Φωτογραφική προϊστορία…
Συγχωρήστε μου αν αφορμή για τα παρακάτω δεν είναι ένα αμιγώς φωτογραφικό αντικείμενο, αλλά ψάχνοντας σχετικά με τον κατασκευαστή του βρέθηκα μπροστά στα χρόνια που γεννήθηκε η φωτογραφία και πολλούς από τους πρωτοπόρους της. Έτσι θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας τα ευρήματα ως ένα μικρό φόρο τιμής σε αυτούς.
Η δαγεροτυπία παρουσιάστηκε στο κοινό το 1839 ως προσφορά του γαλλικού κράτους στον κόσμο. -Από τον κόσμο όμως εξαιρούνταν οι Άγγλοι και οι αποικίες τους όπου θα έπρεπε να πληρώσουν δικαιώματα για τη χρήση της μεθόδου. Το Βατερλό προφανώς ήταν ακόμη πολύ νωπό στη μνήμη των περήφανων γάλλων…:slapface:
Εκείνη την περίοδο στην καρδιά του Παρισιού δραστηριοποιούνταν πολλοί οπτικοί, και μόνο σε ένα δρόμο υπήρχαν 4 με το ίδιο επίθετο (Chevalier).
O πύργος του ρολογιού. Ο δρόμος με τους Chevalier ξεκινά από εκεί και στο βάθος καταλήγει στην πλατεία Pont Neuf με το άγαλμα του Henri IV
Δύο εξ αυτών ανήκαν στην ίδια οικογένεια. Ο πατέρας ονόματι Vincent και ο υιός Charles είχαν χωρίσει τα τσανάκια τους από το 1832. Ο τρίτος Chevalier ήταν άσχετος με όλους τους υπόλοιπους, καθώς και ο τέταρτος, ιδρυτής του οίκου από τον οποίο προήλθαν και τα κιάλια θεάτρου που βλέπετε.
Το επίθετο του συγκεκριμένου όμως περιείχε 2 “L’ –Chevallier, πράγμα που δεν έφθανε για να ξεμπλέξει την κατάσταση ακόμη και τότε, πόσο μάλλον σήμερα.
O Jean Gabriel Augustin Chevallier (1778-1848) συνέχιζε την παράδοση της οικογένειας που κρατούσε από το 1740. Ο ίδιος ξεκίνησε το δικό του εργαστήριο από τα 18 του (1796) στον «Πύργο του Ρολογιού» (Tour de l'Horloge ακριβώς κάτω από το ρολόι), και περίπου 45 χρόνια αργότερα μεταφέρθηκε παρακάτω στο νούμερο 15 της πλατείας Pont Neuf, καθώς είχαν αρχίσει οι εργασίες αποκατάστασής των κτιρίων στην πρώτη διεύθυνση.
Πλατεία της "νέας γέφυρας" (Pont Neuf). Δεξιά το νούμερο 15 και αριστερά το 13 για το οποίο θα δούμε παρακάτω.
Γελοιογραφία εποχής 1830. Κάτω από το ρολόι και έξω από το εργαστήριό του ο κύριος Augustin είχε τοποθετήσει ένα θερμόμετρο το οποίο συμβουλεύονταν συχνά οι παριζιάνοι
Ο κύριος Augustin έγραψε βιβλία και άλλα συγγράμματα, απέκτησε τιμητικούς τίτλους δημοσίευσε σε εφημερίδες, και ήταν μέλος πολλών επιστημονικών κοινοτήτων. Ο γαμπρός του Ducray είχε αναλάβει ήδη τη διεύθυνση από το 1838, και διαδέχθηκε τον κύριο Augustin μετά τον θάνατο του. Όμως οι πρώτες κατασκευές που έφεραν πλέον την λέξη “Maison” (οίκος) εμφανίστηκαν από το 1858 και μετά καθώς του την «είπε» ο Chevalier με ένα λάμδα, Charles.
Ο οίκος του κυρίου Chevallier με δύο λάμδα εξακολούθησε να υπάρχει στην ίδια θέση τουλάχιστον μέχρι το 1899-1900 όπως επιβεβαιώνει η παρακάτω φώτο του Atget.
