H Contessa Nettel και ο “μυστηριώδης” Sonnar
Όταν ο κόσμος ήταν κάπως έτσι…
…μια τυπική φωτογραφική έμοιαζε πολύ με την παρακάτω.
Σήμερα και πάλι θα βρούμε μπροστά μας τον κύριο Nagel, για τον οποίο γράφτηκαν ήδη μερικά πράγματα
εδώ.
Όπως είχαμε δει, η Contessa-Nettel σχηματίσθηκε το 1919 μετά την εξαγορά της Νettel από την Contessa του κυρίου Nagel. Δεν θα περάσουν όμως πολλά χρόνια, και το 1926 η εταιρία αυτή θα συμμετέχει μαζί με άλλες στην δημιουργία της Zeiss Ikon.
Nettel
Η ιστορία της Nettel ξεκίνησε το 1902 στο Sontheim. Το αρχικό της όνομα ήταν «Suddeutsches Camerawerk Korner und Mayer», ενώ δύο χρόνια αργότερα θα την συναντήσουμε ως «Camerawerk Sontheim». Η εταιρία θα πάρει το τελικό της όνομα το 1908, χρονιά δηλαδή που στη Στουτγάρδη μόλις είχε σχηματισθεί η Drexler & Nagel, η οποία ένα χρόνο αργότερα με την αποχώρηση του Drexler θα μετονομασθεί σε Contessa.
Δεν γνωρίζω σε τι οικονομική δυσχέρεια μπορεί να είχε περιέλθει η Nettel εκείνα τα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια για να καταφύγει σε αυτή την κίνηση. Ποτέ όμως δεν είχε περιοριστεί στην παραγωγή κοινότοπων μοντέλων. Το αντίθετο μάλιστα. Η Nettel πάντα κατασκεύαζε ποιοτικές και πρωτοποριακές φωτογραφικές με ενδιαφέροντες μηχανισμούς, και σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιούσε κλείστρα εστιακού επιπέδου.
Επίσης δεν τσιγκουνευόταν στη διαφήμιση, καθώς θα συναντήσουμε τακτικά καταχωρίσεις της στον διεθνή τύπο της εποχής. Ίσως λοιπόν, ακριβώς επειδή η Nettel δεν έκανε εκπτώσεις σε κανένα επίπεδο, ενώ από την άλλη ήταν ένας σχετικά μικρός ανεξάρτητος κατασκευαστής απέναντι στον συνασπισμένο ανταγωνισμό (βλέπε ICA) να μην μπόρεσε να αντεπεξέλθει οικονομικά.
Μετά την εξαγορά της, πολλά μοντέλα συνέχισαν να παράγονται και κάτω από την νέα εταιρία αλλά και αργότερα συμπεριλήφθηκαν στον κατάλογο της Zeiss Ikon.
Η κατασκοπεία τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα...Δήθεν αγναντεύεις με το μονόκιαλο αλλά στην πραγματικότητα φωτογραφίζεις στις 90 μοίρες...
Roaring 20s
Η φωτογραφική που βλέπεται είναι ένα τυπικό(τατο) δείγμα κατασκευών της εποχής.
Τόσο πολύ έμοιαζαν τα περισσότερα μοντέλα του συνόλου των εταιριών τότε, καθώς μάλιστα πολλές φορές μοιράζονταν ίδια εξαρτήματα ή φακούς, που δύσκολα ξεχωρίζουν μεταξύ τους. Πάλι καλά που αρκετές φορές την μπερδεμένη αυτή κατάσταση μπορεί να σώσει η συνηθισμένη τακτική της εποχής, που ήθελε το όνομα του μοντέλου να βρίσκεται τυπωμένο στο χερούλι της εκάστοτε κατασκευής.
Το φορμά της είναι 9x12cm, και φόρτωνε όπως συνηθιζόταν με φωτογραφικές πλάκες. Ωστόσο, ανεξάρτητες εταιρίες κατασκεύαζαν και αντάπτορες που επέτρεπαν σε φωτογραφικές του είδους να χρησιμοποιηθούν με φιλμ 120.
Η επένδυσή της είναι δερμάτινη, όχι όμως και η φυσούνα της που κατασκευάστηκε από επεξεργασμένο χαρτί. Επίσης το πάνελ του φακού επιτρέπει μικρές κατακόρυφες και οριζόντιες κινήσεις.
Αν και η συγκεκριμένη φωτογραφική απευθυνόταν στη μεσαία κατηγορία της αγοράς, λεπτομέρειες και συναρμογές δείχνουν πολύ φροντίδα, κάτι αναμενόμενο δηλαδή για ένα κατασκεύασμα του κυρίου Nagel.
Ο πρώην ιδιοκτήτης της αν και φαίνεται πως την χρησιμοποίησε αρκετά, πρέπει να την φρόντιζε πολύ, καθώς δε έχω δει καθαρότερη φωτογραφική από εκείνα τα χρόνια και δεν αναφέρομαι για την μετέπειτα αποθήκευση της, ούτε και για κάποιο επιπόλαιο καθάρισμα της τελευταίας στιγμής πριν την σύγχρονή πώληση.
Και οι πλάτες, και η δερμάτινη θήκη με την κλασική μωβ επένδυση εσωτερικά ήταν όλα σε άψογη κατάσταση. Το …μισό σκόπευτρο καθώς και τα δύο λαμάκια που συγκρατούν την φυσούνα όταν δεν βρίσκεται σε πλήρη έκταση έχουν τοποθετηθεί εκ των υστέρων.
