Comicopera - Robert Wyatt ( 2007 ) [domino lp/cd]
Ενας εκ των εκλεκτών θαμώνων της μουσικής κατηγορίας , έγραψε κάποια στιγμή και επ’ ευκαιρία της παραθέσεως των σκέψεων του για ένα καλλιτέχνημα , για τις στιγμές εκείνες όπου είναι απαραίτητη και όχι μόνον χρονικά , η επισκόπηση του βίου ενός εκάστου και ο επακόλουθος απολογισμός εν αναφορά με όσα πράξαμε και όσα θα πράξουμε εφ’ εξής . Με λίγα λόγια , για το "ταμείο" .
Ο Γιούνγκ , χωρίζοντας τους στόχους του ανθρώπινου βίου σε εξωτερικούς και εσωτερικούς , με τους πρώτους να είναι στόχοι του πρώτου μισού της ζωής και να σχετίζονται κατά ένα μεγάλο μέρος με την καθιέρωση μιας οικογένειας και τη σταδιοδρομία και τους δεύτερους να αφορούν στο δεύτερο ήμισυ της ζωής μας και να σχετίζονται ή να πρέπει να σχετίζονται κυρίως με την αναζήτηση νοήματος στη ζωή και το θάνατο , θεωρούσε ότι το χρονικό σημείο μετάβασης από την πρώτη , την εξωτερική , φυσική φάση στην δεύτερη την εσωτερική , πολιτιστική φάση βρισκόταν στην διάρκεια της λεγόμενης επικίνδυνης ηλικίας και αποτελούσε μια δύσκολη μετάβαση. «Αυτό που αναζητά ο νέος έξω, ο μεσήλικας οφείλει να το ανακαλύψει μέσα του». Ταμείο δηλαδή .
Ο Robert Wyatt είναι σήμερα 62 ετών . Ετοιμος για την ανασκόπηση της ζωής του και τον απολογισμό. Με το Comicopera βουτάει μια και καλή στα κατάβαθα της ψυχής του , χώνεται με διαύγεια και οξυδέρκεια στον Εσώτερο Εαυτό και κάνει ταμείο ακόμα και όταν αμφισβητεί το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας , σαρκάζοντας το καλλιτεχνικό προϊόν της αναζήτησης , την ίδια δηλαδή την δημιουργία ( "self-expression’s such a fraud . I mean how can I express myself , when there’s no self to express ") .
Το Comicopera χωρίζεται σε τρείς ενότητες Α.- Lost in noise , B.-The here and the now , C. – Away with the fairies .
H πρώτη ενότητα , ο θόρυβος , είναι τα συναισθήματα , ο τρόπος έκφρασης τους , οι σχέσεις με την γυναίκα του , η ζωή του μέχρι σήμερα ( όχι και τόσο εύκολη για έναν ντράμερ που έμεινε παράλυτος , καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι και με χρόνιο πρόβλημα αλκοολισμού ) . Γλυκόπικρος , τσακισμένος τραγουδά με ραγισμένη φωνή – που όμως δεν έχει χάσει εκείνη την τόσο γνωστή ιδιαιτερότητα της – για την Απώλεια , ακούεται να κουβεντιάζει και εν τέλει γράφει στίχους επανατοποθετώντας τις σχέσεις του σε άλλες βάσεις , αναζητώντας το ηθος και την τιμιότητα στις επαφές του με τον Άλλο / την σύντροφο του ( ´"cause I’m never going to change a thing about you / never ever going to change a thing / [I‘ll] try to love you / just as you are" ) ξεγυμνώνοντας τον εαυτό του μπροστά της ( "Ιt’s that look in your eyes / I know you despise me /for not being stronger/But what can I do? / What should I do / I’ve always loved you/just as you are" .)
