Εκτιμήσεις και υποθέσεις…όχι πιά!
Έως περίπου το 1930, ο φωτογράφος δεν είχε στα χέρια του κανέναν αντικειμενικό τρόπο μέτρησης του εκάστοτε διαθέσιμου φωτός.
Τα παλιότερα χρόνια κατάφερνε να τα βγάζει πέρα βασιζόμενος στην εμπειρία, τον πειραματισμό και ορισμένες γενικές οδηγίες, ενώ αργότερα μερική ανακούφιση στη δυστυχία τούτη μπορούσαν να προσφέρουν κάποιες μέθοδοι
εκτίμησης, όπως για παράδειγμα τα οπτικά «εξαφανιζόμετρα» (Extinction meters), καθώς και άλλες εφαρμογές που απαιτούσαν όμως χρονομετρήσεις, συγκρίσεις κτλ, …δλδ φέξε μου.
-Κάτω αριστερά ένα "εξαφανιζόμετρο". Έβλεπες μέσα από μια συνεχώς μεταβαλλόμενης πυκνότητας διαφάνεια μέχρι το θέμα να μην είναι σχεδόν ορατό.
-Η κατασκευή επάνω στη διαφήμιση φόρτωνε φωτοευαίσθητα χαρτιά, και κατόπιν χρονομετρούσες το απαιτούμενο διάστημα έκθεσης του χαρτιού στο διαθέσιμο φως, μέχρι αυτό να σκουρήνει όσο ένα άλλο φύλλο σύγκρισης.
Φυσικά όλα αυτά τα υποκειμενικά ήταν σίγουρα καλύτερα από το ολότελα, και ίσως ακόμη από την Παναγίωταινα, όμως η συνεχής τεχνολογική εξέλιξη έφερε μαζί της και μια πληθώρα διαθέσιμων υλικών, που έκαναν ακόμη δυσκολότερη τη κατάσταση.
Επιπλέον αν προσθέσουμε στην εξίσωση της ταλαιπωρίας τη χρήση διαφορετικών στάνταρ ευαισθησίας όπως αυτά προέκυψαν δεξιά και αριστερά με τα χρόνια, την αδυναμία απόλυτης αντιστοίχισης μεταξύ τους, το ότι κάθε ένας που δημοσίευε πίνακες μετατροπής μπορεί να έδινε διαφορετικές ερμηνείες, -και συνεχίζοντας επίτηδες χωρίς τελεία- (κυρίως για τα ορθοχρωματικά υλικά) τη διαφορετική ευαισθησία ανάλογα με τη θέση του ήλιου σε κάθε εποχή του χρόνου, την ώρα λήψης, το γεωγραφικό πλάτος/ύψος/μήκος το απόλυτο υψόμετρο και πάει λέγοντας, μπορούμε να καταλάβουμε ότι ένα όργανο που θα μετρούσε σωστά το φως, ήταν δυνατό να προσφέρει τουλάχιστον ένα αξιόπιστο σημείο εκκίνησης.
Από τη μια λοιπόν η εξέλιξη υπό ένα πρίσμα δημιούργησε πονοκεφάλους, αλλά από την άλλη αυτή ήταν που ήρθε και να τους απαλύνει με την εφεύρεση των φωτοηλεκτρικών οργάνων σεληνίου.
Η αρχή λειτουργίας τους ήταν ήδη γνωστή εδώ και πολλές δεκαετίες, όμως θα έπρεπε να περάσει αρκετός καιρός μέχρι να υπάρξει η δυνατότητα κατασκευής φορητών συσκευών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν έξω από το εργαστήριο.
Και ο πρώτος?
Από μια σκοπιά, η πρώτη φορητή κατασκευή εμφανίστηκε στην αγορά το 1931 από την Rhamstine με την ονομασία Electrophot. Αυτή όμως λειτουργούσε με μπαταρία, πράγμα που δεν τη καθιστούσε ούτε τόσο φορητή, αλλά ούτε και τόσο ανεξάρτητη.
Στη συνέχεια, και προς το τέλος του 1932 η Weston θα παρουσιάσει το αρχικό μοντέλο 617, το οποίο μπορεί να μην χρειαζόταν μπαταρία, ωστόσο ήταν αρκετά μεγάλο και βαρύ.
Το Weston όταν πρωτο κυκλοφόρησε στοίχιζε 40 δολάρια, δηλαδή περίπου 770 σημερινά.
Τον ίδιο ακριβώς καιρό, ή ίσως λίιιιιιιιγο αργότερα, από τη Γερμανία μας ήρθε και το πρώτο φωτόμετρο σεληνίου από τη γνωστή Gossen, που τότε εισήλθε για πρώτη φορά στο φωτογραφικό χώρο, καθώς η εταιρία του Paul Gossen είχε σχηματιστεί πίσω στο 1919 με σκοπό τη κατασκευή οργάνων μέτρησης του ηλεκτρισμού.
