Και να που ήγγικεν η ώρα να συνεχίσουμε μια ιστορία, στην οποία μικρή αναφορά είχε γίνει πολύ καιρό πριν
εδώ.
Όλα ξεκίνησαν το 1849 με τον νεαρό Carl Kellner να καταφθάνει στο ήσυχο Wetzlar αποφασισμένος να δημιουργήσει το δικό του εργαστήρι οπτικών. Η ζωή όμως δεν του φέρθηκε και τόσο καλά, καθώς αρρώστησε και πέθανε μόλις έξι χρόνια αργότερα με αποτέλεσμα το εργαστήρι μαζί με τη …γυναίκα του να βρεθεί στα χέρια του βοηθού του Friedrich Belthle.
Το 1864, στην πόρτα της Kellner εμφανίστηκε ο Ernst Leitz που σύντομα έγινε συνεταίρος του Belthle, ενώ ανέλαβε πλήρως το 1869, δηλαδή χρονιά που και ο κύριος Friedrich πήγε να συναντήσει τον δημιουργό του.
Ernst Leitz I πολλά χρόνια μετά.
Σε αυτό το σημείο ας αναφερθεί πως από τη μικρή (προσωπικό πάνω-κάτω όσο τα δάχτυλα των δύο χεριών) και σχετικά βραχύβια Kellner, είχαν προλάβει να περάσουν ονόματα όπως ο Moritz Hensoldt (επίθετο που στη συνέχεια συνδέεται και με την Zeiss) που εκτός από τη δική του ιστορία ήταν και παππούς του Hans Ηensoldt, o Carl Friedrich Wilhelm Reichert που αργότερα θα βρούμε στην Αυστρία και ο Ernst Gundlach που κατόπιν θα συναντήσουμε στην Αμερική αρχικά στην Bausch & Lomb και στην συνέχεια ως ανεξάρτητο κατασκευαστή.
Νέος καπετάνιος…
Παρά τις έως τότε επιτυχίες (πχ «προσοφθάλμιο Kellner») και αναγνώρισή της, η Kellner δεν ευημέρησε ποτέ ιδιαίτερα, όμως ο Leitz αρκετά σύντομα κατάφερε να τη μετατρέψει σε μια βιομηχανία οπτικών ακριβείας παγκόσμιας φήμης, και έθεσε τις βάσεις μιας επιχείρησης που θα βρισκόταν στα χέρια της οικογένειας για πάνω από 100 χρόνια.
Ο Leitz αποδείχθηκε πως δεν ήταν μόνο ένας άριστος επιστήμονας. Φαίνεται πως είχε περισσή διορατικότητα, επιμονή, ικανότητα να επιλέγει τους συνεργάτες του, ανοιχτό μυαλό και πολύ προοδευτικές ιδέες για την εποχή. Οι εργαζόμενοι του αντιμετωπίζονταν σαν μια ευρύτερη οικογένεια και απολάμβαναν προνόμια που αλλού ούτε τα είχαν ακούσει ακόμη, όπως συνταξιοδοτικά και προγράμματα βοήθειας προς άρρωστους, χήρες και ορφανά, καθιέρωση 8 ώρου από το 1906 και αρκετά ακόμη.
Και όπως είχε τον τρόπο να επιλέγει συνεργάτες μάλλον το ίδιο καλά τα κατάφερε και στην επιλογή συντρόφου, αφού η κυρία Leitz πήγαινε χέρι χέρι και βρισκόταν δίπλα στον Ernst σε κάθε βήμα και απόφαση του, καθ όλη τη διάρκεια της ζωή της.
Τέλος, επειδή λίγη τύχη και σωστό timing δεν έβλαψε κανένα, η δύση του 19ου αιώνα με όλη την έρευνα και τις νέες ανακαλύψεις που έφερνε, ήταν ο τέλειος χρόνος για να αναδειχθούν εταιρίες σαν τη Leitz και τα μικροσκόπιά της.