Πολύ σύντομα μετά από αυτή τη λήψη ο οίκος μεταφέρθηκε σε άλλη διεύθυνση πράγμα που προκύπτει από φωτογραφία της εποχής καθώς και από κατασκευές του οίκου υπό τους αδελφούς Avizard, στο νούμερο 21 της οδού Royal, οι οποίες προέρχονται σαφώς από το 1900-1900κάτι.
Τέλος, ακολούθησαν και άλλοι διάδοχοί οι οποίοι έως και σήμερα διατηρούν ζωντανό το όνομα του οίκου στο 17 της οδού των Πυραμίδων.
Ας γυρίσουμε όμως πίσω εκεί που αφήσαμε τους δύο μαλωμένους Chevalier.
Οι οικογενειακές επιχειρήσεις βρισκόταν στην γειτονιά από 1760, και ο Charles Chevalier (1804-1859) μαζί με τον μπαμπά του Vincent (1771-1741), πριν χωρίσουν μεταξύ πολλών άλλων κατασκεύαζαν και τους φακούς για τα πειράματα του Nicephore Niepce από το 1825. Όπου Niepce, στην ιστορία υπάρχει και ο μετέπειτα συνέταιρος του Louis Daguerre, ενώ δεν είναι σύμπτωση ότι και αυτός ήταν πελάτης των Chevalier…
Ο Niepce εργαζόταν για χρόνια μόνος χωρίς να θέλει και πολλές παρτίδες, όμως η φύση των πειραμάτων του έφθασε στα αυτιά του Daguerre, το πιθανότερο μέσω του υιού Charles Chevalier. Έτσι ο Daguerre προσέγγισε τον Niepce και κάποια στιγμή τον έπεισε να συνεργαστούν, ενώ τα υπόλοιπα αποτελούν την ιστορία της γέννησης της φωτογραφίας.
Μια δαγεροτυπία εποχής 1840 αποτυπώνει το άγαλμα του Henry IV στην πλατεία Pont Neuf με το Λούβρο στο βάθος. (Στην αυθεντική της μορφή το Λούβρο είναι αριστερά καθώς από την φύση της η δαγεροτυπία είναι πάντα mirror.)
Η θέση της λήψης δεν αφήνει καμιά αμφιβολία. Ο φωτογράφος βρισκόταν στον πρώτο όροφο του κτιρίου στο νούμερο 15, δηλαδή εκεί που θα συναντήσουμε τα εργαστήρια του κυρίου Chevallier με δύο λάμδα.
Στο πίσω μέρος της δαγεροτυπίας αυτής υπάρχει ετικέτα που φέρει το όνομα του δημιουργού, και ενώ θα περιμέναμε εύλογα να συναντήσουμε τον κύριο Augustin, θα διαβάσουμε το όνομα του Vincent Chevalier, πράγμα που μπορεί να σημαίνει συνεργασίες και αγάπες μεταξύ των πρώτων.
Αυτά τα τελευταία κυκλοφορούν στον ιστό από μερικούς χαρούμενους γάλλους οι οποίοι βρίσκουν την ιστορία πολύ γοητευτική. Επειδή οι χρονολογίες είναι εντελώς οριακές εύκολα μπορεί κανείς να παρασυρθεί. Ωστόσο λίγο ψάξιμο παραπάνω σε καταλόγους και almanac μάλλον στην αντίθετη κατεύθυνση δείχνουν.
Μέχρι το 1841 χρονιά που πέθανε ο Vincent Chevalier, η διεύθυνση του κυρίου Augustin είναι σταθερά στον πύργο του ρολογιού, ενώ σε αλμανάκ του 1842 αναφέρεται η διεύθυνση του πύργου, καθώς ΚΑΙ η διεύθυνση στην πλατεία Pont Neuf υπό τον γαμπρό του Ducray (εικάζω πως ήταν η περίοδος που μεταφερόταν τα εργαστήρια). Επίσης σε κατάλογο του Chevallier της ίδιας χρονιάς ο ίδιος ο κατασκευαστής αναφέρει πως μετακόμισε λόγω εργασιών.
