"if there is one thing I hate more than prophecy, is self-fulfilling prophecy".
Ο Bill Maher είναι ένας γνωστός κωμικός της Αμερικής, παλαιότερα stand-up και από το 2003 με δική του εκπομπή στο CBS. Αν και συχνά είχε θρησκευτικά αστεία στις παραστάσεις του, δεν κατηγορούσε ποτέ το θρησκευτκό συναίσθημα αυτό καθαυτό. Τα πράγματα άλλαξαν, υποθέτω λόγω της 11ης Σεπτεμβρίου και της μετέπειτα Αμερικάνικης στροφής στη θρησκεία. Κάπου εκεί συνειδητοποίησε ότι ένα φαινόμενου που ιστορικά ωθεί ανθρώπους στη βία, συνδυασμένο με την ύπαρξη οπλικών συστημάτων που μπορούν να προκαλέσουν τον αφανισμό του ανθρώπινου είδους, είναι επικίνδυνο και πρέπει να καταπολεμηθεί.
Πέραν των εκτεταμένων σχολίων στην εκπομπή του ("Ο Πρόεδρος Bush πιστεύει ακράδαντα στη μετά θάνατον ζωή, ίσως για αυτό δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να στείλει στρατιώτες να πεθάνουν στο Ιράκ"), επιστράτευσε τον Larry Charles, σκηνοθέτη του Borat, για ένα ντοκυμανταίρ σχετικά με τον παραλογισμό των θρησκευτικών πεποιθήσεων, με τον έυγλωττο τίτλο Religulous.
Κατά τη διάρκειά του, αρκετοί άνθρωποι καταθέτουν τη γνώμη τους: πιστοί, ιερωμένοι, ανώτεροι αξιωματούχοι θρησκειών - μέχρι και ιδρυτές, επιστήμονες, απιστήσαντες και αλλαξοπιστήσαντες (συμπεριλαμβανομένου Χριστιανού πρώην Σατανιστή). Ο ίδιος, αν και μάλλον άθεος, αντιπαραβάλλει τον αγνωστικισμό, με τη λογική του ότι ένας άνθρωπος που δεν διακατέχεται από βεβαιότητα για τις πεποιθήσεις του, δεν διανοείται να ασκήσει βία για να επιβάλλει την άποψή του.
Το Religulous δεν είναι βιβλίο: δεν δομεί προσεκτικά μια επιχειρηματολογία για να καταλήξει στο συμπέρασμα, δεν παραθέτει συγκροτημένες τις απόψεις και απαντήσεις της άλλης πλευράς, ούτε ασχολείται με τα θετικά της. Εν ολίγοις, δεν έχει τη νηφαλιότητα του ερευνητή που προσπαθεί να αποχρωματίσει την έρευνά του από τις προσωπικές του πεποιθήσεις. Είναι ταινία, έχει εικόνα, ήχο και, κυρίως, μοντάζ. Η επίθεσή της είναι περισσότερο στο θυμικό, γελοιποιώντας και αποστομώνοντας τους αντιπάλους της. Ένας "διαβασμένος" θα αναγνωρίσει ότι και οι δύο πλευρές έχουν ισχυρότερα επιχειρήματα από αυτά που παρουσιάζονται. Αλλά ο στόχος της δεν είναι να κάνει μία εμπεριστατωμένη παρουσίαση του θεολογικής αντιπαράθεσης όπως διαμορφώνεται σήμερα. Είναι να κλονίσει την ανωτερότητα των φανατικών, ώστε να περιορίσει τη μισαλλοδοξία τους, καθώς και να πείσει τους μη θρησκευόμενους να σπάσουν τον αυτοπεριορισμό τους.
Δεν γνωρίζω αν με αυτόν τον τρόπο ο Maher θα κάνει περισσότερο ή λιγότερο καλό στη χώρα του. Εδώ, όμως, όπου αντιμετωπίζουμε διαφορετικού τύπου και μικρότερης σημασίας προβλήματα από αυτά που περιγράφει, δε νομίζω ότι η ταινία μπορεί να έχει ιδιαίτερη σημασία, για αυτό και δεν θα την πρότεινα με θέρμη. Αγνωστικιστές και άθεοι μπορούν να εκτιμήσουν το χιούμορ και κάποια εξαιρετικά καυστικά σχόλια. Οι σκεπτόμενοι πιστοί μπορούν να δουν τα παραδείγματα προς αποφυγήν, δηλαδή που μπορούν να οδηγηθούν αν παραδοθούν στις κυριολεκτικές αναγνώσεις και στη μισαλλοδοξία. Οι... στενότερων οριζόντων μάλλον θα στενέψουν ακόμα περισσότερο.
Υ.Γ. Όσοι το είδαν ήδη, θα ήθελα πολύ τη γνώμη τους για τον εικονοκλάστη ιερωμένο στο Βατικανό.
