Όλοι θα συμφωνήσουμε στο τελευταίο, το πρώτο όμως ΔΕΝ είναι ακριβώς έτσι.
Η Digea εκπέμπει τα κανονικά της 4 SD κανάλια με 16,5 Mbps σε κάθε stream και η ΕΡΤ που εκπέμπει με 19,9 Mbps για να στριμώξει 1 HD + 4 SD + 6 ραδιόφωνα σε ένα stream, αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα λήψης σε πολλές περιοχές, επειδή χρησιμοποιεί 64QAM. Ο τρόπος που εκπέμπει η ΕΡΤ (64QAM) απαιτεί +6db δηλαδή τυπικά 4πλάσια ισχύ για να δώσει την ίδια κάλυψη με την Digea (16QAM)
Η εκπομπή των 24,8 Mbps έχει χαρακτηριστεί δοκιμαστική, ακριβώς επειδή εκτός από τον τρόπο διαμόρφωσης, τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά της (Code Rate & Guard Interval) δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην πραγματικότητα για εκπομπή στον αέρα β επιλέχθηκαν για αυτή την δοκιμαστική εκπομπή για να μας πουν και καλά ότι χωράνε 4 κανάλια HD στο DVB-T, πράγμα που ΔΕΝ είναι αληθές.
Γιατί δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτά τα χαρακτηριστικά για εκπομπή στον αέρα, είναι μια άλλη μεγάλη ιστορία β απλά να σημειώσω ότι σε κλειστά δίκτυα χρησιμοποιούμε συνδυασμούς ψηφιακών παραμέτρων που μας δίνουν 31,67 Mbps και δεν έχουμε κανένα πρόβλημα β όμως η εκπομπή στον αέρα είναι μια εντελώς διαφορετική ιστορία.
Ευχαριστώ για τις άρτιες τεχνικές επεξηγήσεις. Στα κλειστά δίκτυα πάει και πάνω από το 64QAM;
Για εσάς που έχετε τις κατάλληλες γνώσεις και εμπειρία, ποιες παράμετροι θα ήταν ιδανικές για DVB-T σε HD και πόσοι σταθμοί θα χωρούσαν ανά συχνότητα; Επίσης, θα μπορούσατε να πιθανολογήσετε με περισσότερη σιγουριά πόσες πανελλαδικές συχνότητες θα απομείνουν για κρατικά και ιδιωτικά μετά το ψηφιακό μέρισμα 2;
Πάντως με όλη αυτή την αναστάτωση με τις άδειες εξακολουθεί να υπάρχει έλλειμμα σε ότι αφορά τις προδιαγραφές εκπομπής.
Όπως αναφέρει παραπάνω και ο Θανάσης και όπως έχει ξανα αναφερθεί σε προηγούμενες σελίδες, με τις σημερινές δυνατότητες για κάθε συχνότητα θα μπορούσαν να φιλοξενηθούν δύο HD κανάλια συν ένα sd αν θέλουμε να έχουμε σοβαρή ποιότητα εικόνας και ήχου.
Είναι τεράστιο το θέμα με τις
βέλτιστες επιλογές των ψηφιακών παραμέτρων εκπομπής, ώστε να επιτύχουμε
ανθεκτική εκπομπή και
υψηλό bit rate. Θα κάνω μια προσπάθεια να αναφέρω περιληπτικά τα βασικά και να απαντήσω τα παραπάνω ερωτήματα, αφού οι τερατολογίες που έχω διαβάσει στον τύπο (αλλά και εδώ από κάποιους φίλους), είναι εκτεταμένες β¦
Στην ιστοσελίδα μου, στην ενότητα: ανακτήσεις β
Ελλάδα/κάλυψη DVB-T, υπάρχουν τα αρχεία pdf με τις τιμές bit rates για τους διαθέσιμους συνδυασμούς διαμόρφωσης, code rate & guard interval, για
DVB-T &
DVB-T2.
Ένα γραφικό με τις τιμές για το DVB-T φαίνεται παρακάτω.
Οι τιμές με έντονο πράσινο είναι αυτές που εκπέμπει η ΕΡΤ και με έντονο μπλε αυτές που εκπέμπει η Digea τα SD κανάλια. Με ανοιχτό πράσινο είναι οι παράλογες τιμές που εκπέμπει «δοκιμαστικά» η Digea τα κανάλια HD.
Όπως βλέπουμε υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμος συνδυασμων των 3 παραμέτρων: διαμόρφωσης, code rate & guard interval, οι οποίοι δίνουν εντελώς διαφορετικές τιμές bit rate.
