Re: Απάντηση: Re: ΠΟΙΟ ΒΙΒΛΙΟ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ
Έναν τρίτο, που συνδυάζει τους δύο παραπάνω, θα τον αποκαλούσα εμπειρικό διδακτισμό. Ο διδάσκων αποπειράται να "κωδικοποιήσει" την προσωπική του συνταγή επιτυχίας σε μια σειρά χρυσών κανόνων. Όμως, ακόμα και αν δεν αμφισβητήσουμε τις προθέσεις του, δεν υπάρχει καμία εγγύση για το τι είδους άνθρωποι και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορούν να επαναλάβουν με επιτυχία τη συνταγή.
Αυτού του είδους ο ερασιτεχνισμός στην επιστήμη παίρνει επικίνδυνες διαστάσεις όταν, χωρίς ιδιαίτερο επιστημονικό υπόβαθρο, εξετάζονται περιπτώσεις και επιχειρείται μια αξιολόγησή τους, που στη καλύτερη περίπτωση είναι πρόχειρη, στη χειρότερη προαποφασισμένη.
Τα περισσότερα "συμβουλευτικά" βιβλία εντάσσονται στις δύο τελευταίες κατηγορίες. Δεν είναι επιστημονικά, ούτε εκλαΐκευση επιστημονικών θεωριών, αλλά, εξακολουθούν να ντύνουν με ορθολογικό μανδύα κάποιες προσωπικές εμπειρίες ή απόψεις. Σίγουρα θα βρεθούν και πολλοί άνθρωποι που θα ακολουθήσουν με επιτυχία κάποια από τις συνταγές επιτυχίας, αλλά πολλοί περισσότεροι θα χάσουν το χρόνο τους. Δεν είναι απαραίτητα κακό αυτό. Αλλά οποιοσδήποτε επιλέξει να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο είδος, ίσως είναι καλύτερο να μην πάρει τοις μετρητοίς τις εγγυήσεις των "γκουρού", αλλά να είναι προετοιμασμένος να ερευνήσει πολλές εναλλακτικές μέχρι να καταλήξει σε αυτή που θα του ταιριάζει.
(α) Αν ήταν επιστημονικά, δεν θα ήταν “συμβουλευτικά” και δεν θα μπορούσε να τα διαβάσει ένας μη-επιστήμονας ψυχολόγος. Υπάρχουν πολλά καλά “συμβουλευτικά” βιβλία που τα γράφουν αναγνωρισμένοι επιστήμονες που απευθύνονται στο ευρύ κοινό. Αυτοί είναι συνήθως κλινικοί ψυχολόγοι, που συνολικά φτάνουν τα 10 έτη φοίτησης στην Αμερική! Τέτοιοι συγγραφείς παρουσιάζουν συνήθως κάποιες κατασταλαγμένες ιδέες τους που πηγάζουν μέσα από την πολύχρονη επαγγελματική τους εμπειρία και βασίζονται φυσικά στην βαθιά επιστημονική γνώση που κατέχουν. Η πρόκληση για ένα τέτοιο συγγραφέα δεν είναι να παρουσιάσει με ένα εκλαϊκευμένο τρόπο τυχαία κομμάτια της επιστήμης του αναφέροντας ποιος και πότε τα ανακάλυψε, αλλά να εστιάσει σε κάποια κεντρική ιδέα και να καταφέρει να βοηθήσει μια κοινωνική ομάδα προς μια κατεύθυνση. Για να το πετύχει αυτό, απαιτείται πολύ μαεστρία. Εδώ διαχωρίζεται ο καλός από τον μέτριο συγγραφέα. θα πρέπει το βιβλίο όχι μόνο να περιέχει “ουσία” αλλά να παρουσιάζεται με τρόπο πλήρως κατανοητό, πειστικό, ενδιαφέρον και κατά προτίμηση ευχάριστο! Τα περισσότερα από αυτά τα βιβλία ασχολούνται συνήθως με θέματα που αφορούν τις ανθρώπινες σχέσεις ή την αυτο-βελτίωση.
(β) Μετά υπάρχουν βιβλία επίσης επιστημόνων ψυχολόγων που ασχολούνται με έρευνες σε πανεπιστήμια και εταιρίες συνήθως πάνω στο marketing, μελετώντας την επιρροή της μάζας ή του ατόμου, ουσιαστικά όμως, αυτό που μελετούν είναι οι ανθρώπινες αδυναμίες.
(γ) Άλλοι τέτοιοι συγγραφείς ψυχολόγοι, μπορεί να μην διεξάγουν έρευνες με την αυστηρή έννοια, αλλά να έχουν κατασταλάξει και αυτοί σε ιδέες μέσα από την πολύχρονη επαγγελματική τους εμπειρία, ουσιαστικά δηλαδή μέσα από την παρατήρηση, τη δοκιμή και την απόδειξη και αποφασίζουν κάποτε να τις καταγράψουν σε ένα βιβλίο.