Η πρόταση της Gossen εμφανίστηκε με το όνομα Photolux, όμως σύντομα ξανα βαπτίστηκε σε Ombrux. Υπήρχε και κινηματογραφική έκδοση ονόματι Blendux, αλλά και κάποια ειδικά για τη Leica, που ευτυχώς δεν ονόμασαν Leicux!
Το Photolux/Ombrux υπήρξε το πρώτο πραγματικά φορητό φωτόμετρο του είδους, και ίσως για αυτό η Weston αλλά και η Rhamstine σύντομα αντικατέστησαν τα αρχικά τους μοντέλα με περισσότερο συμμαζεμένες κατασκευές, ενώ στο χώρο δεν άργησαν να μπουν και άλλοι κατασκευαστές.
Κλίμακα? Ποια κλίμακα?
Όπως αναφέρθηκε όμως κλίμακες υπήρχαν πολλές, όποτε είχε φθάσει η στιγμή να γίνει μια προσπάθεια παγκόσμιου νοικοκυρέματος προς αυτή τη κατεύθυνση. Έτσι, το 1931
μαζεύτηκαν διάφοροι στη Γερμανία και κάθισαν να συζητήσουν το θέμα. Αποτέλεσμα αυτής της συνάθροισης ήταν η υιοθέτηση του (φωτογραφικού) DIN στη Γερμανία το 1934.
Το Din πάλι βασιζόταν στο υφιστάμενο έως τότε σύστημα Scheiner του οποίου ο εμπνευστής καθώς ήταν Γερμανός επικρατούσε στη χώρα έως τότε, όχι όμως πως δεν είχε υιοθετηθεί και μερικώς στην Αμερική αλλά και την υπόλοιπη Ευρώπη.
Το συγκεκριμένο φωτόμετρο που βλέπεται εδώ κατασκευάστηκε το 1933 όποτε καθώς ακόμη δεν είχε εφαρμοστεί το DIN, η μαμά του φρόντισε να μας ενημερώσει πως αναφέρεται σε 23ο Scheiner.
Αυτό μάλλον είναι ημερομηνία κατασκευής καθώς έχω δει το ίδιο και σε άλλα γερμανικά.
Ναι Scheiner, αλλά ποίο Scheiner?
Παρόλο που
ο Scheiner ήταν ένας (ο αστρονόμος), για κάποιο λόγο που αν τον γνωρίζει κάποιος ας μου τον πει και εμένα, δεν υπήρχαν ούτε μια ούτε δύο διαφορετικές εκδοχές της κλίμακας αυτής.
Ακόμη και σε βιβλία και περιοδικά εποχής -πόσο μάλλον σήμερα, θα διαβάσουμε σχεδόν αποκλειστικά για το ευρωπαϊκό και το αμερικανικό Scheiner που είχαν μεταξύ τους 2 στοπ διαφορά, με το ευρωπαϊκό να βρίσκεται στη γρήγορη πλευρά. Σχεδόν ποτέ όμως δεν γίνεται αναφορά στην ύπαρξη και του αποκλειστικά γερμανικού που βρισκόταν στη μέση…
Δηλαδή για παράδειγμα: 20ο Scheiner Αμερικής =23ο Γερμανίας =26ο Ευρώπης (+Μεγαλονήσου)… (!?)
Μέχρι να το καταλάβω αυτό είχε έρθει και η δική μου σειρά στον πονοκέφαλό καθώς τα 23 αναγραφόμενα Scheiner, στις γερμανικές οδηγίες χρήσης μετά την υιοθέτηση του DIN μας έλεγαν πως αντιστοιχούν σε 15-16 DIN πράγμα ασύμβατο σχεδόν με κάθε πίνακα που κυκλοφορεί/ούσε. Τα 15-16 DIN από την άλλη (…προ του 1961 DIN, αλλά ας μην μπλέξουμε και με αυτά) αντιστοιχούν σε κάτι σαν 25 ASA.
Παράδειγμα πίνακα...
Τέλος πάντων, σχετικά με το συγκεκριμένο πολυχρονεμένο φωτόμετρο αν και αρχικά δεν έδειχνε κανένα σημάδι ζωής, κατάφερε να ξυπνήσει σε αρκετά ικανοποιητικό βαθμό μετά από ένα καθάρισμα τον επαφών του, …όμως η χαρά μου δεν κράτησε πολύ καθώς στο τέλος έκανα μια πατάτα και ξανακοιμήθηκε οριστικά…R.I.P.