Οι ακραίες τιμές δίνουν σχεδόν 5 Mbps ανά stream για τον ακραίο συνδυασμό διαμόρφωσης QPSK, CR ½, GI 1/4 και σχεδόν 32 Mbps για τον άλλο ακραίο συνδυασμό διαμόρφωσης 64QAM, CR 7/8, GI 1/32.
Η πρώτη σκέψη που μας έρχεται στο μυαλό είναι πως θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε το συνδυασμό που μας δίνει την μεγαλύτερη δυνατή τιμή ροής δεδομένων και αυτό κάνουμε σχεδόν πάντα στα κλειστά (προστατευμένα) δίκτυα, υπάρχουν όμως βασικές δυσκολίες που περιορίζουν τις επιλογές μας όταν πρόκειται για εκπομπή στον αέρα.
Οι κύριες αιτίες είναι οι εξής:
1. Guard Interval:
Σε άλλη ιστοσελίδα μου υπάρχει ένα εκλαϊκευμένο άρθρο με τίτλο
Dynamic echoes analysis, το οποίο περιγράφει πως εντοπίζουμε τα προβλήματα που δημιουργούνται στα SFN όταν το Guard Interval είναι μικρό για την περιοχή που εφαρμόζεται (φωτο 1και 2).
Με απλά λόγια, όταν το Guard Interval έχει τιμή 1/4, επιτρέπει διαφορετικές διαδρομές σήματος με μέγιστη διαφορά απόστασης 75 Km, σε αντίθεση με το Guard Interval με τιμή 1/8 όπου η μέγιστη επιτρεπόμενη διαφορά διαδρομής είναι 37,5 Km.
Δηλαδή η ΕΡΤ που χρησιμοποιεί Guard Interval 1/4, μπορεί να συγχρονίσει σε ένα σημείο όπου έχουμε λήψη από δύο Κέντρα Εκπομπής με διαφορά διαδρομής από το κάθε κέντρο μέχρι τη λήψη 75 Km, ενώ αντίθετα η μέγιστη απόσταση για την Digea που χρησιμοποιεί Guard Interval 1/8, μπορεί να συγχρονίσει με διαφορές μόνο μέχρι 37,5 Km.
Για την ιστορία να πούμε ότι οι διαθέσιμες τιμές 1/16 & 1/32 είναι σχεδόν αδύνατο να χρησιμοποιηθούν στην πράξη για το Guard Interval σε SFN, αφού οι μέγιστες διαφορές αποστάσεων γίνονται 19 & 9,5 Km αντίστοιχα. Φυσικά για τον ίδιο λόγο είναι αδύνατο να χρησιμοποιηθεί σε εκπομπή στον αέρα και σε SFN το Guard Interval του 1/128 για το DVB-T
2 από τον πίνακα που παρέθεσε ο
Slalom, αφού σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για μέγιστες διαφορές διαδρομών της τάξης των 2,5 Km.
Από την άλλη πλευρά, όλες αυτές οι
τιμές είναι ιδιαίτερα
κατάλληλες για κλειστά δίκτυα και εκεί τις χρησιμοποιούμε κατά κόρο.
2. Διαμόρφωση:
Από τον πίνακα φαίνεται πως η ροή δεδομένων είναι διπλάσια στο 16QAM σε σχέση με το QPSK, ενώ στα 64QAM η ροή γίνεται τριπλάσια!!!
Η απλή λογική λέει ότι θα έπρεπε πάντα να χρησιμοποιούμε το 64QAM, όμως το 16QAM είναι πολύ πιο ανθεκτικό από το 64QAM και το QPSK ακόμα πιο ανθεκτικό από το 16QAM. Πρακτικά, για να επιτύχουμε την ίδια κάλυψη σε ένα πομπό 64QAM σε σχέση με ένα πομπό 16QAM τοποθετημένο στην ίδια θέση και με το ίδιο διάγραμμα ακτινοβολίας, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε ονομαστική ισχύ (και EIRP) κατά 6 db υψηλότερη - δηλαδή τετραπλάσια ισχύ.
Με άλλα λόγια, αν έχουμε δύο ίδιους πομπούς στην ίδια θέση και με ίδιο διάγραμμα ακτινοβολίας, εκ των οποίων ο ένας είναι 64QAM και ό άλλος 16QAM, η εμβέλεια του πρώτου θα είναι ακριβώς η μισή από αυτή του δεύτερου - πχ αν ένας μας δίνει οριακό συγχρονισμό σε απόσταση 20 Km, ο δεύτερος θα μας δώσει τον ίδιο οριακό συγχρονισμό σε απόσταση 40 Km.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο όταν έχουμε οριακή λήψη, χάνουμε πρώτα την ΕΡΤ η οποία εκπέμπει με διαμόρφωση 64QAM και μετά τη Digea που εκπέμπει με 16QAM.
