Ο κόσμος ανάποδα - Εντουάρντο Γκαλεάνο
Την ώρα που επανεκδίδεται στα ελληνικά το σημαντικό βιβλίο του Οι λέξεις ταξιδεύουν (εκδ. Πάπυρος), διαλέξαμε αφορισμούς , αποσπάσματα και δηλώσεις του Εντουάρντο Γκαλεάνο, που σκιαγραφούν την οπτική του για τον σύγχρονο κόσμο. Ο Γκαλεάνο έγινε ένας εμβληματικός συγγραφέας της ηπείρου του όταν έγραψε τις Ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής (εκδ. Κουκκίδα). Το 2009, στη Σύνοδο των Αμερικανικών Κρατών, ο Ούγκο Τσάβες χάρισε το βιβλίο στον Ομπάμα και αυτόματα έγινε μπεστ σέλερ. Το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ουρουγουάη το ‛73 είχε απαγορεύσει το βιβλίο του όπως επίσης έγινε αργότερα και στην Αργεντινή. Η γραφή του αποτελεί ένα ιδιαίτερο μείγμα συνδυάζοντας το ντοκιμαντέρ, το μυθιστόρημα, τη δημοσιογραφία, την πολιτική ανάλυση και την ιστορία. Ο Γκαλεάνο αρνείται ότι είναι ιστορικός: «είμαι ένας συγγραφέας που θα ήθελε να συνεισφέρει στη διάσωση της απηχθείσας μνήμης όλης της Αμερικής, αλλά πάνω από όλα της Λατινικής Αμερικής, πατρίδα περιφρονημένη και αγαπητή». Τα βιβλία του μεταφράζονται σήμερα σε 20 γλώσσες (Η μνήμη της φωτιάς, Ο κόσμος ανάποδα, Καθρέφτες: Μια σχεδόν παγκόσμια ιστορία, κ.ά.).
-Οι φτωχές χώρες, προκειμένου να διαθέτουν όλο και φτηνότερα και περισσότερο υπάκουα εργατικά χέρια, χρειάζονται ολόκληρα τάγματα από δήμιους, βασανιστές, ιεροεξεταστές, δεσμοφύλακες και χαφιέδες. Για να ταίσουν και να εξοπλίσουν αυτά τα τάγματα, οι φτωχές χώρες χρειάζονται περισσότερα δάνεια. Για να πληρωθούν οι τόκοι των δανείων, οι φτωχές χώρες χρειάζονται ακόμα περισσότερα δάνεια. Για να πληρωθούν οι τόκοι των συσσωρευμένων δανείων, οι φτωχές χώρες πρέπει να αυξήσουν τις εξαγωγές τους. Για να αυξηθούν οι εξαγωγές οι φτωχές χώρες πρέπει να μειώσουν το κόστος παραγωγής. Για να μειωθεί το κόστος παραγωγής οι φτωχές χώρες χρειάζονται όλο και φτηνότερα και περισσότερο υπάκουα εργατικά χέρια. Για να γίνονται κάθε φορά φτηνότερα και περισσότερο υπάκουα τα εργατικά χέρια, οι φτωχές χώρες χρειάζονται τάγματα ολόκληρα από δήμιους, βασανιστές και ιεροεξεταστές…
- Κάθε άνθρωπος είναι τόσο μικρός όσο ο φόβος που αισθάνεται και τόσο μεγάλος όσο ο εχθρός που επιλέγει
- Τα κράτη δεν ασχολούνται πλέον με τη διοίκηση και αφοσιώνονται στη αστυνόμευση. Οι πρόεδροι μετατρέπονται σε διαχειριστές ξένων εταιριών. Οι υπουργοί Οικονομικών είναι καλοί διερμηνείς. Οι βιομήχανοι μετατρέπονται σε εισαγωγείς. Οι πολλοί εξαρτώνται ολοένα περισσότερο από τα περισσεύματα των λίγων. Οι εργαζόμενοι χάνουν τις δουλειές τους. Οι αγρότες χάνουν τη γη τους. Τα παιδιά χάνουν την παιδική τους ηλικία. Οι νέοι χάνουν την επιθυμία να πιστεύουν. Οι ηλικιωμένοι χάνουν τη σύνταξή τους. «Η ζωή είναι λαχείο», ισχυρίζονται όσοι κερδίζουν.