(δ) Και ερχόμαστε σε βιβλία από μή-επιστήμονες, αλλά από ταλαντούχους πετυχημένους επαγγελματίες που έχουν εξελίξει υπάρχουσες τεχνικές ή ανακαλύψει δικές τους που έχουν αποδειχτεί μέσα στα χρόνια άκρως πετυχημένες και έχουν με αυτές κερδίσει την ευρεία αναγνώριση στον χώρο τους. Αυτοί μπορεί να γράφουν βιβλία για στρατηγικές marketing πχ αύξηση των εσόδων μιας επιχείρησης, ή την αυτο-εξέλιξη στον επαγγελματικό τομέα κλπ.
Από τέτοιους συγγραφείς δεν υπάρχει περίπτωση να χάσει κανείς τον χρόνο του διαβάζοντας ένα καλό αντιπροσωπευτικό βιβλίο, ακόμα και αν διαβάσει πράγματα εκτός του άμεσου ενδιαφέροντός του.
Τέτοια βιβλία δεν αναφέρονται σε συνταγές ή τυφλοσούρτες, ενώ το επιστημονικό υπόβαθρο είναι κατά κανόνα υπαρκτό. Ακόμα όμως και όταν απουσιάζει στους ελάχιστους καταξιωμένους μη-επιστήμονες, οι αναφορές γίνονται σε ιδέες που έχουν δοκιμαστεί και επαληθευτεί επανηλειμμένα, με πληθώρα παραδειγμάτων, αναφορές σε έρευνες και προσπάθειες θεωρητικής εξήγησης.
Φυσικά, αναφέρομαι σε καταξιωμένους συγγραφείς και αντίστοιχα στα πολύ καλά βιβλία τους. Όπως σε όλα τα πράγματα, το καλό και χρήσιμο το βρίσκεις πάντα σε μικρή αναλογία ενώ το σκάρτο σε αφθονία. Αυτό ισχύει παντού στον κόσμο που ζούμε και επομένως δεν αποτελεί από μόνο του κριτήριο για τίποτα, πόσο μάλλον για την απόρριψη ολόκληρου λογοτεχνικού κλάδου!
Συμβαίνει όμως και το άλλο: Αν θέλεις να βρεις το πραγματικά νέο και επαναστατικό, δεν θα ψάξεις στις σκονισμένες βιβλιοθήκες. Δεν θα το βρεις ούτε καν σε βιβλία βραβευμένων συγγραφέων. Το νέο θα το βρείς σε φτηνές εκδόσεις, από νέους και άσημους συγγραφείς, ίσως ιδιότροπους και ανορθόδοξους. Πάντα το πραγματικά νέο και πρωτοποριακό είναι ανορθόδοξο και αμφισβητούμενο.
Θα ήθελα να πω κάτι σκετικά με την επιστημονικότητα ενός βιβλίου: Αυτό που τελικά μετράει δεν είναι το αν προέρχεται από επιστήμονα ή όχι, αλλά το αν ο συγγραφέας σκέφτεται επιστημονικά. Έχω διαβάσει θεωρητικά βιβλία επιστημόνων που δεν είχαν επιστημονική κρίση (εμφανίζονται και στην Ελληνική τηλεόραση αρκετοί τέτοιοι "επιστήμονες"). Και έχω διαβάσει και βιβλία αυτοδίδακτων με εξαιρετικά δείγματα επιστημονικής σκέψης, κρίσης και μεθοδολογίας. Γι' αυτό ας κρίνουμε καλύτερα από την ουσία.
Ο αφορισμός "Όποιος μπορεί να ξεχωρίσει μια καλή από μια κακή συμβουλή, προφανώς δεν χρειάζεται συμβουλές", είναι, όπως όλοι οι αφορισμοί, υπερβολικός και γενικόλογος, αλλά κρύβει και τη δική του δόση αλήθειας.
Η δόση αλήθειας που κρύβει είναι η εξής:
Είναι
πιθανόν αυτός που ξεχωρίζει
τις περισσότερες φορές την καλή από την κακή συμβουλή, να φτάσει σε μια καλή λύση...
κάποτε! Δεν ακούγεται όμως και πολύ αποδοτικό.
