Fixed In Time - συνέχεια
Του αυγού το ασπράδι (όχι για body building junkies)
To 1847 o γάλλος εφευρέτης Louis Desire Blanquart Evrard παρουσίασε μια μέθοδο εκτύπωσης σε χαρτί διαφορετική από αυτή του Talbot, με την οποία στη συνέχεια παράχθηκε σχεδόν το σύνολο των φωτογραφιών μέχρι περίπου το 1890.
Η μέθοδος ήθελε χαρτί «αρίστης ποιότητος» να καλύπτεται με ασπράδι αυγού χτυπημένο με αλάτι. Αφού ξεραινόταν η ομελέτα άφηνε μια λεία και γυαλιστερή επιφάνεια, που μετά με περεταίρω επεξεργασία γινόταν φωτοευαίσθητη, και έτσι μπορούσαν από κάποιο αρνητικό να τυπωθούν θετικές εικόνες πολύ μεγάλης ευκρίνειας.
Από το 1855 που άρχισαν να χρησιμοποιούνται ευρέως τα χαρτιά αλβουμίνης η φωτογραφία έγινε πραγματικά προσιτή σε όλους (όχι πως δεν ήταν ήδη), και η πρώτη διαδεδομένη μορφή τέτοιων εκτυπώσεων ονομάστηκε Carte De Visite (CDV). Οι CDV ήταν μικρές εκτυπώσεις σε χαρτί αλβουμίνης το οποίο τοποθετούνταν μετά σε μια μεγαλύτερη κάρτα για λόγους αντοχής και παρουσίασης.
Μετά το 1870 οι CDV έδωσαν την θέση τους στις Cabinet Cards που ήταν απλά μια μεγαλύτερη έκδοση των CDV.
CDV. Πήγε η κυρία πριν 140-150 χρόνια ντυμένη - χτενισμένη να φωτογραφηθεί. Σήμερα η τιμή της έφτασε το ...1 δολάριο...η αξία πάλι είναι σχετική.
Η εφεύρεση του Evrard και ο τρόπος εφαρμογής της, δημιούργησε σύντομα τη μόδα των φωτογραφικών άλμπουμ τα οποία τότε εμφανίστηκαν για πρώτη φορά. Μέσα τους τοποθετούνταν πορτραίτα της οικογένειας, πολλές φορές πλάι σε πορτραίτα celebrities της εποχής των οποίων οι φωτογραφίες αποδείχτηκαν ένας πολύ προσοδοφόρος τομέας του επαγγέλματος.
Μειονέκτημα των χαρτιών αλβουμίνης ήταν πως με την πάροδο του χρόνου (δεκαετιών) κιτρίνιζαν και ξεθώριαζαν κυρίως στα φωτεινά σημεία, πράγμα που δεν ισχύει τουλάχιστον σε τέτοιο βαθμό με τα χαρτιά κολλοδίου και ζελατίνης που αντικατέστησαν την αλβουμίνη στο τέλος του 19ου αιώνα.
Όπως καταλαβαίνεται η «Άγνωστη Κότα» κατέχει μια πολύ σημαντική θέση στην ιστορία της φωτογραφίας αφού για 40 χρόνια είχε κυριολεκτικά ξεπατωθεί για χάρη της. Η φωτογραφία και οι ωφελούμενοι αυτής από όποια μεριά του ταμείου και αν βρίσκονταν της χρωστάν πολλά. Επίσης η εφαρμογή της αλβουμίνης ήταν το πρώτο βήμα προς την εκβιομηχάνιση του τομέα των αναλώσιμων.
Cabinet Card. Αυτός πολύ μοντέρνος δείχνει και το χαρτί επίσης φαίνεται διαφορετικό. Και οι τρεις παραπάνω όμως σύμφωνα με το οικιακό τεστ της Kodak στην επόμενη φώτο μου προέκυψαν αλβουμίνες.
Η δουλειά ακόμη γινόταν με το χέρι, όμως δημιουργήθηκε μια πρώιμη βιομηχανία κατασκευής τέτοιων χαρτιών σε πολλές χώρες που απάλλασσε τον φωτογράφο από ένα βήμα στην όλη διαδικασία παρέχοντας έτοιμο χαρτί σταθερής ποιότητας.