- Ο επιτυχημένος άνδρας: Δεν μπορεί να κοιτάξει το φεγγάρι δίχως να υπολογίσει την απόσταση. Δεν μπορεί να κοιτάξει το δέντρο δίχως να υπολογίσει την αξία του ξύλου. Δεν μπορεί να κοιτάξει έναν πίνακα δίχως να υπολογίσει την τιμή του. Δεν μπορεί να κοιτάξει τον κατάλογο δίχως να υπολογίσει τις θερμίδες. Δεν μπορεί να κοιτάξει έναν άνθρωπο δίχως να υπολογίσει το όφελος. Δεν μπορεί να κοιτάξει μια γυναίκα δίχως να υπολογίσει τον κίνδυνο.
- Σ´έναν τοίχο έγραψαν: Όταν είχαμε όλες τις απαντήσεις, μας άλλαξαν τις ερωτήσεις.
- Αν συμμορφωθούμε προς τας υποδείξεις τότε εγγυημένα θα βλέπουμε όλοι τις ίδιες εικόνες, θα ακούμε όλοι τους ίδιους ήχους, θα φοράμε τα ίδια ρούχα, θα τρώμε όλοι τα ίδια χάμπουργκερ και θα είμαστε όλοι μόνοι μες στην ίδια μοναξιά, μέσα σε σπίτια ίδια, σε γειτονιές ίδιες, σε πόλεις ίδιες, όπου όλοι θα αναπνέουμε την ίδια βρόμα και θα υπη*ρετούμε τα αυτοκίνητα μας με την ίδια προσήλωση και θα ανταποκρινόμαστε στις διαταγές των ίδιων μηχανών σε έναν κόσμο που θα είναι θαυμαστός για όποιον δεν έχει ούτε πόδια ούτε φτερά ούτε ρίζες.
- Η χειρότερη τάση του ανθρώπου είναι: να επιβάλλουμε έναν μοναδικό Θεό, μια μοναδική αλήθεια, έναν μόνο τρόπο ζωής και θανάτου. Η καλύτερη είναι: η ικανότητα δημιουργίας, το δικαίωμα να ονειρευόμαστε και επίσης η ικανότητα να βλέπουμε τον διπλανό μας σαν υπόσχεση και όχι σαν απειλή.
- Το 1996 ανέρχονταν ήδη σε δεκαέξι οι συνοικίες του Μπου*ένος Λίρες με πολύ επικίνδυνο επίπεδο θορύβου, του συνε*χούς εκείνου βουητού που, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργά*νωση Υγείας, «μπορεί να δημιουργήσει μη αναστρέψιμες βλά*βες στην υγεία του ανθρώπου». Ο Τσάρλι Τσάπλιν συνήθιζε να λέει. ότι η ησυχία είναι ο χρυσός των φτωχών. Με την πάροδο των χρόνων, όμως αποδείχτηκε ότι η ησυχία είναι προνόμιο των λίγων, που μπορούν να την πληρώσουν.
- Το έθνος που υπακούει δεν είναι πια έθνος: είναι η ηχώ ξένων
- Για το πρότυπο της επιτυχίας: Ο κόσμος απ’ την ανάποδη επιβραβεύει ανάποδα: υποτιμά την τιμιότητα, επικρίνει την εργασία, ανταμείβει την έλλειψη τύψεων και τρέφει τις θηριωδίες. Οι δάσκαλοί του ρίχνουν το φταίξιμο στη φύση: η αδικία, λένε, είναι φυσικός νόμος. Ο Μίλτον Φρίντμαν, ένα από τα πιο ισχυρά μέλη των διδασκόντων, μιλάει για «φυσικό περιορισμό της ανεργίας». Οι φυσικοί νόμοι ευθύνονται που οι μαύροι βρίσκονται στο χαμηλότερο σκαλί της κοινωνικής κλίμακας, επιβεβαιώνουν οι Ρίτσαρντ Χέρσταϊν και Τσαρλς Μαρεϊ. Για να εξηγήσει την επιτυχία των εμπορικών συναλλαγών του, ο Ροκφέλερ συνήθιζε να λέει ότι η φύση ανταμείβει τους ικανούς και τιμωρεί τους ανίκανους. Περισσότερο από έναν αιώνα αργότερα, πολλά από τα αφεντικά του κόσμου εξακολουθούν να πιστεύουν ότι ο Δαρβίνος έγραψε τα βιβλία του μόνο και μόνο για να προαναγγείλει τη δική τους ανωτερότητα.