Συνοπτικά, ως απλός περιστασιακός αναγνώστης μπορώ να πω το εξής (προσωπική άποψη): Ο κόσμος έχει σχεδόν πλήρη άγνοια για το πόσο ώριμη είναι η επιστήμη της ψυχολογίας και πόσο αξιοποιήσιμη είναι η γνώση που περιλαμβάνει. Στην ψυχολογία έχουν αφιερώσει ολόκληρη τη ζωή τους πολλοί άνθρωποι, εξαιρετικά έως απίστευτα ταλαντούχοι, που ερευνώντας και μελετώντας συνολικά για χιλιάδες ανθρωπο-χρόνια, έθεσαν τις βάσεις και την εξέλιξαν. Αργότερα που άρχισε να αναπτύσσεται το marketing, οι εταιρίες είδαν ότι αν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τη γνώση αυτή θα είχαν επιπλέον κέρδος και έτσι άρχισαν μαζί με πανεπιστήμια τις έρευνες που συνεχίζουν από τότε μέχρι σήμερα καθημερινά. Τα αποτελέσματα, που έχουν να κάνουν κυρίως με τις ανθρώπινες αδυναμίες, τα χρησιμοποιούν οι καλοθελητές κάθε είδους για να επηρεάσουν ή να κατευθύνουν τον πολίτη για λόγους από κερδοσκοπικούς έως πολιτικούς. Κάποια βιβλία, γράφονται από ανθρώπους που έχουν κάνει τέτοιες έρευνες όπως πχ το "Influence, the Psychology of Persuasion" που ανέφερα πιο πριν. Διαβάζοντας ο πολίτης αυτά που αναφέρονται στο βιβλίο μπορεί να προστατευτεί από αυτούς που θα χρησιμοποιήσουν τη γνώση αυτή για να τον χειραγωγήσουν. Αυτό όμως, φυσικά αφορά μόνο ένα μικρό κομμάτι της επιστήμης της ψυχολογίας.
Ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο είναι οι ανθρώπινες σχέσεις. Αν ο κόσμος εκπαιδευόταν πάνω στην ανθρώπινη ψυχολογία και με το σωστό τρόπο, κατά τη γνώμη μου θα υπήρχαν ελάχιστοι αποτυχημένοι γάμοι και γενικά όλες οι ανθρώπινες σχέσεις θα ήταν καλύτερες. Ακόμα και το καθημερινό άγχος θα ήταν λιγότερο. Ο κόσμος θα αποφάσιζε περισσότερο συνετά και λιγότερο παρορμητικά.
Τα καλά βιβλία είναι η εναλλακτική παιδεία. Μπορούν να συμπληρώσουν τη γνώση που κάποιοι συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι δεν τη χρειαζόμαστε! Η σημερινή παιδεία, φτιάχνει ανθρώπους-μηχανές, αλλά δεν μας εξελίσσει ως ανθρώπους, που θα έπρεπε να ήταν η πρώτη προτεραιότητα. Ίσως γιατί η “μάζα” ελέγχεται ευκολότερα όταν το άτομο δεν γνωρίζει τις αδυναμίες του, τις τεχνικές επιρροής και τα επικοινωνιακά τρύκ...
______________________________________
Βιβλία-παραδείγματα για τις αντίστοιχες κατηγορίες που ανέφερα:
(α) Ένας τέτοιος πετυχημένος υπέρ-ταλαντούχος συγγραφέας και μάλιστα Έλληνας είναι ο
Γιώργος Πιντέρης. Πιτσιρικάς είχα την τύχη να παρακολουθήσω μια από τις πρώτες εκπομπές του στο ραδιόφωνο, “Μέσα και έξω από την ευθεία της ζωής” μιά φορά την εβδομάδα νομίζω, που δεν διαρκούσε παραπάνω από μισή ώρα. Κάθε φορά έμενα άναυδος. Ένας φίλος που έτυχε να την ακούσει και αυτός, είχε πει έκπληκτος την έκφραση “...αυτός είναι θεός!”.
Αργότερα έτυχε να δω ένα από τα πρώτα του βιβλία και αυτή ήταν η αρχή. Διάβασα περίπου 12 βιβλία του (από το τελευταίο πάνε πολλά χρόνια -σίγουρα θα έχει γράψει και άλλα). Τα περισσότερα ήταν άκρως πετυχημένα! Τον χαρακτηρίζει η αμεσότητα, η ουσία και το χιούμορ -διαβάζεις τα βιβλία του ...γελώντας! :smile:
Μερικά από τα καλύτερά του:
-“Εσύ, τα δικαιώματά σου και οι άλλοι”
-“Οι μανούβρες”
-“Μια μικρή αλλαγή φέρνει μια μεγάλη” (καταπληκτικές αναφορές στον “μάγο της ψυχολογίας” Milton Erickson!)
-“Συντροφικότητα και αυτονομία”
(β) Όπως το "Influence, the Psychology of Persuasion".
(γ) Όπως το “The Secrets of Word-of-Mouth Marketing".
(δ) Όπως το “Getting Everything You Want, Out of All You've Got”
(τα τρία τελευταία τα είχα προτείνει στο προηγούμενο post)