Η δεύτερη ενότητα είναι το εδώ και τώρα κι αποτελείται από τις παρατηρήσεις του Wyatt για την σημερινή μορφή που έχει ο κόσμος που ζούμε . Μελετητής και αναλυτής με οξύτατο πολιτικό ένστικτο , πάντοτε αριστερός στην σκέψη – κομμουνιστής για την ακρίβεια – οξυδερκής παρατηρητής βλέπει τον κόσμο και ανησυχεί . Ανησυχεί για τον φανατισμό της θρησκείας ( το "Be Serious" είναι μια εξυπνότατη και ειρωνική αναφορά στις βεβαιότητες των θρησκειών –"It must be great to be so sure" ) , απασχολείται με την ισοπέδωση των θεσμών και την απώλεια εμπιστοσύνης , τοποθετείται με σκληρότητα απέναντι στην συνεχιζόμενη καταστροφική πολεμική μανία του σύγχρονου πολιτισμού ( "What a beautiful day to see my prey ", τραγουδά στο A beautiful war ) και όλα αυτά μέσα από το φίλτρο της σκωπτικότητας και του ειρωνικού σχολιασμού . Η δεύτερη ενότητα τελειώνει « με το αναπόφευκτο γεγονός πως ότι κι αν συμβαίνει στην Αγγλία , εμείς συνεχίζουμε να στέλνουμε στρατιώτες σε άλλες χώρες για να σκοτώσουν κόσμο , κάτι το οποίο έχω σιχαθεί πλέον» )
Η τρίτη ενότητα είναι η λύση . Αυτή που θα μπορούσε να έρθει με την Επανάσταση . Η Επανάσταση βέβαια είναι αμφίβολο ότι είναι εφικτή σήμερα . Ετσι ο Wyatt προβαίνει στην μόνη δυνατή επαναστατική πράξη , αυτήν σε αισθητικό επίπεδο , ελπίζοντας για την γενίκευση , προσδοκώντας την αλλαγή , παρ’ όλο που δεν νομίζω πιά ότι περιμένει κάτι τέτοιο . Τουλάχιστον όχι τώρα . Γι αυτό και αλλάζει την γλώσσα που τραγουδά ( «Εχω βαρεθεί να είμαι Εγγλέζος . Θέλω να γίνω ξένος» λέει κάποια στιγμή σε μια συνέντευξη του ) . Η αποικιοκρατική αγγλική γλώσσα εξαφανίζεται λοιπόν σχεδόν ολοσχερώς και τα ισπανικά κρατούν εδώ την μερίδα του λέοντος . Ποίηση Garcia Lorca ( Cancion de Julietta), μια διασκευή του Ηasta siempre Commandante – το γνωστό παραδοσιακό τραγούδι για τον Che - αλλά και τα ιταλικά με το Del Mondo σε συνεργασία με το ιταλικό γκρούπ CCCP .
Όλα αυτά , ενδεχομένως να παρέμεναν αντικείμενο φιλολογικού ενδιαφέροντος , εάν δεν υπήρχε η μουσική . Και εδώ στο Comicopera η μουσική είναι η καλύτερη , η πιο ενδιαφέρουσα και η πλέον γοητευτική από αυτές που έχει γράψει ο Wyatt από την εποχή του Ruth Is Stranger than Richard ( 1975) . Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι και οι δύο δίσκοι τελειώνουν με ένα αφιέρωμα στον Che Guevara. ( "Song for Che" στο LP του 1975 , "Hasta Siempre Commandante" στο Comicopera του σήμερα ) Όπως δεν είναι τυχαίο ότι οι πειραματισμοί μπλέκονται με την ιδιότροπα τζάζυ αίσθηση και εδώ , ενώ τα φωνητικά του σημερινού Wyatt πολλές φορές παραπέμπουν ευθέως στα "Muddy Mouse" του Ruth… Συγκλονιστικά και στοιχειωτικά στο "Somewhere" , απολογητικά στο "Just as you are" , πάντοτε όμως χαρακτηριστικά και ιδιαζόντως προσωπικά . Τα πνευστά ( τρομπόνι , σαξόφωνο , κλαρινέτο ) κυριαρχούν προσδίδοντας αυτό το jazz feeling , καθώς άλλοτε γλυκά και αισθαντικά , άλλοτε κυρίαρχα και άλλοτε σχεδόν πένθιμα προσθέτουν την φωνή τους σ’ αυτήν του Wyatt . Οι ρυθμοί είναι νωχελικοί , το παίξιμο των ντραμς αφαιρετικό – όσο χρειάζεται για να υπογραμμίζει την γραμμή του ρυθμού . Πολλές φορές σαμπλάρει τις φωνές των συνεργατών του ( όπως αυτή του Brian Eno στο "Οut of the blue" ή της Karen Mantler στο "A Beautiful War" ) και τις χρησιμοποιεί σαν ένα ακόμη όργανο , ρυθμικό ή μη ( μάλιστα αυτές τις επεξεργασμένες φωνές τις αναφέρει ως enotron και Karenotron αντίστοιχα ) .
