Johannes Brahms – The Cello Sonatas

[Κωστας Λυμπεροπουλος]

Johannes Brahms – The Cello Sonatas

Οι δύο Σονάτες για Τσέλλο του Brahms (op. 38 & op. 99) είναι κατά τη γνώμη μου από τα πιό σημαντικά έργα που μας άφησε ο δημιουργός τους.
Πρόκειται για δύο έργα με μεγαλειώδη αλλά και αυστηρή αρχιτεκτονική πιστά στην ...παράδοση του Brahms: ο Schumann έλεγε γι αυτόν ότι η μουσική δωματίου του είναι μεταμφιεσμένες Συμφωνίες. Ο Adorno έγραψε για το χαρακτήρα μουσικής δωματίου που έχουν οι Συμφωνίες του. Ο Shoenberg που αγωνίσθηκε και ξεκίνησε μιά νέα εποχή αναγνώρισης του Brahms, έγραψε δοκίμια και έφτιαξε μια ορχηστρική εκδοχή του Κουαρτέτου για Πιάνο op. 25.
Ο Συμφωνικός χαρακτήρας είναι παρών και στα δύο έργα που τα χωρίζουν 24 χρόνια.
Βασικά σε τέτοια έργα πάς για ένα ντουέτο με έφεση στην ένταση, στο διάλογο, στη φαντασία, στην ποικιλία χρωμάτων και εναλλαγών στην ατμόσφαιρα. Ψάχνεις για τύπους που ξέρουν να φτιάξουν αυτό το λεπτό χαρμάνι δύναμης και τρυφερότητας, ρωμαλέου και γαλήνιου, αισθησιασμού και ταπεινότητας.
Γι αυτούς που θέλουν να "καθαρίσουν" με ένα δίσκο, θα προτείνω τις 2 Σονάτες στη D.G. με τους Mstislav Rostropovich και Rudolf Serkin. Ο πιανίστας αρνείται κάθε επίδειξη, κάθε υποψία λαμπρότητας για να υπηρετήσει αυτό το απίστευτα ποιητικό κλίμα. Η εκτέλεσή τους είναι πολύ ισορροπημένη, "σαν κοινή προσευχή"’ είχαν γράψει τα έντυπα της εποχής (1982).
Aλλά εγώ θα σας συνιστούσα να πάτε για δύο δίσκους: στη 2η –op. 99- ο Julius Katchen με τον Janos Starker (Decca) είναι αξεπέραστοι, 3 κλάσεις πάνω από οποιαδήποτε σύγχρονή τους ή κατοπινή.
Ο πρώιμος θάνατος του Katchen τους εμπόδισε απ το να ηχογραφήσουν και την 1η Σονάτα -op. 38- οπότε αυτήν θα την αποκτούσα αβλεπί με τους Piatigorsky και Rubinstein (1966 - RCA).

 

[Σπύρος Σούρλας]