Τα μικροσκόπια έκαναν τη Leitz διάσημη, γύρω στο 1900 όμως θα κατασκευάσει και τους πρώτους της φωτογραφικούς φακούς. Μάλιστα για ένα διάστημα προχώρησε και στην μεταπώληση φωτογραφικών μηχανών από άλλες εταιρίες (Kruegener, Hόttig, ICA) με την δική της φίρμα και φακούς, αλλά το εγχείρημα δεν είχε καμιά ιδιαίτερη επιτυχία.
Barnack
Ούτε οι εξελίξεις στον χώρο της κινούμενης εικόνας άφησαν τη Leitz αδιάφορη, αν και στο τέλος η εταιρία αποσύρθηκε από αυτό τον τομέα. Έτσι, στην αυγή του 20ου αιώνα έτρεχε ένα πρότζεκτ κατασκευής μιας κινηματογραφικής μηχανής στο οποίο συμμετείχε και ο νέος διευθυντής του τμήματος έρευνας και ανάπτυξης Oskar Barnack.
O άρτι αφιχθείς (1911) στη Leitz Barnack, είχε κάνει μια στάση προηγουμένως μεταξύ Carl Zeiss και της συγγενικής της Ica, κουβαλώντας μαζί του την ιδέα για μια νέα μικρή φωτογραφική που θα φόρτωνε κοινό κινηματογραφικό φιλμ, όμως θα μπορούσε να προσφέρει ικανοποιητικές μεγεθύνσεις με τον κατάλληλο εξοπλισμό.
Η ιδέα αυτή γεννήθηκε στο κεφάλι του κυρίου Oskar από ανάγκη. O ίδιος ήταν ασθματικός και φιλάσθενος, πράγμα που τον δυσκόλευε να εξασκήσει το φωτογραφικό του χόμπι κουβαλώντας τον απαραίτητο εξοπλισμό της εποχής στις φωτογραφικές του εξορμήσεις. Στη Zeiss-Ica όμως δεν ασπάσθηκαν τον νεωτερισμό μιας λιλιπούτιας φωτογραφικής, και η ιδέα του Oskar αντιμετωπίστηκε με αδιαφορία, ίσως και χλευασμό.
Ο ικανότατος Barnack αν και δεν πρέπει να ήταν καθόλου ευχαριστημένος από την αντιμετώπισή του στη Zeiss/ICA, με μια επιστολή απέρριψε την αρχική πρόσκληση που δέχθηκε από τον Leitz παρουσιάζοντας την κατάσταση της υγείας του η οποία θα τον κρατούσε για περιόδους εκτός των καθηκόντων του.
Ο μπάρμπα Leitz μαζί με τον συνονόματο γιο του όμως επέμειναν και τελικά δεν άφησαν τον Oskar να τους ξεφύγει. Έτσι ο τελευταίος είχε την ευκαιρία στη Leitz παράλληλα με το κύριο αντικείμενο της δουλειάς του, να εργάζεται και επάνω στη δική του ιδέα της μικρής φωτογραφικής και ανάμεσα στους τόρνους και τις φρέζες σύντομα κατασκεύασε 2-3 πρωτότυπα της, που πολύ αργότερα θα ονομάζονταν Leica.
«Μουμπλε-μπουμπλε χμ χμ…» πρέπει να σκέφτονταν οι νέοι εργοδότες του Barnack για αυτό το κατασκεύασμα που δεν τους άφησε καθόλου αδιάφορους εξ αρχής, μετά όμως ήρθε ο πρώτος πόλεμος και έμειναν μόνο τα πρωτότυπα.
Και γιατί ο αισθητήρας μου είναι 24x36?
Αν κάποιος έχει πρόβλημα με αυτό, για αρχή ας πάει να ζητήσει τα ρέστα από τον Edison!
Στα πρώτα βήματα του κινηματογράφου αρκετοί ήταν αυτοί που έκαναν τα δικά τους, με κυριότερους τον Edison και τους αδελφούς Lumiere. To μέσο κατέληξε να είναι το ίδιο σε κάθε εφαρμογή, αλλά το φορμά, οι αναλογίες και οι διατρήσεις διέφεραν. Αυτά έως το 1909 όπου τελικά επικράτησε ως στάνταρντ το φορμά του Edison διαστάσεων καθαρού κάδρου 18x24mm, με 4 ορθογώνιες διατρήσεις εκατέρωθεν αυτού στις πλευρές των 18 χιλιοστών.