Ο Sonnar πριν τον Sonnar…
O ιστορικός φακός Sonnar όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, πρωτοσχεδιάστηκε από τον Ludwig Bertele της Zeiss κάπου στο 1930 για να εξοπλίσει τις πρώτες Contax .
Η έλλειψη επιστρώσεων στα οπτικά μέχρι πριν τον πόλεμο, απέτρεπε την κατασκευή πολύπλοκων φακών με πολλά μεμονωμένα στοιχεία ή πολλά γκρουπ.
Δεν ήταν που δεν ήξεραν πως να τους σχεδιάσουν, αλλά οι αντανακλάσεις που προέκυπταν από κάθε επιφάνεια οπτικού που βρισκόταν σε επαφή με τον αέρα, όχι μόνο μείωνε το κοντράστ, αλλά ακόμη χειρότερα μείωνε τη φωτεινότητα κατά περίπου 4% έκαστη.
Ο Bertele, χωρίς κάποια ειδικευμένη εκπαίδευση είχε ξεκινήσει να εργάζεται ως βοηθός στη Rodenstock και σύντομα μεταπήδησε στην Ernemann. Εκεί ήταν που σχεδίασε τον πρώτο f2 φακό που τοποθετήθηκε ποτέ σε φωτογραφική μηχανή ο οποίος ονομάστηκε Ernostar.
Κατόπιν, μετά την προσχώρηση της Ernemann στην Zeiss Ikon, η δεύτερη έκλεισε τον Bertele σε ένα δωμάτιο μαζί με μερικούς άλλους και του είπε πως δεν θα ξαναβγεί αν δεν έχει έτοιμους τους φακούς για την Contax που ετοιμαζόταν να κυκλοφορήσει στην αγορά με σκοπό να ανταγωνιστεί την Leica (και στο τέλος η Zeiss τα κατάφερε αφού για αρκετά χρόνια όποιος δεν είχε χρήματα για μια Contax κατέφευγε στην Leica και όχι το αντίθετο).
Ευτυχώς που ο ταλαντούχος σχεδιαστής είχε ήδη μια γερή βάση, δηλαδή τα σχέδια του Ernostar στα οποία βασίστηκε για να σχεδιάσει τον νέο φακό που ονομάστηκε Sonnar.
Ο Sonnar που αποτελούνταν από 3 γκρούπ μόνο, δεν παρουσίαζε περισσότερες απώλειες φωτεινότητας και κοντράστ από ένα απλό φακό 3 στοιχείων. Σχεδιαστικά όμως, ενώ οι «αντοχές» του τελευταίου σε ευκρίνεια εξαντλούνται στα μικρά διαφράγματα, ο Sonnar μπόρεσε να προσφέρει πολύ φωτεινότερες υλοποιήσεις σε μικρό μέγεθος χωρίς να χάνει το δυνατόν σε εκτροπές και παραμορφώσεις.
---Παρένθεση: Η μείωση του κοντράστ δεν αποτελούσε πάντα και για όλους πρόβλημα, το αντίθετο μάλιστα. Στην Αμερική μια μορφή επιστρώσεων έκανε την εμφάνισή της το 1939-40 και τα κινηματογραφικά στούντιο άρχισαν να στέλνουν τους φακούς τους για…θεραπεία. Όταν γύρισαν πίσω όμως πολλοί διευθυντές φωτογραφίας στράβωσαν…
Τα σοφτ χολιγουντιανά πορτρέτα δεν τους πετύχαιναν πλέον, και πολλές φορές απαιτούσαν να επιστρέψουν οι φακοί στην αρχική τους κατάσταση. Ποίος ο λόγος να χρησιμοποιήσουν επιπλέον φίλτρα ή άλλες τεχνικές όταν μέχρι τότε οι φακοί τα κατάφερναν μόνοι τους?… ---
Καλά όλα τα παραπάνω, όμως η μοναδική σχέση που έχουν με τον φακό που βλέπεται εδώ -και προϋπήρξε όλων των Sonnar- είναι το όνομα…
Η wiki ελαφρά την καρδία βασιζόμενη στο γεγονός πως ο θυρεός του Sonheim περιέχει και το σύμβολο του ήλιου που στα γερμανικά λέγεται sonne, αναφέρει πως το “brand” ανήκε στη Nettel. Κανείς όμως τουλάχιστον ακόμη, δεν έχει να παρουσιάσει μια Nettel με ένα Sonnar. Ούτε και σε κάποια διαφήμιση κατάφερα να εντοπίσω κάτι σχετικό.
Το πιθανότερο λοιπόν η ονομασία Sonnar να χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από την Contessa Nettel όχι μόνο σε φακούς, αλλά και στο συγκεκριμένο μοντέλο που βλέπετε εδώ. Ο φακός αν και δεν υπάρχει τίποτα το χειροπιαστό, είναι σχεδόν σίγουρο πως κατασκευάστηκε από την Schneider, και είναι ένας ακόμη Xenar (φόρμουλα tessar) που ξαναβαφτίστηκε….
Κατόπιν η Zeiss Ikon προφανώς για να υπογραμμίσει το γεγονός της μεγάλης φωτεινότατος των φακών της με συνειρμούς και λογοπαίγνια, βρήκε δόκιμο να χρησιμοποιήσει αυτό το όνομα που κληρονόμησε από την Contessa Nettel.
Αυτός λοιπόν πρέπει να ήταν ο πρώτος Sonnar της ιστορίας, που σχεδιαστικά όμως καμία σχέση δεν έχει με τον διάσημο συνονόματο.
Δοκιμή με τον ...Ur-Sonnar
