Να και μια ευχάριστη είδηση
Το τεράστιο αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποιείται. Μαζί του και η νεότερη ιστορία του τόπου. Στα εργαστήρια της Αγίας Παρασκευής η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη και όλα δείχνουν τη νέα εποχή.
Τρία εκατομμύρια τετρακόσιες χιλιάδες μέτρα φιλμ. Τρεις χιλιάδες ώρες κοινοβουλευτικών συνεδριάσεων, 300.000 ρεπορτάζ ειδήσεων, 50.000 βίντεο και αθλητικές μεταδόσεις, 110.000 ώρες ταινιών, σειρών, ντοκυμαντέρ, 130.000 μαγνητοταινίες με εκπομπές μουσικής, θεάτρου και λόγου στο ραδιόφωνο, 130.000 δίσκοι και 26.000 CD, 1.600 θεατρικά έργα, 300.000 φωτογραφίες και 15.000 αρχεία στη μουσική βιβλιοθήκη. Νούμερα που προκαλούν ίλιγγο αλλά και γλυκές αναμνήσεις, οπτικές και ακουστικές. Xρόνια που πέρασαν με τίτλους, ήχους και εικόνες. Αριθμοί που φέρνουν δέος αλλά και δίψα για έρευνα και ανακάλυψη. Η πολύφερνη νύφη ιδιωτικών καναλιών και μη, ταλαιπωρημένη κατά τα παλαιότερα χρόνια και με διαρκώς αυξανόμενη συναισθηματική και όχι μόνο αξία: το αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης. Η οπτικοακουστική ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, η σύγχρονη ιστορία οπτικοποιημένη.
Πλάνα από τη μικρασιατική εκστρατεία, την παρέλαση της 25ης Μαρτίου στο Σύνταγμα το 1945, το ναυάγιο του «Ηρακλειά» στη Φαλκονέρα, την προετοιμασία της ελληνικής αποστολής για την Κορέα. Οι μεταξικοί της ΕΟΝ να καταθέτουν στεφάνι στην Ακρόπολη, οι εκλογές του 1963, αλλά και άρματα μάχης να αποβιβάζονται στον Πειραιά, στο πλαίσιο της αμερικανικής βοήθειας. Κομμάτια της ελληνικής ιστορίας οπτικοποιημένα από το ιστορικό αρχείο της ΕΡΤ προ της δημιουργίας της. Αλλά και πιο σύγχρονα, μετά τη γέννηση της δημόσιας τηλεόρασης, στις 23 Φεβρουαρίου 1966: οι Πανευρωπαϊκοί Αγώνες του 1969 στο Στάδιο Καραϊσκάκη, η επιστροφή του Καραμανλή με το προεδρικό αεροσκάφος της Γαλλίας, η ψήφιση του πρώτου Συντάγματος μετά τη Μεταπολίτευση, το δημοψήφισμα για τη βασιλεία, η πορεία προς την «Αλλαγή» του Ανδρέα Παπανδρέου το 1981... Το έργο της ψηφιοποίησης του οπτικοακουστικού αρχείου της ΕΡΤ, ίσως το μεγαλύτερο στοίχημα της δημόσιας τηλεόρασης, παίρνει σάρκα και οστά και ημέρα με την ημέρα στο επιβλητικό ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής περνάει σε νέα εποχή.