Μιά απο τίς πιό σοβαρές ´αγωνίες ´τού Brahms ήταν να μήν θεωρηθεί οτι ακολουθεί τα βήματα του Beethoven(τον θαύμαζε ιδιαίτερα σαν συνθέτη και η 1η του Συμφωνία ήταν αρκούντως Μπετοβενική).
Aυτό που έχει επίσης πολύ ενδιαφέρον είναι οτι μετά τίς 5 εξαιρετικές σονάτες που είχε γράψει ο Beethoven για τσέλο και πιάνο,μόνον ο Mendelssohn (2)και ο Chopin(1)ειχαν καταπιαστεί με την σύνθεση αντιστοίχων κομματιών.
Ο ´ψυχαναγκαστικός´Βrahms εργαζόταν τρία χρόνια για την πρώτη σονάτα.
Οι μουσικολόγοι πάντως αναφέρουν ότι μόνον ´Μπετοβενική´δεν είναι η πρώτη σονάτα τού Brahms.Θεωρούν ότι η δομή της ταιριάζει περισσότερο σε μέρη απο την ´Τέχνη τής Φούγκας´τού Bach.
Ο Brahms,προσέδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στίς ´χαμηλές´τού τσέλου,γεγονός που προσδίδει στο έργο μιά πλούσια ποιότητα και αναδεικνύει την ομορφιά τού οργάνου.
Η εισαγωγή στο Allegro non Troppo είναι μιά υπέροχη μελωδία χαρακτηριστική
τού ´αξιοπρεπούς και δομημένου ρομαντισμού´τού Brahms,όπου κυριαρχεί το τσέλο.
Η συγκεκριμένη σονάτα δεν έχει επίσης adagio.Ο Brahms,το εξαφάνισε εντελώς,ενώ είχε γράψει ένα που το προόριζε για την συγκεκριμένη σονάτα.
Στην θέση του έχει συντεθεί ένα πανέμορφο ιντερμέτζο.
Το τρίτο μέρος θεωρείται πολύ δυσκολο για τούς τσελίστες γιατί η γραφή για το πιάνο είναι πολύ πιό ´αβανταδόρικη´.Εμένα μου θυμίζει και στοιχεία απο το πρώτο κοντσέρτο για πιάνο τού συνθέτη.
Αγαπώ την πρώτη σονάτα πιό πολύ ,εξ´ού και γράφω μερικά πράγματα παραπάνω σε όσα ο Κωστας αναφέρει.
Η εκτέλεση με Rostropovich και Serkin ειναι μιά χαρά.Αυτή με τον Katchen ,δυστυχώς δεν την γνωρίζω(άρα τήν ψάχνω ),ουτε με τον Rubinstein.
Προσωπικά με είχε εντυπωσιάσει η ερμηνεια τών Steven Isserlis και Peter Evans ειδικά στην πρώτη,απο τήν εταιρεία Hyperion,τού 1984.
Kαι οι δυό τους ήταν νέοι ερμηνευτές τότε και απέδωσαν τα έργα με όλη την φρεσκάδα και ενεργητικότητα τής ηλικίας τους.
Thanks Λύμπε ,που μάς τίς θύμισες.

 

[Δημοκηδής]

Ευχαριστούμε Λύμπε,

άρχισες δυναμικά την χρονιά,

Happy New Ears σε όλους, ιδιαίτερα σε κάποιους κάποιους .....

 

[Lepton]

Απίθανο! Εντελώς τυχαία, εχθές χαλβάδιαζα τα συγκεκριμένα έργα σε δικτυακό δισκοπωλείο!

 

[Lepton]

...και προ ημερών έφτασαν και εχτές κατάφερα να τις ακούσω. Ευχαριστώ! Νομίζω ότι θα έχω μέλλον με τον Brahms. Και με το τσέλλο θέλω να ασχοληθώ καιρό, αλλά θέλω περισσότερη βοήθεια από εσάς. :blush:

 

[Δημοκηδής]

Aν θέλεις να αποφύγεις τα τετριμμένα / χιλιοπαιγμένα και ακουσμένα (τσέλο κονσέρτι των Ντόρζακ / Έλγκαρ, κλπ. ) θα συνιστούσα έναν εξαιρετικό -πλην ελάχιστα γνωστό- ρώσο συνθέτη του 20ου αιώνα, τον Μιασκόφσκυ, που έγραψε υπέροχα πράγματα για το όργανο αυτό.
Μάλλον όμως πρέπει να ανοίξουμε κάποιο καινούριο τόπικ, για να μην χαλάσουμε το εξαιρετικό του Κώστα,

ελπίζω από βδομάδα να γράψω κάτι, το τσέλο είναι και η δική μου μεγάλη αγάπη....

 

[Δαμιανός Δημητριάδης]

Το τσέλο είναι και το δικό μου αγαπημένο όργανο και μια που πιάσαμε τους ρώσους του 20ου αιώνα, υπενθυμίζω τα κονσέρτα του Σοστακόβιτς, ειδικότερα το πρώτο, για μια καλή αρχή.

