Μια ερωτική ιστορία στην Αρχαία Ρώμη; Προϊδεάζει για ειδικά γούστα. Απ’ όλα τα στερεότυπα με τα οποία έχει κατά καιρούς η Αρχαία Ρώμη συνδεθεί, ίσως τα πιο επίμονα είναι αυτά που έχουν να κάνουν με τη φθοροποιό επίδραση της στον έρωτα.
Είναι ομολογουμένως αφιλόξενο σκηνικό για ιστορίες αυτοθυσίας, απόλυτου έρωτα κλπ. Γι’ αυτά καλύτερα να διαλέξουμε μια ιταλική πόλη της Αναγέννησης, ή κάποια μεσαιωνικά βράχια που λυσσομανά πάνω τους η Βόρειος Θάλασσα. Η Αρχαία Ρώμη είναι ύπουλη, εκεί ο έρωτας δε ζει αλλά βρικολακιάζει, αιώνια νυχτόβιος και μεταλλαγμένος σε ασύμμετρη λαγνεία, που δονεί ίσκιους στο ωχρό φως των πυρσών και πλημμυρίζει τα άπληστα βλέμματα στις προκλητικές σκηνές της μεταφοράς του Σατυρικού του Πετρώνιου από το Φελλίνι. Στην καλύτερη περίπτωση, του μέλλει να ανυψωθεί ως το ευδαιμονικό αλλά και ντροπαλό χαμόγελο του Τσαρλς Λώτον, που απολαμβάνει ως Γράκχος τις υπηρεσίες των γυναικών υποτακτικών του στο Σπάρτακο του Κιούμπρικ.
Και όμως ο δημιουργός του έργου για το οποίο σκοπεύω να μιλήσω στη συνέχεια, είχε μάλλον αγνές προθέσεις και σίγουρα, δεν είχε πάρει μυρουδιά απ’ όλες αυτές τις μεταφορές στο φιλμ όταν το έγραφε. Ο Καρλ Όρφ έγραψε τα τραγούδια του Κάτουλου (Catulli Carmina), ως σκηνικό έργο που διαπραγματεύεται τον έρωτα, παίρνοντας τη σκυτάλη από το εμπνευσμένο από το Μεσαίωνα αδελφάκι του που τελειώνει με ακριβώς αυτή τη θεματική – τα πασίγνωστα Carmina Burana – πριν την παραδώσει στο ελληνικής έμπνευσης φινάλε αυτού του τρίπτυχου, του Θριάμβου της Αφροδίτης.
Τα Catulli Carmina (η πρεμιέρα των οποίων δόθηκε το 1943 στη Λειψία), είναι ουσιαστικά σκηνικό δρώμενο με ηθοποιία, χορό και παντομίμα, που συνοδεύεται από χορωδία, τενόρο, σοπράνο, τέσσερα πιάνα και πλήθος κρουστών. Η δράση του είναι εμφωλιασμένη, με σκηνή εντός της σκηνής. Στην εξωτερική σκηνή βρίσκονται νέοι και νέες που ανταλλάσσουν ερωτικά καλέσματα στον πρόλογο και στον επίλογο του έργου και ορκίζονται επιπόλαια για την αιώνια διάρκεια του έρωτα (eis aiona!) και οι γέροι που χλευάζουν και αποδοκιμάζουν την αισιοδοξία των νέων και τους αφηγούνται τα ποιήματα του Κάτουλου και τα παθήματα του από την πατρικία ερωμένη του, που εμφανίζεται με το ψευδώνυμο Λεσβία, η δράση των οποίων λαμβάνει χώρα στην εσωτερική σκηνή και αντιστοιχεί στις τρεις κύριες πράξεις του έργου.
Η μουσική του Ορφ είναι άμεση, εκφραστική και σπινθηροβόλα, με τολμηρές συγκοπές ρυθμών. Τα δύο ακριανά μέρη, είναι ενορχηστρωμένα με αστραποβόλα κρουστά. Με τα τελευταία έτσι κι αλλιώς ο Ορφ είχε ιδιαίτερη σχέση και βάσισε σ’ αυτά την καινοτόμο μουσική παιδαγωγική του. Οι τρεις πράξεις των ποιημάτων του Κάτουλου, τραγουδιούνται από τους σολίστ και τη χορωδία χωρίς συνοδεία οργάνων. Μολονότι μέσω της ηχογράφησης αποκόπτεται η οπτική επαφή με τη σκηνική δράση, η μουσική είναι τόσο ζωντανή και παραστατική που δεν αισθάνεσαι καμία έλλειψη.
Έργο λιτό, σε αντίθεση με το μέγεθος των Carmina Burana, μιλά για απλά, διαχρονικά ανθρώπινα πάθη, γεννημένο σε μια εποχή που τίποτε απ’ αυτά δε μπορούσε να θεωρηθεί δεδομένο. Αδίκως ξεχασμένο στη σκιά των Carmina Burana.
Προτείνω την ηχογράφηση που έχω, με το Γιόχουμ, τη σοπράνο Arleen Auger και τον τενόρο Wieslaw Ochman, στη DG. Οι τυχεροί μπορεί να το πετύχουν κάπου και σε βινύλιο, με το ωραίο του φυλλάδιο.
