Re: Για μια καλή μπουγάδα...
Λοιπόν, μιας και βλέπω να πλανώνται αρκετές παρεξηγήσεις πάνω στο θέμα, επιτρέψτε μου μερικές επισημάνσεις.
Το πλυντήριο δίσκων είναι απαραίτητο όχι μόνο για μεταχειρισμένους αλλά και για εντελώς καινούριους και μάλιστα σφραγισμένους δίσκους. Ακόμη και αυτοί μετά από πλύσιμο ακόγονται καλύτερα μιας και αφαιρούνται ρινίσματα βινυλίου που έχει αφήσει η πρέσσα, με αποτέλεσμα, όταν αυτά αφαιρεθούν, να είναι καλύτερη η ανάγνωση των αυλακιών λόγω καλύτερης επαφής καθώς και η αναπαραγωγή του ήχου.
Καταλαβαίνει κανείς το πόσο επιτακτική ανάγκη είναι η χρήση του πλυντηρίου …[Ανάκρουσις]
Μια σωστή γραμμή παραγωγής φωνογραφικών δίσκων δεν αφήνει ρινίσματα επάνω στο τελικό προϊόν, αφού το φινίρισμα της εξωτερικής περιφέρειας ενός σωστά κατασκευασμένου δίσκου δεν χρειάζεται ρασπάρισμα. Επιπρόσθετα, εκ φύσεως, η πρέσσα δεν θα ήταν ποτέ δυνατό να αφήσει τέτοια παραπροϊόντα. Εάν τύχει να χρειαστεί να ρασπαριστούν κάποια κομμάτια, τα ρινίσματα είναι πολύ μεγάλων διαστάσεων και αφαιρούνται εύκολα. Επίσης, μια σωστή γραμμή παραγωγής τέτοιων δίσκων λειτουργεί σε περιβάλλον με αέρα αρκετά ελεύθερο σωματιδίων, ώστε κατά τη διαδικασία ψύξης, και έως ότου ο δίσκος τοποθετηθεί στον φάκελό του, να επικαθήσουν στην επιφάνειά του κατά το δυνατόν λιγότερα αιωρούμενα σωματίδια. Επομένως, η πλύση ενός καινούργιου δίσκου, όχι απλώς είναι άχρηστη, αλλά και επιζήμια, για λόγους που θα εξηγηθούν παρακάτω.
...
Εν ολίγοις, καλό είναι, αν κάποιος μπορεί να διαθέσει τα χρήματα να το κάνει. Σίγουρα θα απολαύσει τους δίσκους του καλύτερα και μάλιστα για απεριόριστα παιξίματα.
...
Τα απεριόριστα παιξίματα ενός φωνογραφικού δίσκου είναι απλώς μύθος, και αυτό για δύο λόγους. Πρώτον, το παίξιμο του δίσκου είναι μια αμιγώς μηχανική διαδικασία, και επομένως αυτή χαρακτηρίζεται από ανάλογη φθορά, μικρή ή μεγάλη, αναλόγως των επιμέρους μεγεθών της, τα οποία προσδιορίζουν την τριβή της ακίδας με το αυλάκι. Δεύτερον, το υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένος ο δίσκος, το χλωριούχο πολυβινύλιο (
pvc), εκ φύσεως «ταξιδεύει», κοινώς, χάνει σωματίδια ακόμη και με την απλή επαφή του με τα δάκτυλα. Αυτός είναι και ο λόγος, για τον οποίον η χρήση του απαγορεύεται πλέον σε οποιαδήποτε εφαρμογή προϊόντος που δυνάμει απορροφάται μέσω του πεπτικού συστήματος, του δέρματος, ή του βλεννογόνου, (τρόφιμα, καλλυντικά, κλπ.), καθ’ όσον το pvc είναι καρκινογόνο. Σε τέτοιες εφαρμογές έχει αντικατασταθεί πλήρως από το pet και το πολυαιθυλένιο, στις διάφορες φιάλες νερού, τα κεσεδάκια του γιαουρτιού, του παγωτού, κ.ο.κ. Οποιαδήποτε παρουσία αυτού του υλικού σε τέτοιες εφαρμογές είναι παράνομη και διώκεται, τόσο στην Ευρώπη, όσο και τις ΗΠΑ.
Αυτός είναι και ο λόγος, για τον οποίον ένας φωνογραφικός δίσκος υφίσταται φθορά κατά την πλύση του, είτε στην τελειότερη αυτόματη μηχανή, είτε στο χέρι. Λόγω αυτής της «ταξιδιωτικής» ιδιότητας του pvc, είναι σαφώς προτιμότερη η χρήση του κλασικού, φθηνού βαμβακερού υφάσματος, για τον καθαρισμό του δίσκου πριν από κάθε παίξιμο. Η διαδικασία του καθαρισμού σε εξειδικευμένη μηχανή, πολλώ δε μάλλον όταν αυτός ο καθαρισμός συνοδεύεται από τη χρήση υγρού, προκαλεί φθορά στο δίσκο, συγκριτικά μεγαλύτερη από την παράσυρση και συνθλιβή όποιων σωματιδίων συναντήσει η ακίδα κατά την ανάγνωση του αυλακιού, υπό την προϋπόθεση, βεβαίως, ότι αναφερόμαστε σε δίσκο που φυλάσσεται σωστά μέσα στο φάκελό του, και δεν φέρει υπερβολικό φόρτο σωματιδίων.
Βεβαίως, υπάρχουν περιπτώσεις όπου είναι απαραίτητη η πλύση του δίσκου, σε περίπτωση που πέσει επάνω του στάχτη τσιγάρου, σακχαρούχο ποτό, όταν αυτός είναι πραγματικά πολυκαιρισμένος και εκτεθειμένος στα σωματίδια του αέρα, κλπ. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η χρήση εξειδικευμένης μηχανής είναι βεβαίως ευπρόσδεκτη, αλλά απομένει να σταθμίσει κανείς το κόστος ενός τέτοιου πλυντηρίου, πόσο μάλλον εάν λάβει υπ’ όψιν και την ασύγκριτα φθηνότερη χειροκίνητη πλύση, η οποία πρέπει να γίνεται όπως την περιέγραψε ο Στέργιος, ενώ πρέπει να υπογραμμισθεί επίσης, ότι όλα τα συνθετικά σφουγγάρια μπορεί να είναι αρκετά σκληρά ώστε να χαράξουν την επιφάνεια σε ακουστό βαθμό. Αντί για σφουγγάρι, μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάποιο πολύ μαλακό βαμβακερό πανί, όπως ένα πανάκι για γυαλιά μυωπίας, ή κάποιο βελούδινο ύφασμα, που μπορεί να βρεθεί από τα ρετάλια κάποιου ταπετσέρη επίπλων. Εάν υποθέσουμε ότι παίζει κάποιο ρόλο η φορά πλύσης, καλόν είναι να προτιμηθεί η δεξιόστροφη κίνηση του πανιού, δηλαδή αντιθέτως της φοράς ανάγνωσης, για έναν πολύ απλό λόγο: Διότι η κλίση που έχουν οι κυμματώσεις των πρανών του αυλακιού είναι προς τη φορά περιστροφής του δίσκου, λόγω της κλίσης της ακίδας κοπής της μήτρας, γνωστής με τον όρο stylus rake. (Δεν υπάρχει σκαπτική μηχανή που να σκάβει σε ορθή γωνία). Έτσι, ό,τι μπορεί να παρασύρει το νερό και το πανί, θα διοχετεύεται από τον πυθμένα του αυλακιού προς τις παρυφές.
Όσον αφορά την πλύση, αυτήν καθ’ εαυτή, θα πρέπει να γίνεται με γνώμονα τις δύο επιμέρους διαδικασίες, οι οποίες, άλλωστε, επιτελούνται σε κάθε πλύση, είτε πλένουμε ρούχα, είτε δίσκους, είτε ένα ολόκληρο πλοίο. Κατά πρώτον, η πλύση είναι μια μηχανική διαδικασία που καλείται να αφαιρέσει σωματίδια, και στο πλαίσιό της, ο ορθός τρόπος είναι η κίνηση του πανιού προς τη φορά περιστροφής του δίσκου, όπως ανέφερα παραπάνω. Κατά δεύτερον, εάν μια πλύση περιλαμβάνει και απορρυπαντικό, τότε, εκτός από μηχανική, είναι και χημική διαδικασία, υπό την έννοιαν ότι το απορρυπαντικό περιέχει κάποια καθαριστική βάση, κάποια αλκαλική ουσία, η οποία καλείται να διαλύσει τα λίπη που τυχόν υπάρχουν. Βέβαια, η παρουσία της καθαριστικής βάσης είναι ένας, ας τον πούμε, οικονομοτεχνικός συμβιβασμός, καθώς η χρήση της εξοικονομεί νερό μεγαλύτερης αξίας από αυτήν. Δηλαδή, ένας οποιοσδήποτε λεκές μπορεί να καθαρισθεί και με σκέτο νερό, αλλά σε πολύ μεγάλες ποσότητες και με υψηλή πίεση, κάτι που κάνει η δριστέλα, το πλέον οικολογικό πλυντήριο, καθώς χρησιμοποιεί μόνο νερό, αλλά σε τεράστιες ποσότητες. Πάντως, όσον αφορά το φωνογραφικό δίσκο, οι ακαθαρσίες που δυνάμει αυτός περιέχει, μπορούν να εκπλυθούν με μια ελαφρά καθαριστική βάση, όπως είναι το υγρό πιάτων, ή κάποιο σαμπουάν μαλλιών. Βεβαίως, η χρήση απιονισμένου νερού φαντάζει καλύτερη, σε σχέση με το νερό της ύδρευσης, αλλά, εάν ο δίσκος σκουπιστεί σωστά, τα κατάλοιπα των αλάτων του νερού είναι ανάξια λόγου.
Ένας ορθός τρόπος για να σκουπισθεί ο δίσκος είναι η επαφή του με μαλακή, υδρόφιλη πετσέτα, (η μαλακό ποτηρόπανο), που πρέπει να είναι κατά το δυνατόν απαλή, και όχι γαριασμένη, καθώς τα στερεοποιημένα άκρα των ινών ενός γαριασμένου υφάσματος προκαλούν μικρογρατσουνιές. Βέβαια, ο αναρρόφηση του νερού, μαζί με τα σωματίδια που αυτό έχει παρασύρει κατά την πλύση είναι ο καλύτερος τρόπος, αλλά δεν έχει και πολύ μεγάλο αντίκρισμα, εάν αφαιρεθεί η φερτή ύλη από το αυλάκι σε βαθμό τέτοιο, ώστε αυτή που θα παραμείνει στον πυθμένα του, να μην έρχεται σε επαφή με την ακίδα.
Όπως είναι γνωστό, το αυλάκι του φωνογραφικού δίσκου είναι τριγωνικής διατομής, με τα δύο πρανή του να σχηματίζουν ορθή γωνία. Από την άλλη μεριά, δεν υπάρχει ακίδα ανάγνωσης που να είναι όμοια με την ακίδα κοπής. Οι περισσότερες ακίδες είναι ελλειπτικής διατομής, κάτι που μεγιστοποιεί την αναγνωστικότητά τους, ενώ κάποιοι κατασκευαστές επιμένουν ακόμη στην εκ φύσεως υποδεέστερη σφαιρική ακίδα. Η επαφή της σφαιρικής ακίδας με τα πρανή του αυλακιού είναι σημειακή, και η μορφολογία της είναι τέτοια, ώστε να διαβάζει το αυλάκι σε σχετικά «ρηχό» σημείο, αναλόγως, βέβαια, του βάθους και κατά συνέπειαν του πλάτους του αυλακιού που θα καθορίσει ο μηχανικός κοπής, μέγεθος που συναρτάται με τη χρονική διάρκεια του εγγραφόμενου προγράμματος, δηλαδή το μήκος του αυλακιού. Οι ελλειπτικές ακίδες έχουν σαφώς μεγαλύτερη επιφάνεια επαφής, και γι’ αυτόν το λόγο φθείρουν το αυλάκι λιγότερο, ενώ η απόληξή τους εισχωρεί βαθύτερα, πιο κοντά στον πυθμένα. Έτσι, παρατηρείται το φαινόμενο, ένας δίσκος που παιζόταν επί χρόνια με σφαιρική ακίδα, να βγάζει πολλά σκουπίδια όταν πρωτοπαιχτεί με ελλειπτική, καθώς αυτή σκάβει τις ακαθαρσίες που σωρεύθηκαν με τον καιρό, και με τις οποίες η σφαιρική ακίδα δεν ερχόταν σε επαφή.
Συνελόντι ειπείν, το όλο θέμα περιέχει μια γερή δόση hype, η οποία άρχισε να διογκούται από την εποχή που οι φωνογραφικοί δίσκοι έχασαν την πρωτοκαθεδρία των πωλήσεων, και εντεύθεν. Βέβαια, πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν τους δίσκους αυτούς σχεδόν με δέος, αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ πιο απτή και πεζή, πολύ πιο ανθρώπινη. Ο φωνογραφικός δίσκος, αλλά και το πρωτογενές αναλογικό μέσο αποθήκευσης, η μαγνητοταινία, είναι τεχνολογία που έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί, καθώς έχει αντικατασταθεί πλήρως και σε όλα τα επίπεδα από τα ψηφιακά μέσα, των οποίων τα μειονεκτήματα είναι ασύγκριτα μικρότερα. Το pvc είναι προϊόν της πρώτης περιόδου της χημικής τεχνολογίας, πριν τον Β’ Π.Π., και πλέον έχει αποκτήσει πολύ ισχυρά και ασφαλέστερα υποκατάστατα, που μπροστά τους φαντάζει κάτι πρωτόγονο. Σκεφθείτε να τολμήσει να κατασκευάσει κάποιος φωνογραφικούς δίσκους από το πολύ ανώτερο πολυαιθυλένιο. Αμέσως η παραγωγή του θα χάσει όλο της το φτιασίδωμα, που συνάγεται στη μαγική λέξη: βινύλιο. Εκτός, βέβαια, και αν το κάνει, αλλά δεν το ανακοινώσει, και συνεχίσει να ισχυρίζεται ότι πουλάει δίσκους βινυλίου, διότι οι πελάτες αυτό ξέρουν, αυτό εμπιστεύονται, ασχέτως της αδιαμφισβήτητης ανωτερότητας του πολυαιθυλενίου σε όλα τα επίπεδα. Όσοι απέκτησαν μια συλλογή φωνογραφικών δίσκων σε μια περίοδο της ζωής τους, μπορούν να συνεχίσουν να ζουν με αυτή, αλλά όλη αυτή η περισπούδαστη ασχολία με εξειδικευμένα πλυντήρια και δοκιμές υγρών και τα τοιαύτα, δεν είναι παρά μια ασχολία με το κοσκινάκι, συμπαθής μεν, αλλά αντικειμενικά αβάσιμη και άχρηστη. Εάν και όταν σας δημιουργηθεί πρόβλημα ρύπανσης ενός δίσκου, τόσο μεγάλο που να πρέπει να τον πλύνετε, μπορείτε άφοβα να τον πλύνετε με άφθονο νερό, λίγη σαπουνάδα και μαλακό πανί, και να τον στεγνώσετε καλά πριν τον επανατοποθετήσετε στο φάκελό του, διότι η υγρασία είναι που επιτρέπει τις μυκητιάσεις. Όσον αφορά την ετικέτα, ένας σωστά πρεσσαρισμένος δίσκος δεν έχει να φοβηθεί τίποτα, αρκεί να μην το παρακάνετε. Θυμηθείτε: ακόμη και να γλείψετε το δίσκο με το τελειότερο πλυντήριο, μόλις αυτός τοποθετηθεί στο πικάπ και αρχίσει να παίζει, θα γίνει μαγνήτης σωματιδίων, ακόμη και όταν το πικάπ παίζει με το καπάκι του κλειστό, γι’ αυτό φροντίστε να το καθαρίζετε και στην εσωτερική του επιφάνεια. Δεν χρειάζεται άγχος, δεν χρειάζεται καμιά υπερβολή, δεν χρειάζεται τίποτα απ’ όλ’ αυτά· μόνο λίγη προσοχή, και συνείδηση ότι ο δίσκος γυρίζει, παίζει και γερνά μαζί με τον ιδιοκτήτη του. Από αυτή την πλευρά, ναι, είναι πολύ πιο ανθρώπινος από τα ψηφιακά, όπως είχε πει παλιότερα και ο Μάκης Μηλάτος. Αλλά από ηχητικής πλευράς, αφήστε τον στην εποχή του, η οποία παρήλθε.
Οριστικά.