Οι σύγχρονοι γάλλοι μπορεί να χαίρονται, αλλά δεν παραθέτουν επαρκή τεκμηρίωση, πράγμα που ισχύει όμως και για την δική μου υπόθεση, η οποία με τη σειρά της πάσχει και αυτή από έλλειψη ενός ντοκουμέντου που δεν θα άφηνε καμία αμφιβολία. Οι ημερομηνίες όμως είναι τόσο κοντά που τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί από τα δύο.
Γεγονός πάντως είναι πως από τον ίδιο χώρο έγινε η λήψη της συγκεκριμένης φωτογραφίας που το 2011 πωλήθηκε για πάνω από 73 χιλιάδες ευρώ.
Η γειτονιά όμως διέθετε και άλλους άξιους οπτικούς εκείνα τα χρόνια.
Στο νούμερο 13 της πλατείας Pont Neuf, δηλαδή ακριβώς δίπλα στον κύριο Chevallier με δύο λάμδα, βρισκόταν ο Noel Marie Paymal Lerebours (1807 – 1873) που είχε αναλάβει την επιχείρηση του πατριού του Jean. Ήταν από τους πρώτους φωτογράφους και κατασκευαστής μεταξύ άλλων φακών για τις πρώτες φωτογραφικές δαγεροτυπίας. Συνεταιρίστηκε με τον καθηγητή μαθηματικών από τη Λοζάνη, Marc Secretan (1804-1867) το 1845 και ο οίκος τους εξακολούθησε να υπάρχει για πολλά χρόνια μετά τον θάνατό τους.
Η παρακάτω δαγεροτυπία αν και δεν έχει κάποια ετικέτα για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων, έχει ληφθεί σίγουρα από κάποιο παράθυρο των εγκαταστάσεων του Lerebours ή Lerebours-Secretan και έτσι θα μπορούσαμε να υποθέσουμε πως ανήκουν σε αυτούς.
Και καθώς τα κύλια όπερας μας οδήγησαν ως εκεί ας πούμε δύο λόγια για αυτά.
Υπάρχουν κάποια αρχικά σκαλισμένα στην εμπρός γέφυρα, -προφανώς της πρώτης ιδιοκτήτριας- και ο γερμανός πωλητής ανέφερε πως βρίσκονταν στην οικογένεια για καμιά 100 χρόνια.
Στα τηλεσκοπικά τμήματα πριν τα προσοφθάλμια υπάρχουν χαραγμένα τα εξής:
Maison de l'Ing(énieur) Chevallier Opt(icien)
A Paris Place du Pont Neuf 15
Σύμφωνα με την προηγούμενη έρευνα τα 100 χρόνια ίσως και να είναι λίγα ή εντελώς οριακά δεδομένων τον φωτογραφιών της περιοχής και των διαδόχων.
Επίσης, αν και δεν αποτελεί αυτό από μόνο του απόδειξη, στις αρχές του 20ου αιώνα τα κιάλια όπερας είχαν αποκτήσει κλίση στη γέφυρα για να αφήνουν χώρο στη μύτη. Από την άλλη όμως δεν αποκλείονται κατασκευές της εποχής που ίσως και από άποψη ακολουθούσαν το παλιό «πρότυπο».
Το 1823 ο βιεννέζος οπτικός Voigtlander από τον οποίο προέκυψε η γνωστή εταιρία, ήταν ο πρώτος που ένωσε δύο μονόκιαλα για αυτή τη χρήση, αλλά κάθε ένα εστίαζε ξεχωριστά. Δύο χρόνια αργότερα ο παριζιάνος Lemiere (και όχι Lamaire ή Lamier ή Lumiere) πρόσθεσε τον τροχό που επιτύγχανε ταυτόχρονη εστίαση και έτσι γεννήθηκε η κλασσική μορφή αυτών των οργάνων.
Τα κιάλια όπερας κατά κανόνα έφεραν αχρωματικούς φακούς δύο στοιχείων, όμως σε σπάνιες περιπτώσεις όπως και στα συγκεκριμένα που βλέπουμε εδώ, όλοι οι φακοί αποτελούνται από τρία στοιχεία.
Τα είχα πάρει δώρο στη θεία μου που τρέχει στο «μέγαρο» αλλά πολλές φορές μου έρχεται να της τα κατασχέσω…
Κατάλογος 1845