Το σημαντικότερο στοιχείο είναι η αίσθηση του απολύτως απαραίτητου σε όλες τις ενορχηστρώσεις . Ο Wyatt ξεγυμνώνει τα τραγούδια του , κρατάει τον σκελετό και προσθέτει με την βοήθεια των φίλων του , παλιών ( Manzanera , Eno , Atzmon ) ή και όχι τόσο παλιών ( Weller ) πινελιές εδώ κι εκεί απολύτως όμως ουσιαστικές και συγκλονιστικές μέσα στην απλότητα της σύλληψης και πραγματοποιήσεως τους .Και τους αφήνει περιθώρια αυτοσχεδιασμού , όπως στο «αρκετά αυτοσχεδιαστικό» σύμφωνα με τα λόγια του "Del Mondo" . Ουσιαστικά υπονοεί τα μουσικά είδη με τα οποία ντύνει τις συνθέσεις . Και βέβαια το tour de force του δίσκου έρχεται με το σχεδόν οκτάλεπτο "Cancion de Julietta" , έναν μονολιθικό υπνωτικό αριστούργημα , τιτάνιο σε όγκο , με το μπάσσο βιολί του Chucho Merchan ( που ακούγεται σαν τσέλο ) να δεσπόζει με τις κοφτές δυναμικές φράσεις του , πάνω σε μια ρυθμική βάση , ακλόνητη σαν τεράστιο παγοθραυστικό που παρασέρνει τα πάντα στο διάβα της . Συγκλονιστικές στιγμές σε έναν δίσκο γεμάτο , χορταστικό , εύκολο , δύσκολο , πειραματικό , ευάκουστο , μελαγχολικό , απαισιόδοξο , παράλογο , προσωπικό και παθιασμένο . Κυρίως παθιασμένο . Close to brilliant το χαρακτηρίζει το allmusic και δεν έχω παρά να συμφωνήσω μαζί του . Η και να υπερθεματίσω .
Ενας εκ των εκλεκτών θαμώνων της μουσικής κατηγορίας , έγραψε κάποια στιγμή και επ’ ευκαιρία της παραθέσεως των σκέψεων του για ένα καλλιτέχνημα , για τις στιγμές εκείνες όπου είναι απαραίτητη και όχι μόνον χρονικά , η επισκόπηση του βίου ενός εκάστου και ο επακόλουθος απολογισμός εν αναφορά με όσα πράξαμε και όσα θα πράξουμε εφ’ εξής . Με λίγα λόγια , για το "ταμείο" .
Ο Γιούνγκ , χωρίζοντας τους στόχους του ανθρώπινου βίου σε εξωτερικούς και εσωτερικούς , με τους πρώτους να είναι στόχοι του πρώτου μισού της ζωής και να σχετίζονται κατά ένα μεγάλο μέρος με την καθιέρωση μιας οικογένειας και τη σταδιοδρομία και τους δεύτερους να αφορούν στο δεύτερο ήμισυ της ζωής μας και να σχετίζονται ή να πρέπει να σχετίζονται κυρίως με την αναζήτηση νοήματος στη ζωή και το θάνατο , θεωρούσε ότι το χρονικό σημείο μετάβασης από την πρώτη , την εξωτερική , φυσική φάση στην δεύτερη την εσωτερική , πολιτιστική φάση βρισκόταν στην διάρκεια της λεγόμενης επικίνδυνης ηλικίας και αποτελούσε μια δύσκολη μετάβαση. «Αυτό που αναζητά ο νέος έξω, ο μεσήλικας οφείλει να το ανακαλύψει μέσα του». Ταμείο δηλαδή .
Ο Robert Wyatt είναι σήμερα 62 ετών . Ετοιμος για την ανασκόπηση της ζωής του και τον απολογισμό. Με το Comicopera βουτάει μια και καλή στα κατάβαθα της ψυχής του , χώνεται με διαύγεια και οξυδέρκεια στον Εσώτερο Εαυτό και κάνει ταμείο ακόμα και όταν αμφισβητεί το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας , σαρκάζοντας το καλλιτεχνικό προϊόν της αναζήτησης , την ίδια δηλαδή την δημιουργία ( "self-expression’s such a fraud . I mean how can I express myself , when there’s no self to express ") .