Η ιστορική διαδρομή του ίδιου του αρχείου έχει «χιλιοτραγουδηθεί» στα δημοσιογραφικά στέκια με τηλεοπτική πείρα. Κασέτες και μπομπίνες που έκαναν φτερά συστηματικά από τα σκονισμένα ράφια και τις χάρτινες κούτες όπου είχαν αποθηκευτεί. Κυκλοφορούσαν σε γραφεία καναλιών και εταιρείες παραγωγής έναντι αντιτίμου - «στο Μοναστηράκι κυκλοφορούσαν μέρη τους» θυμάται γηραιότερος συνάδελφος. Ακόμη χειρότερα, πολύτιμες εκπομπές και εικόνες καταστρέφονταν στο όνομα της οικονομίας και της απουσίας διάθεσης αγοράς νέου υλικού αποθήκευσης ή απλώς της αδιαφορίας. «Από το 1992 και μετά άρχισε σταδιακά μια σοβαρή προσπάθεια αποτροπής του φυλλορροήματος του αρχείου» διηγείται στο ΒΗΜagazino ο πρόεδρος της ΕΡΤ Χρήστος Παναγόπουλος. «Και από το 2003, επί Αγγελου Στάγκου, ξεκίνησε ουσιαστικά το πρόγραμμα της ψηφιοποίησης του αρχείου που συνεχίζεται αδιάλειπτα και εντατικά τα τελευταία έξι χρόνια». Για τον πρόεδρο της δημόσιας τηλεόρασης το σημερινό υλικό διασώθηκε «κυρίως χάρη σε απλούς εργαζόμενους που επέδειξαν θαυμαστή αρχειακή συνείδηση και με προσωπικό κόπο και φροντίδα διέσωσαν πολύτιμο υλικό για τις επόμενες γενιές».
Οι δυσκολίες πολλές. Από το 1992 ως τη σημερινή εποχή και την εντατική δουλειά για την ψηφιοποίηση και την πλήρη διασφάλισή του, κασέτες και φιλμ βρίσκονταν στα πιο απίθανα μέρη. Σε αποθήκες, υπόγεια, γραφεία, άλλες μισοκατεστραμμένες και άλλες γραμμένες πολλές φορές. Αρχειακό υλικό επιστράφηκε από σπίτια δημοσιογράφων, τεχνικών, παραγωγών, όπου παρέμενε ξεχασμένο. Στη συνέχεια η συντήρησή του. Το πρώτο και αρκετά πολύπλοκο στάδιο. «Τα πολλά format που χρησιμοποίησε η ΕΡΤ από το 1966 ως σήμερα, τα δύο συστήματα μετάδοσης (Pal και Secam) αλλά και εκείνα των κινηματογραφιστών, επαγγελματιών και ερασιτεχνών, προ της έλευσης της τηλεόρασης στην Ελλάδα, δυσκολεύουν τη συντήρηση και την ψηφιοποίηση» τονίζει ο διευθυντής του Μουσείου και Αρχείου της ΕΡΤ Νίκος Σφέτσας.
Ταινίες των δύο και της μιας ίντσας, umatic, κασέτες beta και betadigital, φιλμ των 8, των 16, των 35 mm - το τελευταίο επικίνδυνα εύφλεκτο σε θερμοκρασίες ελληνικού καλοκαιριού. «Ως τον Σεπτέμβριο θα είναι έτοιμο ίσως το πιο σύγχρονο εργαστήριο συντήρησης παλαιών format στην Ευρώπη», διατείνεται ο κ. Σφέτσας, «ενώ ήδη έχουμε αποκτήσει ένα σύγχρονο εμφανιστήριο για επεξεργασία και αντιγραφή φιλμ των 35 mm που ήρθε στην κατοχή μας κυρίως από την Κινηματογραφική Υπηρεσία Στρατού, την ΥΕΝΕΔ κτλ.». Αποκτήθηκαν και συντηρήθηκαν προκειμένου να λειτουργούν σωστά μηχανήματα προβολής ταινιών μιας και δύο ιντσών, ενώ ζητήθηκε ακόμη και από συνταξιούχους μοντέρ η επιστροφή στην ενεργό δράση για τον χειρισμό τους. Επρεπε επίσης να επιλυθούν προβλήματα όπως ο συντονισμός της εικόνας και του ήχου στα παλιά format, αλλά και η ενδεχόμενη καταστροφή φιλμ και ταινιών που λόγω παλαιότητας κόβονταν στην πρώτη προσπάθεια προβολής τους. «Ενα διαρκές ψάξιμο των αρμόδιων συναδέλφων τεχνικών λύνει τις δύσκολες εξισώσεις της συντήρησης» λέει ο κ. Παναγόπουλος, ενώ η αναζήτηση, κυρίως στο εξωτερικό, προσφέρει τα εργαλεία για την επαναφορά σε καλή κατάσταση και προβολή του υλικού, σύμφωνα με τον κ. Σφέτσα, «όπως η υδρόλυση για να στερεοποιείται το φιλμ και να μη διαλύεται».