Όχι πως το σπόρ δεν εξασκούταν ακόμη σε πολλές περιπτώσεις για μείωση του κόστους από τον ίδιο τον φωτογράφο, αυτό όμως απαιτούσε μαζί με το φωτογραφείο να υπάρχει και ένα κοτέτσι ικανής παραγωγής. Το εύλογο ερώτημα είναι τι έκαναν με όλους αυτούς τους κρόκους. Καμιά κυρία φωτογράφου δεν θα επέτρεπε τέτοια σπατάλη! Έτσι υπήρχαν στον τύπο της εποχής λύσεις και συνταγές για αυτό το θέμα, ώστε να μην διαταράσσεται η ομόνοια εντός της οικίας του φωτογράφου.
Πω πω βρώμααααα!
Όσο για την πρώιμη βιομηχανία, αυτή έβρισκε άκρες για τη διάθεση των κρόκων, ενώ τα περισσότερα και πιο ονομαστά χαρτιά στον κόσμο προέρχονταν από τη β¦ Δρέσδη (και έλεγα σήμερα θα τη γλιτώναμε).
Τι όμως τα έκανε ξεχωριστά? Εκτός από την ποιότητα του ίδιου του χαρτιού (που δεν κατασκευαζόταν στην πόλη) οι γερμανοί είχαν παρατηρήσει πως αν αφήναν τα χτυπημένα ασπράδια να περιμένουν αρκετές μέρες πριν τα χρησιμοποιήσουν, προέκυπτε ένα πολύ πιο ομοιόμορφο και γυαλιστερό τελικό αποτέλεσμα. Οι μαρτυρίες τις εποχής αναφέρουν πως εύκολα κάποιος ξεχώριζε το χαρτί της Δρέσδης μόνο από τη μυρωδιά!. Βρομούσε? Ήταν από τη Δρέσδη, άρα ήταν και καλόβ¦
Ελλήνων δρώμενα
Η πολύ πρώιμη φωτογραφική δραστηριότητα στην Ελλάδα εξασκούνταν περιστασιακά από περαστικούς ξένους βσυνήθως γάλλους-, ενώ ο πρώτος έλληνας φωτογράφος με μόνιμη εγκατάσταση ήταν ο Φίλλιπος Μαργαρίτης. Eίχε σπουδάσει ζωγραφική στη Ρώμη και από το 1842 δίδασκε στη «Σχολή Των Τεχνών» της Αθήνας, όταν περί το 1850 άνοιξε το πρώτο σταθερό φωτογραφείο της χώρας.
Όμως στην Ελλάδα ειδικά τα πρώτα χρόνια, με τις φωτογραφίες πορτραίτων μόνο δεν έβγαινε το μεροκάματο. Έτσι, οι αποτυπώσεις αρχαιοτήτων και ιθαγενών με παραδοσιακές φορεσιές ήταν ένας τρόπος για να συμπληρωθεί το εισόδημα αφού για τέτοια θέματα υπήρχε έντονο ενδιαφέρον από ξένους επισκέπτες και περιηγητές.
Μαργαρίτης
Αργότερα, με την εμφάνιση της μόδας των CDV προέκυψε η πρώτη ανάπτυξη του χώρου στην Αθήνα αλλά και στην Ερμούπολη της Σύρου που ήταν τότε το σημαντικότερο λιμάνι της χώρας.
Αγάπη, Ειρήνη, Φιλιά, έννοιες άγνωστες για μερικούςβ¦
Ο περισσότερο οικονομικά τουλάχιστον επιτυχημένος φωτογράφος στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, που μάλιστα δραστηριοποιήθηκε για περίπου 35 συνεχόμενα χρόνια ήταν ο Πέτρος Μωραΐτης. Οι καλές δημόσιες σχέσεις που ανέπτυξε κυρίως μετά τον γάμο του με κόρη γερμανίδας βαρόνης, τον έβαλαν στα βασιλικά σαλόνια και του έδωσαν τον τίτλο του (πρώτου) επίσημου φωτογράφου της βασιλικής οικογένειας.
Βασίλισσα Όλγα
Ο Μωραΐτης είχε φθάσει στην Αθήνα από την Τήνο για να σπουδάσει ζωγραφική, όμως οι καλές τέχνες δεν φαίνεται να του εξευγένισαν τα ήθη. Κάθε φωτογράφος που μπορούσε να απειλήσει την παντοκρατορία Μωραΐτη με την ίσως αρτιότερη και καλλιτεχνικότερη δουλειά του αντιμετωπιζόταν ανάλογαβ¦
Δείγμα μιας μόνο περίπτωσης «ευγενούς άμιλλας» είναι το παρακάτω που χάρη στις παραπομπές της εργασίας της Μαριάννας Καράλη κατάφερα να ξετρυπώσω από το αρχείο της Βουλής (της κακίας ώρας αρχείο αλλά από το ολότελαβ¦)
Αυγή 14-8-1864
Ο Ξενοφώντας Βάθης για τον οποίο η αναφορά, ήταν ένας από τους γνωστούς φωτογράφους της εποχής και μάλιστα θεωρείται ο πρώτος φωτοδημοσιογράφος της χώρας καθώς κάλυψε φωτογραφικά τη σφαγή στο Δήλεσι το 1870, μια ιστορία που κατέληξε με σφαγμένους λόρδους και αποκεφαλισμένους ληστές προκαλώντας σοβαρό διπλωματικό επεισόδιο με την Αγγλία.
