Ποιος θυμάται την Goerz?

Μπορεί σήμερα το όνομα να μην θυμίζει κάτι σε πολλούς, η Goerz όμως στην είσοδο του 20ου αιώνα, εποχή ραγδαίων εξελίξεων στα οπτικά αλλά και την τεχνολογία γενικότερα, υπήρξε δεύτερη σε μέγεθος και παγκόσμιο κύρος ίσως μόνο πίσω από τη Zeiss.
Και θα πρέπει να ήταν τέτοιο το επιχειρηματικό δαιμόνιο του Carl Paul Goerz , ώστε κατόρθωσε να φέρει την εταιρία του σε αυτή τη θέση μέσα σε μόνο 2-3 δεκαετίες από το πουθενά, και χωρίς ο ίδιος να διαθέτει κάποια ιδιαίτερη εκπαίδευση.

Herr Carl
Ήταν μόλις το 1874 όταν o 20χρονος νεαρός κύριος Carl ολοκλήρωσε τη μαθητεία του στον εμπορικό τομέα της εταιρίας του Emil Busch. Στη συνέχεια και για τα επόμενα δέκα-έντεκα χρόνια θα βρεθεί περιπλανώμενος στην Ευρώπη προωθώντας κατασκευές των συμπατριωτών του, όπου και υπήρξε για ένα διάστημα συνέταιρος του Ευγένιου Krauss εις Παρισίους (αδελφού του Γουστάβου που αργότερα θα στήσει την άλλη εταιρία Krauss της Στουτγκάρδης).

Με την επιστροφή στην πατρίδα το 1886 θα ξεκινήσει σε ένα Βερολινέζικό δωμάτιο μια επιχείρηση μεταπώλησης, όπου πολύ σύντομα ο ένας και δύο υπάλληλοι όπως και οι εγκαταστάσεις άρχισαν να πολλαπλασιάζονται με γεωμετρική πρόοδο, καθώς η εταιρία δεν άργησε να προχωρήσει σε δικές της κατασκευές αλλά και την παραγωγή οπτικών, τα πρώτα χρόνια με την συνεισφορά των Carl Moser και Karl Hertel.

Εταιρίες είμαστε λάθη κάνουμε…
Βρισκόμαστε γύρω στο 1890, περίοδο που η παραγωγή νέων κρυστάλλων στη Jena έδωσε την δυνατότατα στους οπτικούς να λύσουν το τελευταίο άλυτο οπτικό σφάλμα, αυτό του αστιγματισμού.
Ο πρώτος φακός του είδους κατασκευάστηκε τo σωτήριο έτος 1890 σε σχέδιο του Paul Rudolph της Zeiss (στην αρχή ως απλά Anastigmat και από το 1900 με την εμπορική ονομασία Protar, αφού ήταν ο…πρώτος(?), η ιστορία όμως σήμερα σπάνια αναφέρει ότι εκεί στην Ross του Λονδίνου δύο χρόνια νωρίτερα τους είχαν προλάβει στα χαρτιά τουλάχιστον πατεντάτοντας τον Concentric, η παραγωγή του οποίου όμως ξεκίνησε τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1892.
Τέλος πάντων, αυτή η τεχνολογική εξέλιξη έβαλε πολλούς σχεδιαστές στο παιχνίδι των υπολογισμών με τα νέα δεδομένα, και ένας από αυτούς, ο Emil von Hoegh, σύντομα θα βρεθεί στην πόρτα της Zeiss με σχέδια για έναν πολλά υποσχόμενο φακό, έλα όμως που καμιά σημασία δεν του έδωσαν.

Η παραπάνω σκηνή διαδραματίστηκε εκεί που είχαμε αφήσει τον Concentric, δηλαδή το 1892, όπου κατά μια σύμπτωση της μοίρας ίσως, ο Moser της Goerz μόλις είχε αποχαιρετήσει τα εγκόσμια και την θέση του ήρθε να καλύψει ο διωγμένος από τη Zeiss, κύριος Emil.
Και κάπως έτσι ήταν που δημιουργήθηκε ένας φωτογραφικός φακός ορόσημο, αποκτώντας λίγα χρόνια αργότερα την εμπορική ονομασία Dagor (Doppel-Anastigmat GOeRz), τον οποίο ακόμη και σήμερα πολλοί φωτογράφοι μεγάλου φορμά δεν αποχωρίζονται.