Το Comicopera χωρίζεται σε τρείς ενότητες Α.- Lost in noise , B.-The here and the now , C. – Away with the fairies .
H πρώτη ενότητα , ο θόρυβος , είναι τα συναισθήματα , ο τρόπος έκφρασης τους , οι σχέσεις με την γυναίκα του , η ζωή του μέχρι σήμερα ( όχι και τόσο εύκολη για έναν ντράμερ που έμεινε παράλυτος , καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι και με χρόνιο πρόβλημα αλκοολισμού ) . Γλυκόπικρος , τσακισμένος τραγουδά με ραγισμένη φωνή – που όμως δεν έχει χάσει εκείνη την τόσο γνωστή ιδιαιτερότητα της – για την Απώλεια , ακούεται να κουβεντιάζει και εν τέλει γράφει στίχους επανατοποθετώντας τις σχέσεις του σε άλλες βάσεις , αναζητώντας το ηθος και την τιμιότητα στις επαφές του με τον Άλλο / την σύντροφο του ( ´"cause I’m never going to change a thing about you / never ever going to change a thing / [I‘ll] try to love you / just as you are" ) ξεγυμνώνοντας τον εαυτό του μπροστά της ( "Ιt’s that look in your eyes / I know you despise me /for not being stronger/But what can I do? / What should I do / I’ve always loved you/just as you are" .)
Η δεύτερη ενότητα είναι το εδώ και τώρα κι αποτελείται από τις παρατηρήσεις του Wyatt για την σημερινή μορφή που έχει ο κόσμος που ζούμε . Μελετητής και αναλυτής με οξύτατο πολιτικό ένστικτο , πάντοτε αριστερός στην σκέψη – κομμουνιστής για την ακρίβεια – οξυδερκής παρατηρητής βλέπει τον κόσμο και ανησυχεί . Ανησυχεί για τον φανατισμό της θρησκείας ( το "Be Serious" είναι μια εξυπνότατη και ειρωνική αναφορά στις βεβαιότητες των θρησκειών –"It must be great to be so sure" ) , απασχολείται με την ισοπέδωση των θεσμών και την απώλεια εμπιστοσύνης , τοποθετείται με σκληρότητα απέναντι στην συνεχιζόμενη καταστροφική πολεμική μανία του σύγχρονου πολιτισμού ( "What a beautiful day to see my prey ", τραγουδά στο A beautiful war ) και όλα αυτά μέσα από το φίλτρο της σκωπτικότητας και του ειρωνικού σχολιασμού . Η δεύτερη ενότητα τελειώνει « με το αναπόφευκτο γεγονός πως ότι κι αν συμβαίνει στην Αγγλία , εμείς συνεχίζουμε να στέλνουμε στρατιώτες σε άλλες χώρες για να σκοτώσουν κόσμο , κάτι το οποίο έχω σιχαθεί πλέον» )
Η τρίτη ενότητα είναι η λύση . Αυτή που θα μπορούσε να έρθει με την Επανάσταση . Η Επανάσταση βέβαια είναι αμφίβολο ότι είναι εφικτή σήμερα . Ετσι ο Wyatt προβαίνει στην μόνη δυνατή επαναστατική πράξη , αυτήν σε αισθητικό επίπεδο , ελπίζοντας για την γενίκευση , προσδοκώντας την αλλαγή , παρ’ όλο που δεν νομίζω πιά ότι περιμένει κάτι τέτοιο . Τουλάχιστον όχι τώρα . Γι αυτό και αλλάζει την γλώσσα που τραγουδά ( «Εχω βαρεθεί να είμαι Εγγλέζος . Θέλω να γίνω ξένος» λέει κάποια στιγμή σε μια συνέντευξη του ) . Η αποικιοκρατική αγγλική γλώσσα εξαφανίζεται λοιπόν σχεδόν ολοσχερώς και τα ισπανικά κρατούν εδώ την μερίδα του λέοντος . Ποίηση Garcia Lorca ( Cancion de Julietta), μια διασκευή του Ηasta siempre Commandante – το γνωστό παραδοσιακό τραγούδι για τον Che - αλλά και τα ιταλικά με το Del Mondo σε συνεργασία με το ιταλικό γκρούπ CCCP .