Σε CD, το ίδιο το ίδρυμα Orff προτείνει από τις ιστοσελίδες του την ακόλουθη ερμηνεία του Wolfgang Schäfer με τη βασιλική φλαμανδική (!!!) ορχήστρα της Αμβέρσας.
Είναι ομολογουμένως αφιλόξενο σκηνικό για ιστορίες αυτοθυσίας, απόλυτου έρωτα κλπ. Γι’ αυτά καλύτερα να διαλέξουμε μια ιταλική πόλη της Αναγέννησης, ή κάποια μεσαιωνικά βράχια που λυσσομανά πάνω τους η Βόρειος Θάλασσα. Η Αρχαία Ρώμη είναι ύπουλη, εκεί ο έρωτας δε ζει αλλά βρικολακιάζει, αιώνια νυχτόβιος και μεταλλαγμένος σε ασύμμετρη λαγνεία, που δονεί ίσκιους στο ωχρό φως των πυρσών και πλημμυρίζει τα άπληστα βλέμματα στις προκλητικές σκηνές της μεταφοράς του Σατυρικού του Πετρώνιου από το Φελλίνι. Στην καλύτερη περίπτωση, του μέλλει να ανυψωθεί ως το ευδαιμονικό αλλά και ντροπαλό χαμόγελο του Τσαρλς Λώτον, που απολαμβάνει ως Γράκχος τις υπηρεσίες των γυναικών υποτακτικών του στο Σπάρτακο του Κιούμπρικ.
Και όμως ο δημιουργός του έργου για το οποίο σκοπεύω να μιλήσω στη συνέχεια, είχε μάλλον αγνές προθέσεις και σίγουρα, δεν είχε πάρει μυρουδιά απ’ όλες αυτές τις μεταφορές στο φιλμ όταν το έγραφε. Ο Καρλ Όρφ έγραψε τα τραγούδια του Κάτουλου (Catulli Carmina), ως σκηνικό έργο που διαπραγματεύεται τον έρωτα, παίρνοντας τη σκυτάλη από το εμπνευσμένο από το Μεσαίωνα αδελφάκι του που τελειώνει με ακριβώς αυτή τη θεματική – τα πασίγνωστα Carmina Burana – πριν την παραδώσει στο ελληνικής έμπνευσης φινάλε αυτού του τρίπτυχου, του Θριάμβου της Αφροδίτης.
Τα Catulli Carmina (η πρεμιέρα των οποίων δόθηκε το 1943 στη Λειψία), είναι ουσιαστικά σκηνικό δρώμενο με ηθοποιία, χορό και παντομίμα, που συνοδεύεται από χορωδία, τενόρο, σοπράνο, τέσσερα πιάνα και πλήθος κρουστών. Η δράση του είναι εμφωλιασμένη, με σκηνή εντός της σκηνής. Στην εξωτερική σκηνή βρίσκονται νέοι και νέες που ανταλλάσσουν ερωτικά καλέσματα στον πρόλογο και στον επίλογο του έργου και ορκίζονται επιπόλαια για την αιώνια διάρκεια του έρωτα (eis aiona!) και οι γέροι που χλευάζουν και αποδοκιμάζουν την αισιοδοξία των νέων και τους αφηγούνται τα ποιήματα του Κάτουλου και τα παθήματα του από την πατρικία ερωμένη του, που εμφανίζεται με το ψευδώνυμο Λεσβία, η δράση των οποίων λαμβάνει χώρα στην εσωτερική σκηνή και αντιστοιχεί στις τρεις κύριες πράξεις του έργου.
Η μουσική του Ορφ είναι άμεση, εκφραστική και σπινθηροβόλα, με τολμηρές συγκοπές ρυθμών. Τα δύο ακριανά μέρη, είναι ενορχηστρωμένα με αστραποβόλα κρουστά. Με τα τελευταία έτσι κι αλλιώς ο Ορφ είχε ιδιαίτερη σχέση και βάσισε σ’ αυτά την καινοτόμο μουσική παιδαγωγική του. Οι τρεις πράξεις των ποιημάτων του Κάτουλου, τραγουδιούνται από τους σολίστ και τη χορωδία χωρίς συνοδεία οργάνων. Μολονότι μέσω της ηχογράφησης αποκόπτεται η οπτική επαφή με τη σκηνική δράση, η μουσική είναι τόσο ζωντανή και παραστατική που δεν αισθάνεσαι καμία έλλειψη.
Έργο λιτό, σε αντίθεση με το μέγεθος των Carmina Burana, μιλά για απλά, διαχρονικά ανθρώπινα πάθη, γεννημένο σε μια εποχή που τίποτε απ’ αυτά δε μπορούσε να θεωρηθεί δεδομένο. Αδίκως ξεχασμένο στη σκιά των Carmina Burana.
Προτείνω την ηχογράφηση που έχω, με το Γιόχουμ, τη σοπράνο Arleen Auger και τον τενόρο Wieslaw Ochman, στη DG. Οι τυχεροί μπορεί να το πετύχουν κάπου και σε βινύλιο, με το ωραίο του φυλλάδιο.
Σε CD, το ίδιο το ίδρυμα Orff προτείνει από τις ιστοσελίδες του την ακόλουθη ερμηνεία του Wolfgang Schäfer με τη βασιλική φλαμανδική (!!!) ορχήστρα της Αμβέρσας.
όπως πολλάκις έχει γραφτεί εδώ μέσα. 