 

[Κωστας Λυμπεροπουλος]

Λευτέρη ρίξε και μιά ματιά εδώ:
http://www.avclub.gr/forum/showthread.php?t=172&highlight=beethoven+cello

δίσκος πυρηνικού καταφυγίου - και το λέω χωρίς την παραμικρή διάθεση υπερβολής. :grandpa:

 

[Σπύρος Σούρλας]

Noμίζω ότι ο συνονόματος αδικεί λιγάκι τούς Ντβόρζακ,Ελγκαρ και λοιπούς που όντως είναι χιλιοπαιγμένοι.Τα έργα τους για τσέλλο είναι ωραιότατα,και κάποιος που θέλει μιά εισαγωγή στο συγκεκριμένο όργανο ,μιά χαρά θα κάνει να τα ακούσει.Τού Elgar θάλεγα μάλιστα οτι δεν είναι και ότι πιό απλό.
Ο Λύμπε έχει απόλυτο δίκιο στην πρόταση που κάνει στον Λευτέρη για τίς σονάτες για τσέλλο τού Beethoven.Μια κλάση απο μόνες τους ,και μουσικά,αλλά και στην συγκεκριμένη εκτέλεση.
Eπίσης πανέμορφα είναι τα δύο κοντσέρτα για τσέλλο τού Haydn,οι Rococo Variations τού Τchaikovsky,oι μαγευτικές σονάτες για solo cello του Bach,η cello sonata τού Kodaly,τα duo για βιολί και τσέλλο του ιδίου και άλλα.
Ο Miaskovsky τού Σπύρου ,όντως έχει συνθέσει ένα νοσταλγικό κοντσέρτο για τσέλλο που αξίζει πολύ.Οπως και δύο σονάτες του για τσέλλο επίσης........

 

[Δημοκηδής]

Μεγάλε δεν είπα ότι δεν είναι υπέροχα....

απλώς πολυφορεμένα με κίνδυνο να μας βγούν από τα αυτιά .....

 

[Lepton]

Το θέμα για τον Beethoven δεν ξέρω γιατί μου ξέφυγε. Μάλλον έφταιγε το καλοκαίρι. Ευχαριστώ και για τις υπόλοιπες προτάσεις. Για πολλοστή φορά, έχω πολύ διάβασμα.

 

[Busoni]

Tι κάνατε στις διακοπές σας κύριε Brahms;

Σονάτα για βιολοντσέλο και πιάνο αρ.2 σε Φα μείζονα, έργο 99.


"...χαίρομαι για την απόφασή μου. Είναι καταπληκτικά εδω! Παρεμπιπτόντως, να αναφέρω οτι έχει ενα σωρό μπυραρίες..."

Αυτά έγραφε ο Johannes Brahms στον μετέπειτα βογράφο του Max Kalbeck από το Τhun της Ελβετίας όπου περνούσε τις διακοπές του το καλοκαίρι του 1886. Περνώντας τον περισσότερο χρόνο του στο τοπικό καζίνο πίνοντας μπύρες και παίζοντας χαρτιά με τους μουσικούς της ορχήστρας, αυτό το καλοκαίρι θα ολοκληρώσει την Σονάτα για βιολί,έργο 100 και το Τρίο για πιάνο, έργο 101 καθώς και την εν λόγω σονάτα για τσέλο και πιάνο.

Η δεύτερη σονάτα για βιολοντσέλο και πιάνο γράφεται εικοσιπέντε χρόνια μετά την πρώτη κι έχει ολοδικό της υφός. Η πρώτη θεωρείται απο πολλούς φόρος τιμής στον Schumann, προσωπικό φίλο του συνθέτη.

Το πρώτο μερος ξεκινά με το βιολοντσέλο να ηχεί αυθόρμητα και νεανικά πάνω στο tremolando του πιάνου. Το πιάνο εδω θυμίζει ορχήστρα εγχόρδων. Μετά την έκθεση του θεματικού υλικού από το τσέλο, κι εναν ήσυχο διάλογο
των δυο οργάνων, σειρά παίρνει το πιάνο που εξελισσει τις μελωδίες του τσέλου με ασυγκράτητη ενέργεια. Αυτή η ενέργεια, η συσσωρευμένη στους βρυχηθμούς του εγχόρδου, εκτονώνεται σε εκρήξεις που επαναλαμβάνουν το αρχικό θέμα. Η νεανικότητα είναι έκδηλη σε όλο το έργο, παρότι ο συνθέτης το έγραψε στα πενηντατρία του χρόνια.