Ο Barnack πειραματίστηκε με το φορμά του Edison αρχικά, αλλά είδε πως η ποιότητα της τελικής μεγέθυνσης δεν θα μπορούσε να είναι ικανοποιητική για φωτογραφική χρήση. Έτσι το μόνο που έκανε ήταν να γυρίσει τη φορά προώθησης του φιλμ και κρατώντας τα 24mm να διπλασιάσει την άλλη διάσταση στα 36mm, διπλασιάζοντας έτσι και την τελική επιφάνεια του καρέ.
Καθόλου λίγοι δεν ήταν όσοι πειραματίστηκαν με το κινηματογραφικό φιλμ (με διατρήσεις ή χωρίς) για φωτογραφική χρήση. Και επίσης, η Leica δεν ήταν η πρώτη φωτογραφική παραγωγής που τελικά χρησιμοποίησε το συγκεκριμένο φορμά. Η νεοϋορκέζα Simplex κρατάει τα πρωτεία από το 1913 σύμφωνα με όσα είναι γνωστά ως σήμερα, αλλά χωρίς αμφιβολία το δημιούργημα του Barnack ήταν αυτό που έθεσε σοβαρές βάσεις για την τελική επικράτησή του.
Καθώς κατά ένα τρόπο τα πράγματα ξεκίνησαν από τον Edison, αυτό ήταν το και το αρχικό και αυθεντικό «frame». Αποτέλεσμα, στα πρώτα χρόνια της ζωής του το νέο φωτογραφικό καρέ να αποκαλείται «double frame» καθώς ήταν διπλάσιο σε επιφάνεια από αυτό του Edison.
Με την πάροδο των χρόνων όμως και ειδικά στη δεκαετία του 30, όταν είχε αρχίσει να καθιερώνεται φωτογραφικά το νέο φορμά, συγκρινόμενο με τα υπόλοιπα υπάρχοντα αποκαλούνταν πλέον mini, αλλά να που τώρα φτάσαμε να το λέμε full…
Let’s do it!
Ο πόλεμος κάποτε τελείωσε και ο μπραμπα Leitz πρόλαβε να το ζήσει και αυτό, δεν πρόλοβε όμως να δει την φωτογραφική του Barnack να βγαίνει στην παραγωγή καθώς αφού είχε κάνει το καθήκον του έως τότε με το παραπάνω, πέθανε τελικά το 1920 αφήνοντας στο «πόδι» του τον υιό Ernst Leitz II.
Ernst Leitz II
Την εποχή εκείνη που οι φωτογραφικές πλάκες και μάλιστα ικανού μεγέθους ήταν κοινός τόπος, ο Leitz ο δεύτερος ίσως να ήταν ο μόνος στην εταιρία (η οποία εταιρία δεν είχε και καμία φωτογραφική παράδοση) που πίστευε σε μια πιθανή επιτυχία της φωτογραφικής του Barnack και έτσι πήρε την απόφαση να κυκλοφορήσει το 1924 μια πρώτη μικρή δοκιμαστική παρτίδα της.
Οι αβάφτιστες ακόμη φωτογραφικές ταξίδεψαν σε αντιπροσώπους ανά τον κόσμο για να έρθει το κοινό σε μια πρώτη επαφή μαζί τους, και η αρχική υποδοχή αυτών ήταν μάλλον χλιαρή. Οι περισσότεροι ίσως τις είδαν σαν ένα ενδιαφέρον παιχνίδι.
Ο πόλεμος του φορμά δεν είναι νέο φρούτο, και όταν μιλάμε για το 1924 ας αναλογιστούμε πως επαγγελματίας σήμαινε τουλάχιστον 13x18cm. Από την άλλη, σοβαρός ερασιτέχνης θα μπορούσε να θεωρηθεί κάποιος που ίσως είχε μια φορητή φωτογραφική, όμως ήταν εξοπλισμένη με τους καλύτερους φακούς και μπορούσαν να καλύψουν 9x12cm τουλάχιστον.