Ο Dagor πολύ καλύτερα διορθωμένος από τον Protar, ήταν ο πρώτος συμμετρικός φακός (6 στοιχεία σε 2 ομάδες) της κατηγορίας, με κάλυψη 70 μοίρες ανοιχτός, που έφταναν όμως τις 90 σε κλειστότερα διαφράγματα, δίνοντας έτσι την δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί και σε φωτογραφικές μεγαλυτέρου φορμά ως ευρυγώνιος.
Την εποχή που δεν υπήρχαν ακόμη επιστρώσεις, ο Dagor με τις λίγες εκτεθειμένες επιφάνειες κρυστάλλων στον αέρα απέδιδε αυξημένο κοντράστ με πολύ μικρές απώλειες φωτεινότητας λόγω μειωμένων εσωτερικών αντανακλάσεων, και τέλος ως συμμετρική σχεδίαση μπορούσε να αξιοποιηθεί ως τέλε χρησιμοποιώντας μόνο την μία ομάδα κρυστάλλων, με τις όποιες παραχωρήσεις σε φωτεινότητα και ευκρίνεια.

1915. Όταν η γυναίκα πίσω από την κάμερα ξέρει, ο σύζυγος ας σιωπά...
Μπορεί τότε να μην υπήρχαν μέσα κοινωνικής δικτύωσης (!), όμως τα νέα διαδόθηκαν πολύ γρήγορα σε ολόκληρο των φωτογραφικό κόσμο, με αποτέλεσμα μια και μόνο οπτική σχεδίαση να καταφέρει να απογειώσει την εταιρία του κυρίου Goerz. Η Zeiss που πάντα είχε τα μάτια της ανοιχτά σε κάθε γωνία του πλανήτη για οτιδήποτε ενδιαφέρον να φανταστώ πολύ το μετάνιωσε όταν κατάλαβε τι έχασε και μάλιστα μπροστά από την πόρτα της, όμως ήταν πια αργά.

Μπέρδεμα με τα διαφράγματα μέχρι να ακολουθηθεί πολύ αργότερα ένα στάνταρ από όλους. Ο φακός επάνω για παράδειγμα γράφει 6.8 που είναι όπως το ξέρουμε σήμερα. Στη βαθμονόμηση όμως ακόμη η Goerz όπως και άλλοι χρησιμοποιούσε την δική της σειρά.

1899
...

Μπορεί σήμερα το όνομα να μην θυμίζει κάτι σε πολλούς, η Goerz όμως στην είσοδο του 20ου αιώνα, εποχή ραγδαίων εξελίξεων στα οπτικά αλλά και την τεχνολογία γενικότερα, υπήρξε δεύτερη σε μέγεθος και παγκόσμιο κύρος ίσως μόνο πίσω από τη Zeiss.
Και θα πρέπει να ήταν τέτοιο το επιχειρηματικό δαιμόνιο του Carl Paul Goerz , ώστε κατόρθωσε να φέρει την εταιρία του σε αυτή τη θέση μέσα σε μόνο 2-3 δεκαετίες από το πουθενά, και χωρίς ο ίδιος να διαθέτει κάποια ιδιαίτερη εκπαίδευση.

Herr Carl
Ήταν μόλις το 1874 όταν o 20χρονος νεαρός κύριος Carl ολοκλήρωσε τη μαθητεία του στον εμπορικό τομέα της εταιρίας του Emil Busch. Στη συνέχεια και για τα επόμενα δέκα-έντεκα χρόνια θα βρεθεί περιπλανώμενος στην Ευρώπη προωθώντας κατασκευές των συμπατριωτών του, όπου και υπήρξε για ένα διάστημα συνέταιρος του Ευγένιου Krauss εις Παρισίους (αδελφού του Γουστάβου που αργότερα θα στήσει την άλλη εταιρία Krauss της Στουτγκάρδης).

Με την επιστροφή στην πατρίδα το 1886 θα ξεκινήσει σε ένα Βερολινέζικό δωμάτιο μια επιχείρηση μεταπώλησης, όπου πολύ σύντομα ο ένας και δύο υπάλληλοι όπως και οι εγκαταστάσεις άρχισαν να πολλαπλασιάζονται με γεωμετρική πρόοδο, καθώς η εταιρία δεν άργησε να προχωρήσει σε δικές της κατασκευές αλλά και την παραγωγή οπτικών, τα πρώτα χρόνια με την συνεισφορά των Carl Moser και Karl Hertel.