Η τρυφερότητα του affetuoso κρύβεται αρχικά στις συγχορδίες του πιάνου και το pizzicato του τσέλου. Και οι δυο μελωδίες ειναι θεματικές, καμια δεν ειναι συνοδεία της άλλης. Η αντιστικτική αυτή σχέση θα συνεχιστεί στα ήρεμα περάσματα του δεύτερου μέρους, το οποίο, γενικά δεν έχει ρέοντα ρυθμό. Μου θυμίζει το ακανόνιστο των εκφράσεων του προσώπου, τις κινήσεις του σώματος σε μια ήσυχη, προσωπική συζήτηση δυο ανθρώπων. Το κλειδί για την απόδοση αυτής της "ασυνέχειας", για το ζωντάνεμα της τρυφερότητας, βρίσκεται στην σωστή ερμηνεία της ένδειξης του adagio, μια και ο Brahms, όπως δήλωνε, δεν μπορούσε να συμβιβάσει τη διάθεσή του με μετρονόμους. Γι αυτόν, οι ποσοτικές ενδείξεις του tempo ισχύουν μονο για το πρώτο μέτρο...

Το passionato κρύβει πραγματικό πάθος. Ξεκινά με μια εκτεταμένη κυκλοθυμία... Τσέλο και πιάνο εκθέτουν το μελωδικό υλικό ορμώντας το ένα στις φράσεις του άλλου συνθέτοντας εναν δεξιοτεχνικό καυγά διάρκειας ενος μουσικού λεπτού. Εκτοτε το κομμάτι εξελισσεται ομαλότερα αν κι όχι με λιγότερη ένταση. Το δεύτερο θέμα του passionato δρα καθησυχαστικά στο πρωτο, σαν μια σειρά απο εκλογικεύσεις κι επιχειρήματα που προσπαθούν να δαμάσουν τις ορμές των δυο οργάνων, τις διαθέσεις τους για καυγά. Η χρήση των τριήχων και οι σχεδόν διαβατικές μελωδίες(μελωδίες με νοτες γειτονικές ανα δυο), αυτό το ασταμάτητο "τα-τι-τα", "τα-τι-τα", τονισμένο άλλοτε στην πρώτη ή την δεύτερη νότα, διοχετεύουν όλη την διάθεση της σύνθεσης στον ακροατή.

To τελικό allegro molto μοιάζει περισσότερο με λυρική επιτομή, καθώς διαφέρει ριζικά σε ύφος από τα προηγούμενα τρια μέρη. Ίσως είναι η ώριμη ματιά του συνθέτη πάνω στις προηγούμενες εκρήξεις του, ή η αυτοκριτική του.

 

[Busoni]

Re: Tι κάνατε στις διακοπές σας κύριε Brahms;

Η ερμηνεία μέσω της οποίας γνώρισα το έργο είναι αυτή των Ashkenazy/Harell από την Decca. Η πραγματική επαφή όμως έγινε μόνο με τους Serkin/Rostropovich. Πρόσφατα διάβαζα τα λόγια ενος μαθητή του Mstislav, ο οποίος έλεγε οτι οταν ο δάσκαλος έπιανε ένα έργο στα χέρια του, το έργο δεν ήταν ποτέ πια το ίδιο. Ο Rostropovich μεταφέρει όλες τις ιδιοσυγκρασιακές μεταβολές του έργου με μοναδική έκφραση πάνω στο τσέλο και χωρίς συστολές. Ο Serkin, καταξιωμένος πιανίστας κι αυτός, στέκεται άξια δίπλα του. Η ψηφιακή ηχογράφηση της DG είναι απροβλημάτιστη και η συγκεκριμένη ερμηνεία είναι αρκετή για όποιον δεν θέλει παραπάνω από μια.