Όταν σήμερα μαλώνουμε για τις διαφορές FF και 4/3 ας αναλογιστούμε το χάος που υπήρχε μεταξύ των 9x12cm και του mini φορμά που η Leitz ήθελε να προωθήσει, τι στιγμή που το δεύτερο έχει 12,5 φορές μικρότερη επιφάνεια από το πρώτο.
Παρά όμως τον όποιο σκεπτικισμό, ο Leitz φρόντισε την επόμενη χρονιά οι Leica να ξεκινήσουν την κανονική τους παραγωγή και μάλιστα επιτέλους βαφτισμένες, παρουσιάζοντας τες επίσημα στην έκθεση της Λειψίας.
Και το όνομα αυτής…
Βρε μήπως να την πούμε… Take 1
Από τα παλιά τα χρόνια ο Βarnack στις σημειώσεις του αναφερόταν στο κατασκεύασμα ως Liliput. Να την βαφτίσουν έτσι όμως δεν υπήρχε περίπτωση καθώς ο Ernemann είχε καπαρώσει το όνομα για κάτι δικές του μικρές ήδη από το 1913.
Βρε μήπως να την πούμε… Take 2
Στην φάση της πρώτης δοκιμαστικής παρτίδας κάποιος σκέφτηκε να την ονομάσουν «Barnack Camera», αλλά για μια στιγμή, ποιός ήξερε τον Barnack έξω από τους πολύ στενούς κύκλους του χώρου?
Βρε μήπως να την πούμε… Take 3
Κάπου εδώ η μπίλια πήγε να κάτσει αλλά…
Αφού απέρριψαν και τον Barnack σκέφτηκαν να πουν την αβάφτιστη Leca, από το Le(itz) Ca(mera). ‛Ελα όμως που μόλις ένα χρόνο πριν ο Ευγένιος Krauss στο Παρίσι (αδελφός του Γουστάβου της άλλης εταιρίας Krauss από τη Στουτγάρδη-σ.σ. Θέλω μια Krauss Peggy τώρα!)) κυκλοφόρησε την Eka, που μαζί με το άρθρο εις την γαλλικήν θα ακουγόταν ως Leka! Έ, έτσι τελικά χρησιμοποίησαν ακόμη ένα γράμμα και Leica εγένετο!.
Call me Max
Όπως και να έχει, η Leitz σε καμιά περίπτωση δεν μπορούσε να συγκριθεί σε μέγεθος και ικανότητα χρηματοδότησης με την Zeiss που αν ήθελε κάτι, θα έβρισκε τον τρόπο να το κάνει με λίγα ή πολλά.
Ο Barnack χρειαζόταν ένα ικανό φακό για να υποστηρίξει το mini φορμά και η Leitz δεν είχε κεφάλαια, προσωπικό, αλλά ούτε και χρονικά περιθώρια να διυλίζει τον κώνωπα αιωνίως. Η λύση έπρεπε να είναι απλή και αποτελεσματική.
Max Berek
Έτσι ο σεφ της εταιρίας εις τα οπτικά Max Berek τα έβαλε κάτω και έφτιαξε αρχικά ένα φακό 5 στοιχείων σε τρείς ομάδες (1-1-3), που του έδωσαν τον αναμενόμενο τίτλο για εκείνη την εποχή Leitz Anastigmat. (Πως εμείς έχουμε σήμερα το Aspherical , τότε ακόμη θεωρούνταν καινοτομία ένας φακός να είναι διορθωμένος για τον αστιγματισμό. Ο πρώτος φακός διορθωμένος για αυτό το σφάλμα είχε κατασκευαστεί το 1890 από την Zeiss με την χρήση νέων κρυστάλλων που ανακάλυψαν οι Ernst Abbe και Otto Schott στη Jena το 1884).
....