- Επιβίωση των ικανοτέρων; Η πιο χρήσιμη ικανότητα για την επιβίωση και την αντιμετώπιση των δυσκολιών της ζωής το δολοφονικό ένστικτο, όταν χρησιμοποιείται για την αφομοίωση μιας μικρής επιχείρησης από μια μεγάλη ή για την καταδυνάστευση μιας αδύναμης χώρας από μια δυνατή θεωρείται ανθρώπινη αρετή, αλλά όταν ένας άνεργος κακομοίρης ψάχνει για λίγο φαγητό με ένα μαχαίρι στο χέρι, τότε είναι απόδειξη κτηνωδίας
- Όταν ένας παραβάτης σκοτώνει για τα χρέη που οφείλει, η εκτέλεση ονομάζεται ξεκαθάρισμα λογαριασμών, ενώ όταν η διεθνής τεχνοκρατία αποφασίζει να κάνει εκκαθάριση σε μια υπερχρεωμένη χώρα, η εκτέλεση ονομάζεται πρόγραμμα μακροοικονομικής ρύθμισης. Ο οικονομικός εκβιαστής, αν δεν πάρει τα λύτρα, δημεύει τις χώρες και ανακατεύεται στα εσωτερικά τους: σε σύγκριση μαζί του, οποιοσδήποτε μαχαιροβγάλτης αποδεικνύεται αβλαβής σαν τον Δράκουλα στο φως της μέρας. Η παγκόσμια οικονομία είναι η πιο αποδοτική μορφή του οργανωμένου εγκλήματος. Οι διεθνείς οργανισμοί ελέγχουν το νόμισμα, το εμπόριο και τις πιστώσεις των φτωχών χωρών με τόσο ψυχρό επαγγελματισμό και ατιμωρησία, που τρομοκρατούν και εξευτελίζουν πολίτες περισσότερο κι από τα βομβαρδιστικά.
- Η Εκκλησία λέει: Το ανθρώπινο σώμα είναι αμαρτία. Η επιστήμη λέει: Το ανθρώπινο σώμα είναι μια μηχανή. Η διαφήμιση λέει: Το ανθρώπινο σώμα είναι εμπόριο. Το ίδιο το σώμα λέει: Εγώ το γιορτάζω
- Ο δημόσιος κίνδυνος: Το 1997 οι Βραζιλιάνοι τηλεθεατές κλήθηκαν να ψηφίσουν: Τι τέλος αξίζει σε ένα νέο που διέπραξε μια βίαιη επίθεση; Οι ψήφοι υπέρ της θανατικής καταδίκης ήταν υπερδιπλάσιοι των ψήφων της φυλάκισης. Σύμφωνα με την ερευνήτρια Βέγκα Μαλαγκούτι, ο Νο1 (τηλε) δημόσιος κίνδυνος έχει τη μορφή αγοριού, είναι απόγονος σκλάβων, ζει στις παραγκουπόλεις, δεν ξέρει να διαβάζει, λατρεύει τη μουσική funk, παίρνει ναρκωτικά ή ζει απ’ αυτά, είναι αλαζόνας και χούλιγκαν και δε δείχνει κανένα σημάδι συμβιβασμού. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού επικροτεί επίσης, τα τάγματα θανάτου που επιβάλλουν την εσχάτη των ποινών, παρά το ότι ο νόμος δεν την επιτρέπει, με τη συνηθισμένη συμμετοχή και κάλυψη των αστυνομικών και των στρατιωτικών. Στη Βραζιλία οι ομάδες αυτές ξεκίνησαν σκοτώνοντας γκεριγέρος. Στη συνέχεια ενήλικους εγκληματίες. Έπειτα ομοφυλόφιλους και ζητιάνους. Κι έπειτα έφηβους και παιδιά.
http://www.koutipandoras.gr/article/110554/o-kosmos-anapoda-entoyarnto-gkaleano