Για περαιτέρω ψάξιμο, αξίζει ν' ασχοληθεί κανείς με τους Fournier/Backhaus σε μονοφωνική ηχογράφηση από την Decca. H ερμηνεία τους είναι λιγότερο εκρηκτική από την προηγούμενη, αλλά δεν στερείται έκφρασης. Προσωπικά με ενδιαφέρει και η, σχετικά καινούρια, ηχογράφηση των Schiff/Oppitz από την οποία έχω ακούσει μόνο το τέταρτο μέρος.

 

[Σπύρος Σούρλας]

Απάντηση: Tι κάνατε στις διακοπές σας κύριε Brahms;

Πανέμορφο έργο και εξαιρετική παρουσίαση...
Και εμένα μού αρέσει πολύ η εκτέλεση με Rostropovich-Serkin...

Για τούς φανατικούς αξίζει να ψάξουν τήν κλασσική μονοφωνική τών Casals-Horszowski.(ΕΜΙ reference).
Ισως πρόκειται γιά την πιό υποδειγματική εκτέλεση πού έχω ακούσει...
Επίσης απο τίς σύγχρονες ,μετά το 1980 προτιμώ αυτή τών Isserlis-Evans απο την Hyperion...
O Isserlis χρησιμοποιεί χορδές απο έντερο και παράγει ένα πολύ ´ζεστό ´ήχο..

 

[Σπύρος Σούρλας]

Απάντηση: Tι κάνατε στις διακοπές σας κύριε Brahms;

Σωτήρη έχει ενδιαφέρον να δείς τι έχει γραφτεί παλιότερα στην παρουσίαση τού Λύμπε και τών δύο έργων τού Brahms...
Και συγκριτικά έχει ενδιαφέρον..

http://www.avclub.gr/forum/showthread.php?t=6070

 

[Busoni]

Re: Tι κάνατε στις διακοπές σας κύριε Brahms;

:bang:
Θα 'χε μεγαλύτερο ενδιαφέρον να ψάχνω πρίν γράψω...

Αμα ξυπνήσουν οι διαχειριστές ας κάνουν merge την παρουσα στο νήμα που παραπέμπει ο Σπύρος.

 

[Stergito]

Έτοιμος, Σωτήρη.

Σιγά μην καθόταν να κάνει τέτοιες δουλειές ο Μανωλάκος...

 

[Σπύρος Σούρλας]

Απάντηση: Re: Johannes Brahms – The Cello Sonatas

Έτοιμος, Σωτήρη.

Σιγά μην καθόταν να κάνει τέτοιες δουλειές ο Μανωλάκος...

Ο Τζίμης είναι τεκνό...
Σιγά μήν ασχολείται μέ χαμομήλια και τσάγια..:ADFADF1::Banane0::Banane0:

 

[dionisp]

Για μένα ο τρόπος να πείσεις φανατικούς αντίμπραμιστές (δόμιμος όρος ε να αλλαξοπιστήσουν σε φανατικοί μπραμιστές είναι η μουσική δωματίου που έργαψε ο φίλος μας. Τα συγκεκριμένα έργα, τα trio, κάποια κουαρτέτα, οι σονάτες για βιολί επίσης, κ.α. ανήκουν στα αριστουργήματα της μουσικής δωματίου όλων των εποχών.

Το λιθαράκι μου στη κουβέντα θα είναι αρνητικό. Μη πάρετε τις σονάτες με την du pre και τον άντρα της.

Επίσης αφού ανοίχτηκε η κουβέντα του γενικότερου ρεπερτορίου θα προσθέσω ότι ένα εκπληκτικό κονσέρτο μου στο ρεπερτόριο του οργάνου είναι αυτό το οποίο συνέθεσε ο Dutilleux για τον Rostro. Υπάρχει από την EMI classics ηχογραφημένο και παιγμένο όμορφα μαζί με ένα αδιάφορο έργο του Lutoslawski.

 

[Stergito]

Re: Απάντηση: Re: Johannes Brahms – The Cello Sonatas

Ο Τζίμης είναι τεκνό...
Σιγά μήν ασχολείται μέ χαμομήλια και τσάγια..:ADFADF1::Banane0::Banane0:

fftopic: Ουδέν σχόλιον...