Μετά τη συντήρηση ακολουθεί η ψηφιοποίηση. Το παλιό υλικό αντιγράφεται σε σύγχρονα αποθηκευτικά μέσα και διασώζεται οριστικά. Τη σκυτάλη παίρνει η τεκμηρίωση. Μια ομάδα 16 ανθρώπων έχει αναλάβει το έργο της επιστημονικής παρακολούθησης και καταγραφής του. «Χρονοβόρα και επίπονη διαδικασία», τη χαρακτηρίζει ο κ. Σφέτσας, «καθώς πρέπει να είναι απολύτως πιστή και ακριβής, αλλά και το υλικό να προσεγγίζεται με την απαραίτητη ιστορική αντικειμενικότητα και απόσταση». Επιστημονικοί σύμβουλοι, δημοσιογράφοι, ιστορικοί επιμελούνται την τεκμηρίωση, ενώ συνολικά περισσότεροι από 70 εργαζόμενοι απασχολούνται με τη διαδικασία της ψηφιοποίησης του αρχείου. Η ολοκλήρωση του έργου δεν προβλέπεται σύντομα λόγω της φύσης του. Πέντε χρόνια τώρα καταγράφεται και συγκεντρώνεται, ενώ ήδη έχουν ξεκινήσει τα στάδια της συντήρησης και της τεκμηρίωσης. Οι υπεύθυνοι του αρχείου πάντως εκτιμούν ότι απαιτούνται τουλάχιστον πέντε χρόνια εντατικής δουλειάς, ίσως και περισσότερα, για την πλήρη ψηφιοποίηση και τεκμηρίωσή του.
Το αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας θα μπορούσε να αποτελεί τελείως ξεχωριστό κεφάλαιο. Από παρτιτούρες του 1915, χειρόγραφες με μελάνι, ως τα θεατρικά έργα της Δευτέρας σε μετάφραση και διασκευή μεγάλων μορφών των γραμμάτων και των τεχνών, όπως ο Μάριος Πλωρίτης και ο Νίκος Γκάτσος, οπτικοποιημένα θεατρικά σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν, όπως και σπάνιες ηχογραφήσεις των μουσικών συνόλων της ΕΡΤ, εκπομπών και συνεντεύξεων, αλλά και πλούσιο δισκογραφικό υλικό, όλα καταγεγραμμένα και αρχειοθετημένα, παρουσιάζουν την ιστορία του ραδιοφώνου στην Ελλάδα. Πολύτιμο κομμάτι του αρχείου είναι η συλλογή του «πρώτου φωτορεπόρτερ στην Ελλάδα», όπως ήθελε να τον αποκαλούν, Πέτρου Πουλίδη, που δωρίστηκε εδώ και λίγα χρόνια στην ΕΡΤ και εκτίθεται στο κτίριο της οδού Ρηγίλλης. Φωτογραφίες όλων των ελλήνων πολιτικών από την εποχή του Μεσοπολέμου, ιστορικά γεγονότα όπως «η δίκη των εξ», ο ελληνικός στόλος στον Βόσπορο αλλά και η καθημερινότητα της Ελλάδας και η διαχρονική εξέλιξή της, από το 1920, περιλαμβάνονται στο αρχείο Πουλίδη, το οποίο επίσης ψηφιοποιείται.
Το οπτικοακουστικό αρχείο της ΕΡΤ θα συγκεντρωθεί και θα λειτουργήσει σε χώρο 1.200 τ.μ. στο ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής. Οι εγκαταστάσεις αναμένουν το υλικό, εξοπλισμένες με τα απαραίτητα συστήματα εξαερισμού και υγρασίας, πυρανίχνευσης και πυρασφάλειας, αλλά και ηλεκτρονικής αρχειοθέτησης από εξειδικευμένο προσωπικό. Για τον κ. Παναγόπουλο, «όταν ολοκληρωθεί το έργο, η δημόσια τηλεόραση θα διαθέτει το μεγαλύτερο οπτικοακουστικό αρχείο της Ελλάδας και μέσω του Διαδικτύου θα είναι προσβάσιμο σε όλους. Από ιστορικούς και ερευνητές ως δημοσιογράφους αλλά και μαθητές σχολείων και καθηγητές, που θα θέλουν να οπτικοποιήσουν τα μαθήματα». Ιδανικός στόχος είναι να προσφέρεται όλο σε χαμηλή ανάλυση για τους ιδιώτες επισκέπτες του διαδικτυακού τόπου www.ert-archives.gr και, φυσικά, επί πληρωμή σε υψηλή ανάλυση προς όσους ενδιαφερόμενους επιθυμούν να το εκμεταλλευτούν εμπορικά, αναπαράγοντάς το σε ντοκυμαντέρ, ταινίες κτλ.
«Το παρήγορο της υπόθεσης είναι ότι μαθαίνοντας το έργο, αρκετοί ιδιώτες, επαγγελματίες και μη, έρχονται και δωρίζουν τα δικά τους αρχεία στην ΕΡΤ, κάτι πολύ σημαντικό για τον περαιτέρω εμπλουτισμό» σημειώνει ο κ. Σφέτσας. «Τα αρχεία των Χαρισιάδη και Πουλίδη ήταν εξαιρετικά πολύτιμα από ιστορικής πλευράς, ενώ διαμάντι πραγματικό είναι αυτό του ζωγράφου Γιώργου Μανουσάκη, ο οποίος κινηματογραφούσε σχεδόν όλη την Ελλάδα με μια ξεχωριστή ματιά».
Το κόστος; Μεγάλο. Η ψηφιοποίηση του ιστορικού αρχείου, πλάνων και φωτογραφιών προ της δημιουργίας της δημόσιας τηλεόρασης εντάχθηκε και χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας». «Οι περισσότεροι στέκονται στους αριθμούς της ΕΡΤ, ελάχιστοι όμως υπολογίζουν τα έξοδα που απαιτούνται για δράσεις τέτοιας ανεκτίμητης αξίας, όπως η ψηφιοποίηση του αρχείου της δημόσιας ραδιοφωνίας και τηλεόρασης» παραπονιέται ρητορικά ο πρόεδρος της ΕΡΤ.
Από το 1959, όταν αξιωματικοί της 128ης Σμηναρχίας Εκπαιδεύσεως Τηλεπικοινωνιακών Ηλεκτρονικών στο Καβούρι Αττικής κατασκεύασαν τον πρώτο στην Ελλάδα τηλεοπτικό πομπό με εμβέλεια μόλις τριών χιλιομέτρων και το παρθενικό - έκτακτο μάλιστα - δελτίο ειδήσεων της 16ης Μαρτίου 1966 με την Ελένη Κυπραίου, ως τη Eurovision, τα παράθυρα, την «Αθλητική Κυριακή» και το σημερινό δελτίο ειδήσεων με τη Μαρία Χούκλη, η ΕΡΤ καταγράφει ιστορία, όχι πια μόνη, μα με ανταγωνιστική συντροφιά τα ιδιωτικά κανάλια. Αλλωστε, όπως έγραψε και ο Καρυωτάκης και μνημονεύεται στο www.ert-archives.gr: «Ενα συρτάρι εβένινον εκεί των αναμνήσεων κρύβει το χρυσάφι»...
Δημοσιεύθηκε στο BHMagazino, τεύχος 448, σελ. 34-38, 17/05/2009.
Πηγή: http://www.tovima.gr
Άργησαν, αλλά κάλλιο αργά παρά ποτέ. Ποιός ξέρει τι θησαυροί κρύβονται εκεί μέσα.
Το τεράστιο αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποιείται. Μαζί του και η νεότερη ιστορία του τόπου. Στα εργαστήρια της Αγίας Παρασκευής η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη και όλα δείχνουν τη νέα εποχή.
Τρία εκατομμύρια τετρακόσιες χιλιάδες μέτρα φιλμ. Τρεις χιλιάδες ώρες κοινοβουλευτικών συνεδριάσεων, 300.000 ρεπορτάζ ειδήσεων, 50.000 βίντεο και αθλητικές μεταδόσεις, 110.000 ώρες ταινιών, σειρών, ντοκυμαντέρ, 130.000 μαγνητοταινίες με εκπομπές μουσικής, θεάτρου και λόγου στο ραδιόφωνο, 130.000 δίσκοι και 26.000 CD, 1.600 θεατρικά έργα, 300.000 φωτογραφίες και 15.000 αρχεία στη μουσική βιβλιοθήκη. Νούμερα που προκαλούν ίλιγγο αλλά και γλυκές αναμνήσεις, οπτικές και ακουστικές. Xρόνια που πέρασαν με τίτλους, ήχους και εικόνες. Αριθμοί που φέρνουν δέος αλλά και δίψα για έρευνα και ανακάλυψη. Η πολύφερνη νύφη ιδιωτικών καναλιών και μη, ταλαιπωρημένη κατά τα παλαιότερα χρόνια και με διαρκώς αυξανόμενη συναισθηματική και όχι μόνο αξία: το αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης. Η οπτικοακουστική ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, η σύγχρονη ιστορία οπτικοποιημένη.
Πλάνα από τη μικρασιατική εκστρατεία, την παρέλαση της 25ης Μαρτίου στο Σύνταγμα το 1945, το ναυάγιο του «Ηρακλειά» στη Φαλκονέρα, την προετοιμασία της ελληνικής αποστολής για την Κορέα. Οι μεταξικοί της ΕΟΝ να καταθέτουν στεφάνι στην Ακρόπολη, οι εκλογές του 1963, αλλά και άρματα μάχης να αποβιβάζονται στον Πειραιά, στο πλαίσιο της αμερικανικής βοήθειας. Κομμάτια της ελληνικής ιστορίας οπτικοποιημένα από το ιστορικό αρχείο της ΕΡΤ προ της δημιουργίας της. Αλλά και πιο σύγχρονα, μετά τη γέννηση της δημόσιας τηλεόρασης, στις 23 Φεβρουαρίου 1966: οι Πανευρωπαϊκοί Αγώνες του 1969 στο Στάδιο Καραϊσκάκη, η επιστροφή του Καραμανλή με το προεδρικό αεροσκάφος της Γαλλίας, η ψήφιση του πρώτου Συντάγματος μετά τη Μεταπολίτευση, το δημοψήφισμα για τη βασιλεία, η πορεία προς την «Αλλαγή» του Ανδρέα Παπανδρέου το 1981... Το έργο της ψηφιοποίησης του οπτικοακουστικού αρχείου της ΕΡΤ, ίσως το μεγαλύτερο στοίχημα της δημόσιας τηλεόρασης, παίρνει σάρκα και οστά και ημέρα με την ημέρα στο επιβλητικό ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής περνάει σε νέα εποχή.
Η ιστορική διαδρομή του ίδιου του αρχείου έχει «χιλιοτραγουδηθεί» στα δημοσιογραφικά στέκια με τηλεοπτική πείρα. Κασέτες και μπομπίνες που έκαναν φτερά συστηματικά από τα σκονισμένα ράφια και τις χάρτινες κούτες όπου είχαν αποθηκευτεί. Κυκλοφορούσαν σε γραφεία καναλιών και εταιρείες παραγωγής έναντι αντιτίμου - «στο Μοναστηράκι κυκλοφορούσαν μέρη τους» θυμάται γηραιότερος συνάδελφος. Ακόμη χειρότερα, πολύτιμες εκπομπές και εικόνες καταστρέφονταν στο όνομα της οικονομίας και της απουσίας διάθεσης αγοράς νέου υλικού αποθήκευσης ή απλώς της αδιαφορίας. «Από το 1992 και μετά άρχισε σταδιακά μια σοβαρή προσπάθεια αποτροπής του φυλλορροήματος του αρχείου» διηγείται στο ΒΗΜagazino ο πρόεδρος της ΕΡΤ Χρήστος Παναγόπουλος. «Και από το 2003, επί Αγγελου Στάγκου, ξεκίνησε ουσιαστικά το πρόγραμμα της ψηφιοποίησης του αρχείου που συνεχίζεται αδιάλειπτα και εντατικά τα τελευταία έξι χρόνια». Για τον πρόεδρο της δημόσιας τηλεόρασης το σημερινό υλικό διασώθηκε «κυρίως χάρη σε απλούς εργαζόμενους που επέδειξαν θαυμαστή αρχειακή συνείδηση και με προσωπικό κόπο και φροντίδα διέσωσαν πολύτιμο υλικό για τις επόμενες γενιές».
Οι δυσκολίες πολλές. Από το 1992 ως τη σημερινή εποχή και την εντατική δουλειά για την ψηφιοποίηση και την πλήρη διασφάλισή του, κασέτες και φιλμ βρίσκονταν στα πιο απίθανα μέρη. Σε αποθήκες, υπόγεια, γραφεία, άλλες μισοκατεστραμμένες και άλλες γραμμένες πολλές φορές. Αρχειακό υλικό επιστράφηκε από σπίτια δημοσιογράφων, τεχνικών, παραγωγών, όπου παρέμενε ξεχασμένο. Στη συνέχεια η συντήρησή του. Το πρώτο και αρκετά πολύπλοκο στάδιο. «Τα πολλά format που χρησιμοποίησε η ΕΡΤ από το 1966 ως σήμερα, τα δύο συστήματα μετάδοσης (Pal και Secam) αλλά και εκείνα των κινηματογραφιστών, επαγγελματιών και ερασιτεχνών, προ της έλευσης της τηλεόρασης στην Ελλάδα, δυσκολεύουν τη συντήρηση και την ψηφιοποίηση» τονίζει ο διευθυντής του Μουσείου και Αρχείου της ΕΡΤ Νίκος Σφέτσας.
Ταινίες των δύο και της μιας ίντσας, umatic, κασέτες beta και betadigital, φιλμ των 8, των 16, των 35 mm - το τελευταίο επικίνδυνα εύφλεκτο σε θερμοκρασίες ελληνικού καλοκαιριού. «Ως τον Σεπτέμβριο θα είναι έτοιμο ίσως το πιο σύγχρονο εργαστήριο συντήρησης παλαιών format στην Ευρώπη», διατείνεται ο κ. Σφέτσας, «ενώ ήδη έχουμε αποκτήσει ένα σύγχρονο εμφανιστήριο για επεξεργασία και αντιγραφή φιλμ των 35 mm που ήρθε στην κατοχή μας κυρίως από την Κινηματογραφική Υπηρεσία Στρατού, την ΥΕΝΕΔ κτλ.». Αποκτήθηκαν και συντηρήθηκαν προκειμένου να λειτουργούν σωστά μηχανήματα προβολής ταινιών μιας και δύο ιντσών, ενώ ζητήθηκε ακόμη και από συνταξιούχους μοντέρ η επιστροφή στην ενεργό δράση για τον χειρισμό τους. Επρεπε επίσης να επιλυθούν προβλήματα όπως ο συντονισμός της εικόνας και του ήχου στα παλιά format, αλλά και η ενδεχόμενη καταστροφή φιλμ και ταινιών που λόγω παλαιότητας κόβονταν στην πρώτη προσπάθεια προβολής τους. «Ενα διαρκές ψάξιμο των αρμόδιων συναδέλφων τεχνικών λύνει τις δύσκολες εξισώσεις της συντήρησης» λέει ο κ. Παναγόπουλος, ενώ η αναζήτηση, κυρίως στο εξωτερικό, προσφέρει τα εργαλεία για την επαναφορά σε καλή κατάσταση και προβολή του υλικού, σύμφωνα με τον κ. Σφέτσα, «όπως η υδρόλυση για να στερεοποιείται το φιλμ και να μη διαλύεται».
Μετά τη συντήρηση ακολουθεί η ψηφιοποίηση. Το παλιό υλικό αντιγράφεται σε σύγχρονα αποθηκευτικά μέσα και διασώζεται οριστικά. Τη σκυτάλη παίρνει η τεκμηρίωση. Μια ομάδα 16 ανθρώπων έχει αναλάβει το έργο της επιστημονικής παρακολούθησης και καταγραφής του. «Χρονοβόρα και επίπονη διαδικασία», τη χαρακτηρίζει ο κ. Σφέτσας, «καθώς πρέπει να είναι απολύτως πιστή και ακριβής, αλλά και το υλικό να προσεγγίζεται με την απαραίτητη ιστορική αντικειμενικότητα και απόσταση». Επιστημονικοί σύμβουλοι, δημοσιογράφοι, ιστορικοί επιμελούνται την τεκμηρίωση, ενώ συνολικά περισσότεροι από 70 εργαζόμενοι απασχολούνται με τη διαδικασία της ψηφιοποίησης του αρχείου. Η ολοκλήρωση του έργου δεν προβλέπεται σύντομα λόγω της φύσης του. Πέντε χρόνια τώρα καταγράφεται και συγκεντρώνεται, ενώ ήδη έχουν ξεκινήσει τα στάδια της συντήρησης και της τεκμηρίωσης. Οι υπεύθυνοι του αρχείου πάντως εκτιμούν ότι απαιτούνται τουλάχιστον πέντε χρόνια εντατικής δουλειάς, ίσως και περισσότερα, για την πλήρη ψηφιοποίηση και τεκμηρίωσή του.
Το αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας θα μπορούσε να αποτελεί τελείως ξεχωριστό κεφάλαιο. Από παρτιτούρες του 1915, χειρόγραφες με μελάνι, ως τα θεατρικά έργα της Δευτέρας σε μετάφραση και διασκευή μεγάλων μορφών των γραμμάτων και των τεχνών, όπως ο Μάριος Πλωρίτης και ο Νίκος Γκάτσος, οπτικοποιημένα θεατρικά σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν, όπως και σπάνιες ηχογραφήσεις των μουσικών συνόλων της ΕΡΤ, εκπομπών και συνεντεύξεων, αλλά και πλούσιο δισκογραφικό υλικό, όλα καταγεγραμμένα και αρχειοθετημένα, παρουσιάζουν την ιστορία του ραδιοφώνου στην Ελλάδα. Πολύτιμο κομμάτι του αρχείου είναι η συλλογή του «πρώτου φωτορεπόρτερ στην Ελλάδα», όπως ήθελε να τον αποκαλούν, Πέτρου Πουλίδη, που δωρίστηκε εδώ και λίγα χρόνια στην ΕΡΤ και εκτίθεται στο κτίριο της οδού Ρηγίλλης. Φωτογραφίες όλων των ελλήνων πολιτικών από την εποχή του Μεσοπολέμου, ιστορικά γεγονότα όπως «η δίκη των εξ», ο ελληνικός στόλος στον Βόσπορο αλλά και η καθημερινότητα της Ελλάδας και η διαχρονική εξέλιξή της, από το 1920, περιλαμβάνονται στο αρχείο Πουλίδη, το οποίο επίσης ψηφιοποιείται.