Όλα αυτά , ενδεχομένως να παρέμεναν αντικείμενο φιλολογικού ενδιαφέροντος , εάν δεν υπήρχε η μουσική . Και εδώ στο Comicopera η μουσική είναι η καλύτερη , η πιο ενδιαφέρουσα και η πλέον γοητευτική από αυτές που έχει γράψει ο Wyatt από την εποχή του Ruth Is Stranger than Richard ( 1975) . Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι και οι δύο δίσκοι τελειώνουν με ένα αφιέρωμα στον Che Guevara. ( "Song for Che" στο LP του 1975 , "Hasta Siempre Commandante" στο Comicopera του σήμερα ) Όπως δεν είναι τυχαίο ότι οι πειραματισμοί μπλέκονται με την ιδιότροπα τζάζυ αίσθηση και εδώ , ενώ τα φωνητικά του σημερινού Wyatt πολλές φορές παραπέμπουν ευθέως στα "Muddy Mouse" του Ruth… Συγκλονιστικά και στοιχειωτικά στο "Somewhere" , απολογητικά στο "Just as you are" , πάντοτε όμως χαρακτηριστικά και ιδιαζόντως προσωπικά . Τα πνευστά ( τρομπόνι , σαξόφωνο , κλαρινέτο ) κυριαρχούν προσδίδοντας αυτό το jazz feeling , καθώς άλλοτε γλυκά και αισθαντικά , άλλοτε κυρίαρχα και άλλοτε σχεδόν πένθιμα προσθέτουν την φωνή τους σ’ αυτήν του Wyatt . Οι ρυθμοί είναι νωχελικοί , το παίξιμο των ντραμς αφαιρετικό – όσο χρειάζεται για να υπογραμμίζει την γραμμή του ρυθμού . Πολλές φορές σαμπλάρει τις φωνές των συνεργατών του ( όπως αυτή του Brian Eno στο "Οut of the blue" ή της Karen Mantler στο "A Beautiful War" ) και τις χρησιμοποιεί σαν ένα ακόμη όργανο , ρυθμικό ή μη ( μάλιστα αυτές τις επεξεργασμένες φωνές τις αναφέρει ως enotron και Karenotron αντίστοιχα ) .
Το σημαντικότερο στοιχείο είναι η αίσθηση του απολύτως απαραίτητου σε όλες τις ενορχηστρώσεις . Ο Wyatt ξεγυμνώνει τα τραγούδια του , κρατάει τον σκελετό και προσθέτει με την βοήθεια των φίλων του , παλιών ( Manzanera , Eno , Atzmon ) ή και όχι τόσο παλιών ( Weller ) πινελιές εδώ κι εκεί απολύτως όμως ουσιαστικές και συγκλονιστικές μέσα στην απλότητα της σύλληψης και πραγματοποιήσεως τους .Και τους αφήνει περιθώρια αυτοσχεδιασμού , όπως στο «αρκετά αυτοσχεδιαστικό» σύμφωνα με τα λόγια του "Del Mondo" . Ουσιαστικά υπονοεί τα μουσικά είδη με τα οποία ντύνει τις συνθέσεις . Και βέβαια το tour de force του δίσκου έρχεται με το σχεδόν οκτάλεπτο "Cancion de Julietta" , έναν μονολιθικό υπνωτικό αριστούργημα , τιτάνιο σε όγκο , με το μπάσσο βιολί του Chucho Merchan ( που ακούγεται σαν τσέλο ) να δεσπόζει με τις κοφτές δυναμικές φράσεις του , πάνω σε μια ρυθμική βάση , ακλόνητη σαν τεράστιο παγοθραυστικό που παρασέρνει τα πάντα στο διάβα της . Συγκλονιστικές στιγμές σε έναν δίσκο γεμάτο , χορταστικό , εύκολο , δύσκολο , πειραματικό , ευάκουστο , μελαγχολικό , απαισιόδοξο , παράλογο , προσωπικό και παθιασμένο . Κυρίως παθιασμένο . Close to brilliant το χαρακτηρίζει το allmusic και δεν έχω παρά να συμφωνήσω μαζί του . Η και να υπερθεματίσω .