The Illustrated London News - 4 Ιουνίου 1870.
Ο άγγλος δημοσιογράφος που μας κράζει άγρια δυστυχώς ήξερε καλά την κατάσταση. Η φωτογραφία με το κομμένα κεφάλια της συμμορίας των αδελφών Αρβανιτάκη πουλούσε καλά σε κάθε αγγλικό φωτογραφείο. Οι ληστές όμως πράγματι είχαν πολιτικές διασυνδέσεις και η καχυποψία δεν είναι τυχαία.
Η ελληνίδα φωτογράφος
Οι παραθέσεις και παραπομπές στην εργασία της Καράλη μας αποκαλύπτουν και μια άλλη ενδιαφέρουσα πτυχή των φωτογραφικών πραγμάτων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα.
Συνήθως τα φωτογραφεία ήταν οικογενειακές επιχειρήσεις άρα ήταν επόμενο σύζυγοι, αδελφές, κόρες και ίσως μανάδες να συμμετείχαν στη λειτουργία τους. Όμως το σύνολό τους παρέμεινε ανώνυμο καθώς δούλευαν στη σκιά του άνδρα φωτογράφου στον οποίο άνηκε η επιχείρηση.
Από τα έως τώρα τουλάχιστον γνωστά, προκύπτει πως οι μοναδικές γυναίκες που άνοιξαν τη δική τους φωτογραφική επιχείρηση στο 19ο αιώνα ήταν οι κερκυραίες αδελφές Κάντα το 1889. Αφού σπούδασαν τη φωτογραφική τέχνη στο Παρίσι, κατόπιν και με την προτροπή της Καλλιρρόης Παρρέν από την «Εφημερίδα των Κυριών» άνοιξαν το δικό τους φωτογραφείο στην Αθήνα. Το ότι τα ίχνη τους χάνονται μετά από 15-20 χρόνια και όχι σχεδόν αμέσως μάλλον αποτελεί άθλο, αν αναλογιστούμε πως μπορεί να αντιμετωπίζονταν η γυναικεία επιχειρηματικότητα τον καιρό εκείνο.
Εφ. Κυριών - 15 Απριλίου 1890
Χαρακτηριστική όμως περίπτωση του κλίματος της εποχής για μια γυναίκα στο χώρο, είναι αυτή της Χρυσάνθης Βένιου από την Ερμούπολη.
Η Βένιου με τον θάνατο του συζύγου της το 1869 βρέθηκε μόνη με ένα φωτογραφείο και τέσσερις κόρες της οποίες έπρεπε να συντηρήσει. Με την παρακάτω επιστολή στον τύπο καλεί το φιλεύσπλαχνο κοινό να υποστηρίξει την προσπάθειά της να συνεχίσει την λειτουργία του φωτογραφείου, φροντίζοντας ωστόσο να τονίσει πως «θα βρίσκεται υπό την επιτήρηση του αδελφού της Αντώνιου Καλαφατάκη και του γαμπρού της Αθανάσιου Παππαθανασόπουλου»
Πατρίς - 13 Σεπτεμβρίου 1869
Αυτά εν ολίγης για τα πρωτο-φωτογραφικά χρόνια. Από τον ρομαντισμό στην απάτη και τούμπαλιν. Τελικά όσα χρόνια και αν περάσουν πολλά πράγματα παραμένουν τα ίδια.
Η δαγεροτυπία είναι της περισσότερο συνηθισμένης διάστασης της εποχής του λεγόμενου 1/6 μιας ολόκληρης πλάκας. Ο φίλος από δίπλα είναι στο 1/9.
Σύμφωνα με υπολογιστές κόστους αγαθών, όταν φωτογραφήθηκαν οι αδελφές, ο μπαμπάς πρέπει να ξόδεψε περί τα 30-35 σημερινά δολάρια.
Μόνο τα πολύ πρώτα χρόνια της δαγεροτυπίας το κόστος ήταν στα 80-90 δολάρια για μια τέτοια φώτο.
