωτογραφία), αποτραβηγμένο μέλος του Κουαρτέτου Μπετόβεν, που γιόρταζε τα εβδομήντα χρόνια του.
Έργο άκρως ιδιοσυγκρασιακό, από τεχνικής άποψης είναι ένα περιβόλι. Είναι γραμμένο σε ένα (!) μέρος, ένα μεγάλο αντάτζιο, εντός του οποίου υπάρχουν διάφορα τμήματα. Ξεκινά με ένα εκφραστικό και στοχαστικό θέμα από τη βιόλα, που οι μουσικολόγοι ταυτοποιούν ως δωδεκάφθογγο, Μετά την ανάπτυξη του από τα υπόλοιπα μέλη, ακολουθεί ένα τμήμα από ορμητικές, αιχμηρές συγχορδίες, σα νυστέρι στο μυαλό, που συνδυάζονται με τον ξερό ήχο από το χτύπημα των δοξαριών στο αντηχείο των εγχόρδων. Ακολουθούν απόκοσμες χορευτικές φράσεις, σε ύφος τζαζ, που οι μουσικοί του κουαρτέτου Έμερσον χαρακτηρίζουν ως jazz session from hell. Μεσολαβεί ένα τμήμα που η μουσική ακροβατεί στις ψηλές νότες των εγχόρδων, πριν κλείσει το έργο με την επιστροφή του αρχικού θέματος, πάλι καθοδηγούμενου από τη βιόλα. Αυτή τη φορά όμως η καθοδήγηση είναι προς το άγνωστο, και το έργο τελειώνει απότομα με έναν μετωρισμό της βιόλας, κατάληξη ενός αγωνιώδους κρεσέντο.
Το κουαρτέτο δεν είναι εύκολο στο άκουσμα, σε καμία περίπτωση, ούτε φυσικά θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ευχάριστο. Είναι όμως χρήσιμο, με την αναγκαιότητα, τη χρησιμότητα και το ρίσκο μιας χειρουργικής επέμβασης, ενός bypass απέναντι σε συναισθηματικά εμφράγματα και υπαρξιακές αποτελματώσεις. Μπορεί να προσφέρει κοινωνία συναισθημάτων στους ζορισμένους και αποκατάσταση των παραλυμένων συνάψεων του νου, ούτως ώστε ο καθένας να βρει τη δική του ισορροπία μέσα από το στοχασμό του.
Η πρόσφατα επεξεργασμένη ερμηνεία του Κουαρτέτου Μπετόβεν σε όλο τον κύκλο των κουαρτέτων του Σοστακόβιτς, που κυκλοφόρησε από την αμερικανική do re mi, θέτει νέα μέτρα και σταθμά. Δίκαια βραβεύτηκε από τους Γάλλους με το Χρυσό Διαπασών.
Η τιμή είναι αλμυρή και το φυλλάδιο υποτυπώδες. Φίλος όμως μου είπε πως κυκλοφορούν και σε μεμονωμένα cd από τη ρωσική Μελοντίγια. Σε αυτήν την περίπτωση, ο δίσκος που έχει τα 11, 12 και 13 είναι κελεπούρι!
Το 13ο κουαρτέτο για έγχορδα του Σοστακόβιτς, γεννήθηκε ακριβώς σ’ αυτές τις συνθήκες, κάτω από μεγάλα ζόρια. Ταλαιπωρημένος από διάφορα προβλήματα υγείας – αμετανόητος όμως καπνιστής και πότης – νοσηλεύονταν σε ορθοπεδική κλινική, μεταξύ 1969-70 που έγραψε το έργο και το αφιέρωσε στο φίλο του δεξιοτέχνη της βιόλας Βαντίμ Μπορισόφσκυ (ο άκρη δεξιά στην επόμενη φωτογραφία), αποτραβηγμένο μέλος του Κουαρτέτου Μπετόβεν, που γιόρταζε τα εβδομήντα χρόνια του.
Έργο άκρως ιδιοσυγκρασιακό, από τεχνικής άποψης είναι ένα περιβόλι. Είναι γραμμένο σε ένα (!) μέρος, ένα μεγάλο αντάτζιο, εντός του οποίου υπάρχουν διάφορα τμήματα. Ξεκινά με ένα εκφραστικό και στοχαστικό θέμα από τη βιόλα, που οι μουσικολόγοι ταυτοποιούν ως δωδεκάφθογγο, Μετά την ανάπτυξη του από τα υπόλοιπα μέλη, ακολουθεί ένα τμήμα από ορμητικές, αιχμηρές συγχορδίες, σα νυστέρι στο μυαλό, που συνδυάζονται με τον ξερό ήχο από το χτύπημα των δοξαριών στο αντηχείο των εγχόρδων. Ακολουθούν απόκοσμες χορευτικές φράσεις, σε ύφος τζαζ, που οι μουσικοί του κουαρτέτου Έμερσον χαρακτηρίζουν ως jazz session from hell. Μεσολαβεί ένα τμήμα που η μουσική ακροβατεί στις ψηλές νότες των εγχόρδων, πριν κλείσει το έργο με την επιστροφή του αρχικού θέματος, πάλι καθοδηγούμενου από τη βιόλα. Αυτή τη φορά όμως η καθοδήγηση είναι προς το άγνωστο, και το έργο τελειώνει απότομα με έναν μετωρισμό της βιόλας, κατάληξη ενός αγωνιώδους κρεσέντο.
Το κουαρτέτο δεν είναι εύκολο στο άκουσμα, σε καμία περίπτωση, ούτε φυσικά θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ευχάριστο. Είναι όμως χρήσιμο, με την αναγκαιότητα, τη χρησιμότητα και το ρίσκο μιας χειρουργικής επέμβασης, ενός bypass απέναντι σε συναισθηματικά εμφράγματα και υπαρξιακές αποτελματώσεις. Μπορεί να προσφέρει κοινωνία συναισθημάτων στους ζορισμένους και αποκατάσταση των παραλυμένων συνάψεων του νου, ούτως ώστε ο καθένας να βρει τη δική του ισορροπία μέσα από το στοχασμό του.
Η πρόσφατα επεξεργασμένη ερμηνεία του Κουαρτέτου Μπετόβεν σε όλο τον κύκλο των κουαρτέτων του Σοστακόβιτς, που κυκλοφόρησε από την αμερικανική do re mi, θέτει νέα μέτρα και σταθμά. Δίκαια βραβεύτηκε από τους Γάλλους με το Χρυσό Διαπασών.
Η τιμή είναι αλμυρή και το φυλλάδιο υποτυπώδες. Φίλος όμως μου είπε πως κυκλοφορούν και σε μεμονωμένα cd από τη ρωσική Μελοντίγια. Σε αυτήν την περίπτωση, ο δίσκος που έχει τα 11, 12 και 13 είναι κελεπούρι!
Και το άτιμο το κουράγιο, τώρα τελευταία διαρρέει από πολλές τρύπες. :frown:
