"Oι Τετρομαγμενοι στην χωρα σιωπησαν"...
«Υίkίn, kirin, giavourdour»
Συμπληρώνονται σήμερα 54 χρόνια από την αποφράδα εκείνη νύκτα της Τρίτης της 6ης προς 7η Σεπτεμβρίου του 1955 όταν η φιλήσυχη και νομοταγής μειονότητα της Κωνσταντινούπολης, με πρόφαση το κυπριακό, δέχτηκε μια βάρβαρη επίθεση που θα μείνει αξέχαστη στη μνήμη όχι μόνο των Κωνσταντινουπολιτών, αλλά και ολόκληρου του ελληνισμού.
Τα «γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου» ή «Σεπτεμβριανά», όπως καθιερώθηκε να λέγονται , ήταν προσχεδιασμένα και οργανωμένα μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια από την επίσημη τουρκική κυβέρνηση μέσω του Γραφείου Ειδικού Πολέμου (ίδρυσε την ΤΜΤ) και τον Σύνδεσμο «Η Κύπρος είναι Τουρκική», άσχετα αν η ίδια προσπάθησε να τα φορτώσει στους κομμουνιστές, συλλαμβάνοντας πολλούς επώνυμους αριστερούς όπως τον Αζίζ Νεσίν και πολλούς άλλους.
Η εφημερίδα Τζουμχουριέτ έγραψε «ότι οι λεηλασίες προετοιμάστηκαν από ερυθρά οργάνωση με έδρα τη Βηρυτό, μάλιστα δε ο στρατιωτικός διοικητής (είχε κηρυχθεί στρατιωτικός νόμος) Κων/πολης Νουρετίν Ακνόζ συγκέντρωσε τους ιδιοκτήτες , αρχισυντάκτες και αρθρογράφους των εφημερίδων και τους υποχρέωσε να γράψουν πειστικά ότι τα επεισόδια προκάλεσαν και προέτρεψαν οι κομμουνιστές.»
Η Βρεττανική διπλωματία, με μια μοναδική τέχνη, εξάπτει τον Τουρκικό φανατισμό, διεγείρει τον μόνιμα υποβόσκοντα σωβινισμό και οδηγεί Κυβέρνηση και αντιπολίτευση σε μια ανθελληνική υστερία. Η Κύπρος που λίγα μόλις χρόνια νωρίτερα ήταν ανύπαρκτη για την Τουρκία και που την εύρισκε στο γεωγραφικό χάρτη με δυσκολία, έγινε ξαφνικά το κυρίαρχο θέμα που απασχολούσε τις εξαθλιωμένες λαϊκές μάζες. Η Τουρκία, πάντα με τη Βρετανική καθοδήγηση, πλημμυρίζει με τις οργανώσεις «Η Κύπρος είναι Τουρκική» και ο αρχηγός της οργάνωσης Χικμέτ Μπίλ, δημοσιογράφος της Χουρριέτ, αναδεικνύεται σε ένα καταπληκτικό έμπορο του φανατισμού και του κιτρινισμού.
Η εφημερίδα του, η «Χουρριέτ», από 11.000 φύλλα κυκλοφορία που είχε όταν πρωτοκυκλοφόρησε το 1948, ξετινάχτηκε με μιά πύρρινη ανθελληνική αρθρογραφία, στις 600.000 φύλλα ημερησίως! Το παράδειγμα, όπως ήταν φυσικό, ακολούθησαν και οι υπόλοιπες Τουρκικές εφημερίδες που, ξεπερνούσαν η μιά την άλλη σε παραπληροφόρηση και ανθελληνικές υπερβολές, με αποτέλεσμα να χτίζεται σταδιακά στις λαϊκές μάζες ένα έντονο ανθελληνικό μένος.
Στις αρχές Αυγούστου 1955, και ενώ συνεχιζόταν η μάχη για την Διεθνή αναγνώριση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης του Κυπριακού λαού, η Αγγλία έχει καταστρώσει τα σχέδιά της. Συγκαλεί στο Λονδίνο τριμερή διάσκεψη για το Κυπριακό με την συμμετοχή της Αγγλίας, Ελλάδος και Τουρκίας, παρ' όλο που η Τουρκία έχει πουλήσει την Κύπρο στους Άγγλους από το 1878 και έχει αναγνωρίσει, με το άρθρο 20 της Συνθήκης της Λωζάννης, με τον πλέον πανηγυρικό και κατηγορηματικό τρόπο, την πλήρη έλλειψη οποιουδήποτε δικαιώματός της στην Κύπρο. Η Μ. Βρετανία θέλει όμως να πετύχει την ενεργό ανάμειξη της Τουρκίας σαν βασικού παράγοντα στο Κυπριακό και ο πιο διπλωματικός τρόπος είναι η σύγκληση μιάς τριμερούς διάσκεψης με την συμμετοχή της Τουρκίας.
Η Ελλάδα ζει το βουβό δράμα της. Ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος έχει καταρρεύσει από μία σοβαρή ασθένεια που τον έχει καταστήσει ανίκανο να κυβερνήσει. Οι δύο αντιπρόεδροι Παν. Κανελλόπουλος και Στεφ. Στεφανόπουλος που ασκούν την εξουσία, δεν έχουν τη δυνατότητα πρωτοβουλιών. Έτσι η Ελλάδα πέφτει στην Αγγλική παγίδα και αποδέχεται τη συμμετοχή της στην Τριμερή Διάσκεψη του Λονδίνου που επισημοποιεί την Τουρκική ανάμειξη στο Κυπριακό.
Στις 29 Αυγούστου 1955, στο μέγαρο Λάγκαστερ Χάουζ του Λονδίνου, αρχίζει η τριμερής διάσκεψη. Μια μέρα νωρίτερα, ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών Χάρολντ Μακ Μίλαν στέλνει κρυπτογραφημένο μήνυμα στον Τούρκο ομόλογό του Φατίν Ρουστού Ζορλού, συμβουλεύοντας τον πως πρέπει να προχωρήσει σε "εντονώτερη δράση" για να αποδειχθεί η Τουρκική αποφασιστικότητα στην περιφρούρηση των συμφερόντων της.
Το απόγευμα της 5ης Σεπτεμβρίου ο Τούρκος Υπουργός των Εξωτερικών συγκαλεί συνέντευξη τύπου και ανακοινώνει με μιά διάχυτη υπεροψία που του χαρίζει η Βρεττανική υποστήριξη: "Η Κυβέρνησή μου, δηλώνει, έπαψε να ενδιαφέρεται για την παρούσα διάσκεψη. Παύουμε τη συμμετοχή μας. Ο λόγος είναι ότι θεωρούμε απαράδεκτο το Ελληνικό αίτημα για αυτοδιάθεση της Κύπρου. Αν η Ελλάδα επιμένει, ας διαλέξει μεταξύ της Κύπρου και της φιλίας μας!"
Και λίγες ώρες αργότερα, τα μεσάνυχτα της 5ης προς την 6η Σεπτεμβρίου, αρχίζει η εφαρμογή ενός σατανικού σχεδίου που απέβλεπε αφ' ενός μεν στο να δείξει την δήθεν «αγανάκτηση» του τουρκικού λαού για τις Ελληνικές απόψεις, αφ' ετέρου δε στο να ξεριζώσει, άπαξ δια παντός, τον εναπομείναντα Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης.
Κάποια γεγονότα που εξελίσσονταν στη Θεσσαλονίκη δεν προκάλεσαν υποψίες. Η πόλη ετοιμαζόταν για τη Διεθνή Έκθεση (3-9-55).
Η σύζυγος του Τούρκου προξένου ζήτησε από τον γνωστό φωτογράφο Κυριακίδη μια σειρά φωτογραφιών του σπιτιού όπου λέγεται ότι γεννήθηκε ο Ατατούρκ και το οποίο βρίσκεται στο προαύλιο του τουρκικού προξενείου. Λόγω υποχρεώσεων στην έκθεση ο Κυριακίδης της πρότεινε όπως η φωτογράφιση γίνει τη Δευτέρα. Εκείνη ανένδοτη. Στην επιμονή της ο Κυριακίδης τη ρώτησε για ποιο λόγο ήθελε τις φωτογραφίες και τα αρνητικά τους τόσο γρήγορα . Η απάντηση ήταν ότι ο σύζυγός της μετετίθετο από τη Θεσσαλονίκη και ήθελε τις φωτογραφίες για ενθύμιο. Η κυρία προξένου αναχώρησε για την Τουρκία στις 4-9- 55.
Στις 00.10 της 5ης Σεπτεμβρίου 1955 εξερράγη καψύλλιο δυναμίτη στον κήπο του τουρκικού προξενείου δίπλα στο σπίτι του Ατατούρκ. Οι κροτίδες μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα από τον υποπρόξενο Μεχμέτ Αλί Τεκίναλπ. Έσπασαν μόνο μερικά τζάμια. Τη στιγμή εκείνη στο προξενείο βρισκόταν μόνο ο μουσουλμάνος από την Κομοτηνή κλητήρας Χασάν Ουτσάρ, φανατικός μισέλλην και με σκοτεινό παρελθόν. Από τις δύο κροτίδες που είχε τοποθετήσει, εξερράγη μόνο η μία. Για την ενέργειά του βοηθήθηκε από το φανατικό μισέλληνα και πειθήνιο όργανο της ΜΙΤ Οκτάυ Εγκίν, τριτοετή φοιτητή της Νομικής Θεσσαλονίκης (δραπέτευσε στην Τουρκία η οποία τον αντάμειψε διορίζοντάς τον πρώτα στη Γενική Διεύθυνση Ασφαλείας και στη συνέχεια νομάρχη στην Καππαδοκία).
Η συνέχεια του σχεδίου εξελίχτηκε στην Κωνσταντινούπολη και στη Σμύρνη. Στις 6 το απόγευμα της 6ης Σεπτεμβρίου 1955, άρχισαν να συγκεντρώνονται στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης φοιτητές και πολίτες, μεταξύ των οποίων και αρκετές εκατοντάδες αστυνομικοί με πολιτικά. Σε λίγο κυκλοφορεί στο σημείο της συγκέντρωσης το έκτακτο παράρτημα της εφημερίδας «Ισταμπούλ Εξπρές». «Καταστράφηκε το σπίτι του πατέρα μας με βόμβα» έγραφε ο τεράστιος τίτλος της παραπληροφόρησης και το κείμενο περιέγραφε φανταστική καταστροφή του σπιτιού του Κεμάλ Ατατούρκ και του Τουρκικού Προξενείου στη Θεσσαλονίκη.
Σε λίγο, από τους γύρω δρόμους στους οποίους υπήρχαν σταθμευμένα στρατιωτικά αυτοκίνητα και άλλα τροχοφόρα, άρχισαν να κατεβαίνουν άτομα του τουρκικού υπόκοσμου μαζί με Λαζούς, Τσέτες και άτομα άλλων φυλών που είχαν μεταφερθεί απ' τα βάθη της Ανατολής, οπλισμένα με σιδερένιους λοστούς, ρόπαλα, μαχαίρια και διαρρηκτικά εργαλεία. Οι οπλισμένες ομάδες των "διαδηλωτών" ξεχύνονται στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης.
Τα συνθήματα «Υίkίn, kirin, giavourdour» (Σπάστε, γκρεμίστε, είναι γκιαούρης) και «Kahrolsun giavourlar» (Ανάθεμα στους γκιαoύρηδες) δονούν την ατμόσφαιρα και ένα μέρος του όχλου κινείται στο Istiklal Caddesi, το περίφημο Πέρα, που στο ένα χιλιόμετρο της διαδρομής του είχε, σαν το πιο φημισμένο εμπορικό κέντρο της Πόλης, 700 περίπου μαγαζιά που το συντριπτικό τους ποσοστό ανήκε σε Έλληνες. Από τους πρώτους στόχους που δέχονται την επίθεση του παθιασμένου όχλου, το καφενείο «Επτάλοφος» στην πλατεία Ταξίμ. Τζάμια, τραπέζια, καρέκλες, μπουφέδες γίνονται συντρίμμια και η γιγαντιαία επιδρομή αρχίζει.
Οι οργανωμένοι διαδηλωτές είναι χωρισμένοι σε τρείς ομάδες. Η πρώτη σπάει με λοστούς τα ρολά, τις πόρτες και τα τζάμια των καταστημάτων. Η δεύτερη αρπάζει και σκορπάει στους δρόμους τα εμπορεύματα και η τρίτη καταστρέφει και λεηλατεί. Εκατό περίπου ομάδες εκτελούν το φρικιαστικό τους έργο σε μια τεράστια έκταση απο το Βόσπορο ως τη θάλασσα του Μαρμαρά. Οι επικεφαλής των διαδηλωτών με καταλόγους σπιτιών και καταστημάτων των Ελλήνων, που είχαν σημαδευτεί με ευδιάκριτα σήματα, διευθύνουν τις ομάδες των διαδηλωτών.
Πρόκειται για ένα οργανωμένο τυφώνα που σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά του. Δεκάδες Έλληνες πολίτες και κληρικοί κακοποιούνται. Λεηλατούνται και παραδίδονται στις φλόγες 73 ελληνικές εκκλησίες.
Ο όχλος καταστρέφει με μανία.................................
Οι καταστροφικοί τσέτες σε περιοχές όπως το Ορτάκιοϊ , το Μπαλουκλή , τα Ψωμαθειά, το Φανάρι όπου ζούσαν πολλοί Ρωμιοί , με βιαιότητα που προκαλούσε φρίκη, έκαψαν και λεηλάτησαν μικρά φτωχικά ρωμαίικα μπακάλικα , γκρέμισαν μάντρες και μπήκαν σε σπίτια, βίασαν Ρωμιές και Αρμένισσες.
Μπορεί να κανείς να πει ότι φέρθηκαν το ίδιο ανελέητα με τους στρατιώτες που λεηλάτησαν την Ιστανμπούλ , όταν ο σουλτάνος Μωάμεθ ο Πορθητής μπήκε στην πόλη.
Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι οι οργανωτές, τους οποίους στήριζε η κυβέρνηση, για να κινητοποιήσουν τους πλιατσικολόγους, που για δυο μέρες σκόρπισαν την φρίκη στην πόλη και μετέτρεψαν την Ιστανμπούλ σε κόλαση χειρότερη κι από τους πιο κακούς εφιάλτες των χριστιανών και των Ευρωπαίων, τους είχαν πει ότι το πλιάτσικο είναι ελεύθερο.
Ο Διεθνής Τύπος δίνει μεγάλη προβολή στο πογκρόμ εναντίον του Ελληνισμού στην Τουρκία. Μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδες όχι μόνο της Ευρώπης αλλά και της Αμερικής, της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και του Καναδά περιγράφουν με τα μελανώτερα χρώματα την Τουρκική θηριωδία.
Πέντε χρόνια μετά τα γεγονότα ανετράπη η Κυβέρνηση του Αντνάν Μεντερές από στρατιωτικό πραξικόπημα. Ακολούθησε η δίκη της Πλάτης που έληξε στις 5/1/1961. Ο πρωθυπουργός Αντναν Μεντερές και ο Υπουργός των Εξωτερικών Φατίν Ρουστού Ζορλού βρέθηκαν ένοχοι για πολλά αδικήματα, μεταξύ των οποίων και γιο την οργάνωση και εκτέλεση του πογκρόμ εναντίον των Χριστιανών στις 6 Σεπτεμβρίου 1955. Και οι δύο θανατώθηκαν με απαγχονισμό.
Αντί επιλόγου, ας θυμηθούμε πάλι τα λόγια του φιλόσοφου Τουχόλσκυ: «Πες μου πως μεταχειρίζεσαι τις μειονότητές σου, να σου πω το επίπεδο του πολιτισμού σου».
(Να σημειώσουμε βέβαια ότι τα Σεπτεμβριανά, εξαιτίας της διαρκούς δράσης των παρακρατικών μηχανισμών στην Τουρκία, αποτελεί μόνιμο σημείο αναφοράς στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης (ως παράδειγμα παρακρατικής δράσης, προς αποφυγή)
Οταν οι διανοούμενοι έπαιρναν θέση
Θεοτοκάς, Σεφέρης και Καραγάτσης ανταλλάσσουν δημόσια απόψεις μέσω επιστολών για το θέμα της Κύπρου το 1954
Ο Γιώργος Θεοτοκάς (ευγενής, αλλά ευθύς) δημοσίευσε, το 1954, ένα κείμενο στην «Κ», στο οποίο κρίνει τη στάση Ελλήνων και Αγγλων, ανιχνεύει λάθη εκατέρωθεν, επικρίνει επιλογές και πρωτοβουλίες. Του απάντησε ο Γιώργος Σεφέρης (ποιητικός και συναισθηματικός) με μια επιστολή του από τη Βηρυτό. Ο Γιώργος Θεοτοκάς, όμως, δέχεται και μια επιστολή από τον Μ. Καραγάτση (πληθωρικός και άμεσος), που για πρώτη φορά δίνεται στη δημοσιότητα. Είναι ένα κείμενο που βρισκόταν στο αρχείο Γιώργου Θεοτοκά, αλλά λάνθανε.
Το κείμενο Θεοτοκά και η αντίδραση Σεφέρη.
Στις 22 Δεκεμβρίου 1954 ο Γιώργος Θεοτοκάς δημοσίευσε στην «Κ» ένα κείμενο με τίτλο «Ελληνες και Αγγλοι – Σκέψεις εξ αφορμής του Κυπριακού», το οποίο περιλαμβάνεται στο δίτομο έργο «Στοχασμοί και θέσεις – Πολιτικά κείμενα 1925-1966» (Εκδ. Εστία). «Οσοι έχουν τον τρόπο να εκφράζονται δημοσίως οφείλουν, όσο είναι καιρός, να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου». Στη συνέχεια κάνει μια αναδρομή στις διμερείς σχέσεις Ελλάδας – Βρετανίας και συνεχίζει με κριτική τοποθέτηση στους πολιτικούς χειρισμούς από τις δύο πλευρές: «Δεν χωρεί αμφιβολία ότι, για κάθε απροκατάληπτο τρίτο, η κύρια ευθύνη βαρύνει τους αρμόδιους Βρετανούς υπουργούς. Οι Ελληνες επικαλούνται το δικαίωμα της αυτοδιαθέσεως των λαών, δηλαδή μίαν από τις αρχές στις οποίες στηρίζεται η πολιτική φιλοσοφία του δυτικού πολιτισμού. Οι Αγγλοι επικαλούνται τις ανάγκες της στρατηγικής τους και φοβούνται, προφανώς, ότι η υποχώρησή τους στην Κύπρο θα τους αναγκάση να υποχωρήσουν και σε άλλα σημεία του χάρτη. (…) Ας πούμε τώρα και τα δικά μας λάθη… (…) Λάθος ήταν ο φανατισμένος τόνος που προσέλαβε συχνά η ελληνική προπαγάνδα και η ενθάρρυνση των σκηνών του δρόμου. Φαντάζεται κανείς σοβαρά ότι οι εκκλήσεις προς το μίσος, οι προσβολές ξένων σημαιών και οι καταστροφές γραφείων και βιβλιοθηκών αποτελούνε επιχειρήματα που πρόκειται να ενισχύσουν τη διεθνή μας θέση; Ποιον πάμε να πείσωμε με τα μέσα αυτά;»
Λίγες μέρες αργότερα, στις 28 Δεκεμβρίου 1954, του απαντά από τη Βηρυτό (η επιστολή δημοσιεύεται στον τόμο «Αλληλογραφία Γιώργος Θεοτοκάς και Γιώργος Σεφέρης, 1930-1966)», εκδ. Ερμής. «…Υπάρχουν σε μια γωνιά της γης 400 χιλιάδες ψυχές από την καλύτερη, την πιο ατόφια Ρωμιοσύνη, που προσπαθούν να τις αποκόψουν από τις πραγματικές τους ρίζες και να τις κάνουν λουλούδια θερμοκηπίου. Σ’ αυτή τη γωνιά της γης δουλεύει μια μηχανή που κάνει τους Ρωμιούς σπαρτούς-Κυπρίους-όχι-Ελληνες, που κάνει τους ανθρώπους μπαστάρδους, με την εξαγορά και την απαθλίωση των συνειδήσεων, με τις κολακείες των αδυναμιών ή των συμφερόντων (το Κυπριακό ζήτημα είναι πριν απ’ όλα ζήτημα καλλιέργειας, ζήτημα “κουλτούρας” με την πλατύτερη έννοια που έχει η λέξη), και ονομάζει τη φυσιολογική παιδεία αυτών των ανθρώπων “πολιτική προπαγάνδα”. (…) Απόκριση σ’ αυτό το αίτημα της συνείδησης περίμενα να βρω στο άρθρο σου, Γιώργο. Θα μου πεις: δεν ήταν το θέμα μου – έπρεπε να είναι κι αυτό».
Η επιστολή Καραγάτση (31.12.1954)
Αγαπητέ Γιώργο,
Αργά διάβασα το περί Κύπρου άρθρο σου στην «Καθημερινή». Χρέος μου να σε συγχαρώ για τη νηφαλιότητα των απόψεών σου. Το ότι δεν συμφωνώ σε πολλά σημεία (ιδίως σε ό,τι αφορά την προϊστορία των ελληνο-βρετανικών σχέσεων) δεν έχει σημασία. Ο αγοραίος όμως τρόπος –ο ενθυμίζω δηλιγιαννική πολιτική σαπρία– με τον οποίο έγινε ο εσωτερικός και ο εξωτερικός χειρισμός ενός τόσο σοβαρού εθνικού ζητήματος με έκανε, πολλές φορές, να αηδιάσω. Μισώ το πεζοδρόμιο. Μισώ την ψευδορρητορική πομφόλυγα. Μισώ την επιπόλαια ταρταρινική προκλητικότητα, που μας γελοιοποιεί ανεπανόρθωτα στη διεθνή γνώμη. Με κάτι τέτοιες ευτράπελες μπαλαφάρες ο παλαιοκομματισμός χαντάκωσε τις εθνικές μας επιδιώξεις, τον περασμένο αιώνα. Δυστυχώς η βρετανική πολιτική υπέθαλπε, στην Ελλάδα, αυτή την ευτράπελη πολιτική ατμόσφαιρα, που τόσο εξυπηρετούσε τα συμφέροντά της. Οταν όμως οι Αγγλοι είδαν πως ο Ελευθέριος Βενιζέλος έδωσε τη σφραγίδα της σοβαρότητας στην πολιτική ζωή μας (και πως συνεπώς τα διαλυτικά τεχνάσματά τους δεν έπιαναν πια τόπο) με πολιτική ευστροφία αξιοθαύμαστη επήραν την Ελλάδα στα σοβαρά, και την οδήγησαν στην Τσατάλτζα και στη Σμύρνη. Οταν πάλι ξαναγινήκαμε πολιτικώς ευτράπελοι, οι Βρετανοί ξαναγύρισαν στην παλιά διαλυτική πολιτική τους. Και γεννιέται το ερώτημα: φταιν οι Βρετανοί που μας διαλύουν πολιτικώς; Ή εμείς που προσφερόμεθα βλακωδέστατα στη διαβρωτική επενέργεια των Βρετανών; Οι Αγγλοι κάνουν τη δουλειά τους· κι όπως ξέρεις, στις business συναισθηματισμοί δεν στέκονται…
Στο ζήτημα της Κύπρου έχουμε όλο το δίκιο με το μέρος μας. Μέσα στο σημερινό κυρίαρχο κλίμα της δημοκρατίας και της αυτοδιαθέσεως των λαών, ένας ήρεμος και σοβαρός πολιτικός χειρισμός θα μας οδηγούσε –αργά ίσως αλλά ασφαλώς– στην επιτυχία. Προτιμήσαμε το πεζοδρόμιο, τον κούφιο ψευδολυρισμό και τις φωνασκίες χυδαίων ρασοφόρων και ηλίθιων καθηγητάδων ενός δήθεν Πανεπιστημίου. Ετσι, γενήκαμε καταγέλαστοι. Σκατά!
Δικός σου
Μ. Καραγάτσης
Επιδημια αποβλακωσης?
«…η Τουρκία έκανε μεταρρυθμίσεις που ήταν αδιανόητες πριν από μερικά χρόνια, όπως η θρησκευτική ελευθερία ή η ελευθερία της έκφρασης, η κατάργηση της θανατικής ποινής ή οι εκπομπές ραδιοφώνου στην κουρδική γλώσσα»...(κ.επ.εξ.κ.Νταβουτογλου).........
........
Εσχάτως, η προβολή της Τουρκικής ταινίας «Φθινοπωρινός Πόνος» (Guz Sancisi) η οποία πραγματεύεται, πίσω από μία ιστορία αγάπης ενός Τούρκου μεγαλοαστού και μιας Ρωμιάς ιερόδουλης, τα βίαια και κατευθυνόμενα γεγονότα εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης του Σεπτεμβρίου του 1955, έχει προκαλέσει μία σειρά δημοσιευμάτων στον Ελληνικό Τύπο μέσα από τα οποία δυσκολεύεται κάποιος να ξεχωρίσει το ρομαντισμό από την πολιτική ανάλυση.
Σίγουρα, η ταινία δείχνει μία τάση μέσα στην Τουρκική κοινωνία που θέλει να δώσει την δική της εκδοχή για το παρελθόν. Αυτό που δεν πρέπει όμως να συγχέεται, και όντως συγχέεται, είναι η τάση αυτή με την συνεχιζόμενη επίσημη μειονοτική πολιτική της Τουρκίας έναντι της Ελληνικής μειονότητας της Κωνσταντινούπολης και του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Είναι καλό να μάθουν, όσοι σπεύδουν να δουν με περισσό ρομαντισμό μέσω μιας ταινίας, που αργά η γρήγορα θα αντικατασταθεί από μία άλλη κινηματογραφική εμπορική επιτυχία, ποια είναι η σημερινή πραγματικότητα για τη μειονότητα, την ίδια ώρα που προβάλλεται η ταινία.
Στις 20 Φεβρουαρίου του 2008, η Τουρκική εθνοσυνέλευση ψήφισε το νόμο 5555, γνωστό ως Νόμο περί των Μειονοτικών Ιδρυμάτων (Βακουφίων). Το πάγιο αίτημα των μειονοτικών ιδρυμάτων στην Τουρκία, στο πλαίσιο εναρμόνισης της χώρας με το κοινοτικό κεκτημένο, είναι η επιστροφή των ακινήτων περιουσιακών τους στοιχείων, τα οποία στο παρελθόν κατεσχέθησαν από το τουρκικό κράτος.
Σήμερα, 161 μειονοτικά ιδρύματα στην Τουρκία (η πλειοψηφία ελληνικά, 75 στον αριθμό), υπέβαλαν αιτήσεις για την επιστροφή 2.252 ακινήτων που, κατά το παρελθόν, μεταβιβάσθηκαν σε τούρκους ιδιώτες ή περιήλθαν στην κυριότητα του τουρκικού δημοσίου. Το ζήτημα αυτό ήρθε στην επιφάνεια στα μέσα του 2002, όταν στα πλαίσια εκπλήρωσης των κριτηρίων της ΕΕ αναφορικά με το σεβασμό των μειονοτικών δικαιωμάτων, οι τουρκικές κυβερνήσεις δεσμεύτηκαν να επιτρέψουν στα μειονοτικά ιδρύματα να πάρουν τίτλους ιδιοκτησίας για την ακίνητη περιουσία τους, παρέχοντας σε αυτά το δικαίωμα να την διαχειριστούν, όπως ακριβώς προβλέπει και η συνθήκη της Λωζάννης.
Το πρόβλημα με τους τίτλους ιδιοκτησίας των μειονοτικών ιδρυμάτων, όπως προέκυψε σήμερα, πάει πολύ πίσω χρονικώς. Συγκεκριμένα, το 1936 η τότε τουρκική κυβέρνηση του Κεμάλ Ατατούρκ ζήτησε από τις ενορίες και τα μειονοτικά ιδρύματα να υποβάλουν αναλυτικές δηλώσεις με τα ακίνητα που κατείχαν. Η Διεύθυνση Μειονοτικών Ιδρυμάτων θεώρησε ως τελικές και αμετάκλητες τις δηλώσεις αυτές και δεκαετίες αργότερα, με αυθαίρετες αποφάσεις, αφαίρεσε από τα ιδρύματα την κυριότητα όλων των ακινήτων που είτε από παράλειψη δεν δηλώθησαν, είτε απεκτήθησαν, μέσω δωρεάς, αγοράς και διαθήκης, μετά το 1936.
Οι κατασχεμένες περιουσίες των ελληνικών ιδρυμάτων χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: α) οι περιουσίες που κατεσχέθησαν από το τουρκικό κράτος, β) τα μοναστήρια που υφαρπάχθησαν από τη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου, και γ) τα ελληνικά νεκροταφεία, τα οποία υφαρπάχθησαν από τους Δήμους ή κατελήφθησαν παράνομα από ιδιώτες.
Ο νόμος 5555, όπως προηγουμένως και οι δύο εκτελεστικοί κανονισμοί του 2003 και 2004, αν και καλεί τα μειονοτικά ιδρύματα να υποβάλουν αιτήσεις για να παραλάβουν τίτλους ιδιοκτησίας για τις ακίνητες περιουσίες τους, στην ουσία αποκλείει ότι δεν εμπίπτει στις διατάξεις του νόμου του 1936. Επιπλέον, με τον νόμο αυτό, τα ελληνικά ιδρύματα, όπως και άλλα μη-μουσουλμανικά, δεν μπορούν να διεκδικήσουν την επιστροφή των κατασχεμένων περιουσιών (τα καλούμενα τουρκιστί mazbut) που ήδη έγιναν αντικείμενο αρπαγής από το τουρκικό δημόσιο ή μεταβιβάσθηκαν σε τούρκους ιδιώτες. Το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να ζητήσουν τίτλους ιδιοκτησίας γι’ αυτά που δεν κατεσχέθησαν.
Η συζήτηση αυτή δεν αφορά το σύνολο των κατασχεμένων ελληνικών περιουσιών στην Τουρκία, αλλά μόνο ένα μικρό τμήμα. Δεν περιλαμβάνει δηλαδή τις ιδιωτικές περιουσίες που δημεύθησαν κατά καιρούς. Σύμφωνα με υπολογισμούς της ελληνικής κοινότητας της Πόλης, περίπου 11.900 τίτλοι ιδιοκτησίας ακινήτων στην Τουρκία ανήκουν σε Έλληνες, ένα μεγάλο μέρος των οποίων ανήκει στους απελαθέντες από το 1964. Πολλά από τα ακίνητα αυτά βρίσκονται σε περιοχές με μεγάλη εμπορική δραστηριότητα και ως εκ τούτου, προσήλκυαν και προσελκύουν μεγάλο ενδιαφέρον από επιτήδειους που συστηματικά συνεργάζονται με το κεμαλικό κατεστημένο. Η εμπορική αξία της ακίνητης κατασχεμένης περιουσίας που ανήκει σε Έλληνες της Πόλης, με τουρκική ιθαγένεια, ξεπερνά το 11 δισ. ευρώ, ενώ το αντίστοιχο ποσό για τις περιουσίες των απελαθέντων προσεγγίζει το 2,5 δις. ευρώ. Μέχρι το 2000, 70% της περιουσίας της ελληνικής μειονότητας περιήλθε στην κατοχή του τουρκικού κράτους. Αυτές οι περιουσίες θεωρούνται οριστικά χαμένες αφού ο νέος νόμος δεν προβλέπει τίποτα γι’ αυτές.
Τελικά ο νόμος 5555 επιβεβαίωσε με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο τις επιφυλάξεις πολλών που διέβλεπαν σκοπιμότητα και προσπάθεια εντυπωσιασμού πίσω από τη συζήτηση για τα μειονοτικά ιδρύματα, όπου στο τέλος αντί να αποκαθιστά την αδικία, την νομιμοποιεί και καθιστά τον νόμο αυτό ασυμβίβαστο με το κοινοτικό κεκτημένο. Επομένως, καλός ο ρομαντισμός αλλά ακόμη πιο καλό να ξέρεις την πραγματικότητα.
Οι Τετρομαγμενοι.......................................................
(πηγες)
Ιδρυμα Μειζονος Ελληνισμου/PDF/Σεπτεμβριανα 1955/
http://kassiani.fhw.gr/constantinople/forms/filePage.aspx?lemmaId=11006
Αντιαιρετικον Εγκολπιον/Ιστορικα.
Ινφογνωμων Πολιτικα
Σαραντα Μηλα Κοκκινα
Geopolitics-GR
Ποντος και Αριστερα
Οrhan Pamuk
Eφ.Φιλελευθερος
Εφ.Ανατολη
Εφ.Καθημερινη/Ολγα Σελλα
Χρηστος Ιακωβου/Κυπριακο κεντρο Μελετων.