Εταιρίες είμαστε λάθη κάνουμε…
Βρισκόμαστε γύρω στο 1890, περίοδο που η παραγωγή νέων κρυστάλλων στη Jena έδωσε την δυνατότατα στους οπτικούς να λύσουν το τελευταίο άλυτο οπτικό σφάλμα, αυτό του αστιγματισμού.
Ο πρώτος φακός του είδους κατασκευάστηκε τo σωτήριο έτος 1890 σε σχέδιο του Paul Rudolph της Zeiss (στην αρχή ως απλά Anastigmat και από το 1900 με την εμπορική ονομασία Protar, αφού ήταν ο…πρώτος(?), η ιστορία όμως σήμερα σπάνια αναφέρει ότι εκεί στην Ross του Λονδίνου δύο χρόνια νωρίτερα τους είχαν προλάβει στα χαρτιά τουλάχιστον πατεντάτοντας τον Concentric, η παραγωγή του οποίου όμως ξεκίνησε τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1892.
Τέλος πάντων, αυτή η τεχνολογική εξέλιξη έβαλε πολλούς σχεδιαστές στο παιχνίδι των υπολογισμών με τα νέα δεδομένα, και ένας από αυτούς, ο Emil von Hoegh, σύντομα θα βρεθεί στην πόρτα της Zeiss με σχέδια για έναν πολλά υποσχόμενο φακό, έλα όμως που καμιά σημασία δεν του έδωσαν.

Η παραπάνω σκηνή διαδραματίστηκε εκεί που είχαμε αφήσει τον Concentric, δηλαδή το 1892, όπου κατά μια σύμπτωση της μοίρας ίσως, ο Moser της Goerz μόλις είχε αποχαιρετήσει τα εγκόσμια και την θέση του ήρθε να καλύψει ο διωγμένος από τη Zeiss, κύριος Emil.
Και κάπως έτσι ήταν που δημιουργήθηκε ένας φωτογραφικός φακός ορόσημο, αποκτώντας λίγα χρόνια αργότερα την εμπορική ονομασία Dagor (Doppel-Anastigmat GOeRz), τον οποίο ακόμη και σήμερα πολλοί φωτογράφοι μεγάλου φορμά δεν αποχωρίζονται.

Ο Dagor πολύ καλύτερα διορθωμένος από τον Protar, ήταν ο πρώτος συμμετρικός φακός (6 στοιχεία σε 2 ομάδες) της κατηγορίας, με κάλυψη 70 μοίρες ανοιχτός, που έφταναν όμως τις 90 σε κλειστότερα διαφράγματα, δίνοντας έτσι την δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί και σε φωτογραφικές μεγαλυτέρου φορμά ως ευρυγώνιος.
Την εποχή που δεν υπήρχαν ακόμη επιστρώσεις, ο Dagor με τις λίγες εκτεθειμένες επιφάνειες κρυστάλλων στον αέρα απέδιδε αυξημένο κοντράστ με πολύ μικρές απώλειες φωτεινότητας λόγω μειωμένων εσωτερικών αντανακλάσεων, και τέλος ως συμμετρική σχεδίαση μπορούσε να αξιοποιηθεί ως τέλε χρησιμοποιώντας μόνο την μία ομάδα κρυστάλλων, με τις όποιες παραχωρήσεις σε φωτεινότητα και ευκρίνεια.

1915. Όταν η γυναίκα πίσω από την κάμερα ξέρει, ο σύζυγος ας σιωπά...
Μπορεί τότε να μην υπήρχαν μέσα κοινωνικής δικτύωσης (!), όμως τα νέα διαδόθηκαν πολύ γρήγορα σε ολόκληρο των φωτογραφικό κόσμο, με αποτέλεσμα μια και μόνο οπτική σχεδίαση να καταφέρει να απογειώσει την εταιρία του κυρίου Goerz. Η Zeiss που πάντα είχε τα μάτια της ανοιχτά σε κάθε γωνία του πλανήτη για οτιδήποτε ενδιαφέρον να φανταστώ πολύ το μετάνιωσε όταν κατάλαβε τι έχασε και μάλιστα μπροστά από την πόρτα της, όμως ήταν πια αργά.

Μπέρδεμα με τα διαφράγματα μέχρι να ακολουθηθεί πολύ αργότερα ένα στάνταρ από όλους. Ο φακός επάνω για παράδειγμα γράφει 6.8 που είναι όπως το ξέρουμε σήμερα. Στη βαθμονόμηση όμως ακόμη η Goerz όπως και άλλοι χρησιμοποιούσε την δική της σειρά.

1899
...