Το θέμα μας αφορά προπαντός τη near field ακρόαση.
Το μεγάλο πλεονέκτημα της ειπώθηκε ήδη: Η μεγιστοποίηση της σχέσης του κατ' ευθείαν (direct) ήχου προς τον εξ ανακλάσεως προερχόμενο.
Βασίζεται σε μία αρχή της ψυχοακουστικής, κατά την οποία ο ισχυρότερος (και πρώτος καταφθάνων) ήχος επικαλύπτει (mask) τον ασθενέστερο, που δεν γίνεται αντιληπτός.
Ακούω ως επί το πλείστον σε θέση near ή mid field και από την εμπειρία μου έχω καταλήξει στα παρακάτω συμπεράσματα:
Κατ' αρχήν θα υποθέσουμε ότι τα ηχεία μας είναι σωστά τοποθετημένα στο χώρο μας. Το κυριότερο είναι να έχουν επαρκείς αποστάσεις από τον πίσω και πλάγιους τοίχους, ώστε να μειώσουμε στο ελάχιστο το μπουμάρισμα και τους όποιους άλλους χρωματισμούς.
Η θεωρία κατόπιν προβλέπει ότι η καλύτερη θέση ακρόασης βρίσκεται στην κορυφή του ισόπλευρου τριγώνου που σχηματίζουν τα ηχεία με κορυφή τη θέση (τα αυτιά) του ακροατή.
Στην πράξη έχω διαπιστώσει ότι η καλύτερη θέση ακρόασης βρίσκεται λίγο πιο πίσω από την κορυφή του ισόπλευρου τριγώνου, συνήθως 1-1,50 μέτρα πιο πίσω. Μου συμβαίνει πολλές φορές όταν κάνω κάποια δουλειά να απομακρύνομαι 1-1,50 μέτρα πίσω, για να ελέγξω τι έχω φτιάξει. Αυτό συμβαίνει στο desktop σύστημα, όπου τα ηχεία είναι τοποθετημένα εκατέρωθεν, δεξιά κι' αριστερά πάνω στο γραφείο.
Συμβαίνει όμως και στο μεγάλο σύστημα (2.1 ηχεία βάσης + Sub). Κι' εκεί έχω την καλύτερη θέση ακρόασης απομακρυνόμενος λίγο προς τα πίσω από την κορυφή του ισόπλευρου τριγώνου. Και με κάποια απόσταση από το τοίχο πίσω μου. Έχω μάλιστα διαπιστώσει τα εξής:
-Η κορυφή του ισόπλευρου τριγώνου είναι εξαιρετική προκειμένου να αντιληφθούμε τα επί μέρους στοιχεία μίας ηχογράφησης (όργανα, ομάδες οργάνων).
-Η μετακίνηση λίγο προς τα πίσω (δηλαδή προς την κορυφή ενός ισοσκελούς και όχι ισόπλευρου τριγώνου) αποδίδει ευρύτερη στερεοφωνική εικόνα καλύτερη αντίληψη του βάθους και το κυριότερο πιο ομογενοποιημένη εικόνα, και καλύτερη αντίληψη του συνόλου της ηχογράφησης. Χωρίς βέβαια να χάνεται η αντίληψη των επί μέρους στοιχείων.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
-Για το desktop σύστημα θα πρέπει να σκεφτούμε και να λάβουμε υπ' όψιν όταν στήνουμε το σύστημα, ότι η επιφάνεια του γραφείου αποτελεί και μία σκληρή ανακλαστική επιφάνεια, η οποία ανακλά τους ήχους που προσπίπτουν. Μία πιθανή λύση θα ήταν να τοποθετήσουμε τα ηχεία σε βάσεις δεξιά και αριστερά, ώστε να μη βρίσκονται επάνω στο γραφείο μας. Σκέφτομαι και το ενδεχόμενο να καλυφθεί το γραφείο με κάποιο κατάλληλο ηχοαποροφητικό υλικό, αλλά ποιό άραγε θα μπορούσε να είναι;
-Αλλά είπαμε πως συμβαίνει και στο μεγάλο σύστημα. Για να είναι επαρκής η εξήγηση του φαινομένου θα πρέπει να σκεφτούμε το εξής:
Τα ηχεία ακτινοβολούν τον ήχο στο χώρο κατά τρόπο που εξαρτάται κυρίως από τη συχνότητα τους. Οι χαμηλές συχνότητες διαδίδονται ομοιόμορφα (σφαιρικά) με κέντρο εκπομπής τους τα αντίστοιχα κέντρα των woofer. Οι μεσαίες και υψηλότερες συχνότητες εκπέμπονται πιο κατευθυντικά, έτσι ώστε όσο ανεβαίνει η συχνότητα να αυξάνει και η κατευθυντικότητα του ήχου. Θα πρέπει λοιπόν να φανταστούμε ότι ο εκπεμπόμενος από τις μονάδες mid και tweeter ήχος διαδίδεται μέσα στο χώρο υπό την μορφή ευρύτερων ή στενότερων κώνων με κορυφές των κώνων τα αντίστοιχα κέντρα των μονάδων μεσαίων και υψηλών. Είναι αυτό που αποκαλούμε χοντρικά οριζόντια και κατακόρυφη διασπορά (ή και πολική απόκριση, αν δεν κάνω λάθος).
Συνεπώς κατά τη γνώμη μου η
ιδανική περιοχή ακρόασης προσδιορίζεται ως εξής:
α) Είναι η περιοχή εκείνη μέσα στην οποία τέμνονται και ομογενοποιούνται, φθάνοντας εν φάσει ως προς τον ακροατή όλες οι αναπάραγόμενες συχνότητες από όλες τις επί μέρους μονάδες (drives).
β) Είναι το τμήμα του χώρου εντός της παραπάνω περιοχής, όπου η απόσταση από τα ηχεία είναι η μικρότερη δυνατή. Δηλαδή αφού προσδιορίσουμε την άριστη περιοχή μέσα στο χώρο σύμφωνα με τα παραπάνω πλησιάζουμε όσο το δυνατόν πιο κοντά προς τα ηχεία, ώστε να βελτιώσουμε τη σχέση άμεσου ήχου προς από ανακλάσεις προερχόμενο.
Σ' αυτά τα συμπεράσματα και εκτιμήσεις έχω καταλήξει με βάση τη δικιά μου εμπειρία.
Υ.Γ. Θα εκτιμούσα ιδιαίτερα τη γνώμη του Νίκου (nbullamatsis) σχετικά με τα παραπάνω, λόγω της ειδικής ενασχόλησης του με το ζήτημα της απόκρισης και διασποράς των ηχείων.