Το οπτικοακουστικό αρχείο της ΕΡΤ θα συγκεντρωθεί και θα λειτουργήσει σε χώρο 1.200 τ.μ. στο ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής. Οι εγκαταστάσεις αναμένουν το υλικό, εξοπλισμένες με τα απαραίτητα συστήματα εξαερισμού και υγρασίας, πυρανίχνευσης και πυρασφάλειας, αλλά και ηλεκτρονικής αρχειοθέτησης από εξειδικευμένο προσωπικό. Για τον κ. Παναγόπουλο, «όταν ολοκληρωθεί το έργο, η δημόσια τηλεόραση θα διαθέτει το μεγαλύτερο οπτικοακουστικό αρχείο της Ελλάδας και μέσω του Διαδικτύου θα είναι προσβάσιμο σε όλους. Από ιστορικούς και ερευνητές ως δημοσιογράφους αλλά και μαθητές σχολείων και καθηγητές, που θα θέλουν να οπτικοποιήσουν τα μαθήματα». Ιδανικός στόχος είναι να προσφέρεται όλο σε χαμηλή ανάλυση για τους ιδιώτες επισκέπτες του διαδικτυακού τόπου www.ert-archives.gr και, φυσικά, επί πληρωμή σε υψηλή ανάλυση προς όσους ενδιαφερόμενους επιθυμούν να το εκμεταλλευτούν εμπορικά, αναπαράγοντάς το σε ντοκυμαντέρ, ταινίες κτλ.
«Το παρήγορο της υπόθεσης είναι ότι μαθαίνοντας το έργο, αρκετοί ιδιώτες, επαγγελματίες και μη, έρχονται και δωρίζουν τα δικά τους αρχεία στην ΕΡΤ, κάτι πολύ σημαντικό για τον περαιτέρω εμπλουτισμό» σημειώνει ο κ. Σφέτσας. «Τα αρχεία των Χαρισιάδη και Πουλίδη ήταν εξαιρετικά πολύτιμα από ιστορικής πλευράς, ενώ διαμάντι πραγματικό είναι αυτό του ζωγράφου Γιώργου Μανουσάκη, ο οποίος κινηματογραφούσε σχεδόν όλη την Ελλάδα με μια ξεχωριστή ματιά».
Το κόστος; Μεγάλο. Η ψηφιοποίηση του ιστορικού αρχείου, πλάνων και φωτογραφιών προ της δημιουργίας της δημόσιας τηλεόρασης εντάχθηκε και χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας». «Οι περισσότεροι στέκονται στους αριθμούς της ΕΡΤ, ελάχιστοι όμως υπολογίζουν τα έξοδα που απαιτούνται για δράσεις τέτοιας ανεκτίμητης αξίας, όπως η ψηφιοποίηση του αρχείου της δημόσιας ραδιοφωνίας και τηλεόρασης» παραπονιέται ρητορικά ο πρόεδρος της ΕΡΤ.
Από το 1959, όταν αξιωματικοί της 128ης Σμηναρχίας Εκπαιδεύσεως Τηλεπικοινωνιακών Ηλεκτρονικών στο Καβούρι Αττικής κατασκεύασαν τον πρώτο στην Ελλάδα τηλεοπτικό πομπό με εμβέλεια μόλις τριών χιλιομέτρων και το παρθενικό - έκτακτο μάλιστα - δελτίο ειδήσεων της 16ης Μαρτίου 1966 με την Ελένη Κυπραίου, ως τη Eurovision, τα παράθυρα, την «Αθλητική Κυριακή» και το σημερινό δελτίο ειδήσεων με τη Μαρία Χούκλη, η ΕΡΤ καταγράφει ιστορία, όχι πια μόνη, μα με ανταγωνιστική συντροφιά τα ιδιωτικά κανάλια. Αλλωστε, όπως έγραψε και ο Καρυωτάκης και μνημονεύεται στο www.ert-archives.gr: «Ενα συρτάρι εβένινον εκεί των αναμνήσεων κρύβει το χρυσάφι»...
Δημοσιεύθηκε στο BHMagazino, τεύχος 448, σελ. 34-38, 17/05/2009.
Πηγή: http://www.tovima.gr
Άργησαν, αλλά κάλλιο αργά παρά ποτέ. Ποιός ξέρει τι θησαυροί κρύβονται εκεί μέσα.