Γιατί η ΕΡΤ επιλέγει να εκπέμψει με 64QAM? Μα επειδή πρέπει από ένα stream να δώσει 4 κανάλια SD, ένα HD και 6 ραδιόφωνα!!! Δεν θα μπορούσε να το κάνει διαφορετικά και για αυτό το λόγο έχει σπρώξει όλες τις τιμές στα όρια (20 Mbps με 64QAM, 2/3 & 1/4), χάνοντας αναγκαστικά σε εμβέλεια αφού οι πομποί της εκπέμπουν στην ίδια ισχύ με αυτών της Digea και όχι σε 4πλάσια όπως θα έπρεπε.
Αντίστοιχα η Digea εκπέμπει χαλαρά τα 4 SD κανάλια της με (16,5 Mbps με 16QAM, 3/4 & 1/8), θυσιάζοντας μάλιστα το εύκολο συγχρονισμό στο SFN για να κερδίσει μόνο 1,5 Mbps από το GI που επιλέχθηκε να είναι 1/8 αντί για το πιο λογικό 1/4.
3. Code Rate:
Κατά τη διαδρομή των δεδομένων σε ένα μέσο και για διάφορες αιτίες χάνονται κάποια από αυτά. Για αυτό το λόγο κάθε ψηφιακή εκπομπή στέλνει μαζί με τα χρήσιμα δεδομένα και ένα σοβαρό αριθμό διορθωτικών δεδομένων και οδηγιών, με σκοπό να μπορέσει το σύστημα λήψης να βάλει στη θέση τους τα δεδομένα που χάθηκαν κατά τη μετάδοση.
Την πραγματική εικόνα για τα χαμένα bit την έχουμε από τις παραλλαγές του BER (Bit Error Rate): CBER (χαμένα δεδομένα πριν τη διόρθωση στη λήψη) & VBER (χαμένα δεδομένα μετά τις διορθώσεις από το κυκλώματα Viterbi & Reed Solomon).
Το Code Rate είναι λοιπόν η παράμετρος η οποία ορίζει ποια ποσότητα δεδομένων εκπέμπουμε για να βάλουμε στη θέση τους τα δεδομένα που χάθηκαν λόγω της μετάδοσης. Τα κλάσματα δείχνουν το πραγματικό αριθμό χρήσιμων δεδομένων σε σχέση με τα διορθωτικά δεδομένα β δηλαδή 7/8 σημαίνει ότι τα 7/8 των δεδομένων είναι χρήσιμα δεδομένα και το 1/8 (12,5%) διορθωτικά, ενώ το 3/4 σημαίνει ότι το 1/4 (25%) είναι διορθωτικά και το 2/3 σημαίνει ότι το 1/3 (33,3%) είναι διορθωτικά.
Είναι φανερό λοιπόν ότι δεδομένη διαμόρφωση & Guard Interval, το πραγματικό bit rate ενός stream αυξάνεται η μειώνεται ανάλογα με το Code Rate. Στα κλειστά δίκτυα
δεν χρειαζόμαστε ιδιαίτερη προστασία, άρα το 7/8 είναι η κλασσική επιλογή, ενώ στις εκπομπές συνήθως χρησιμοποιείται το 2/3 όταν έχουμε διαμόρφωση 64QAM και το 3/4 όταν έχουμε διαμόρφωση 16QAM.
Σημειώνεται ότι η χρήση του Code Rate 2/3 από την ΕΡΤ είναι δόκιμη αφού με μικρή σχετικά απώλεια στο bit rate δίνει από πλευράς σταθερότητας μια καλύτερη λειτουργία στη διαμόρφωση 64QAM.
Μετά τα παραπάνω είναι φανερό ότι ο ακραίος συνδυασμός διαμόρφωσης 64QAM, CR 7/8, GI 1/32 που μας δίνει σχεδόν 32 Mbps, δεν είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί στον αέρα επειδή η εμβέλεια του περιοριζόταν δραματικά αφού δεν είναι ανθεκτικός σε θόρυβο, παρεμβολές, ανακλάσεις κλπ.
Για τους ίδιους λόγους ο συνδυασμός 64QAM, 3/4 & 1/8 που έχει χρησιμοποιήσει η Digea για την «ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΗ» εκπομπή με 4 κανάλια HD, δίνει μεν 24,8 Mbps αλλά ΔΕΝ είναι δόκιμη για κανονική χρήση στο DVB-T.
Ο συνδυασμός της ΕΡΤ 64QAM, 2/3 & 1/4 που δίνει 19,9 Mbps, είναι ο πλέον συνηθισμένος, ενώ οριακά θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από την Digea ο συνδυασμός 64QAM, 2/3 & 1/8 που δίνει 22,1 Mbps, αφού έτσι και αλλιώς έχει «κάψει» το χαρτί του συγχρονισμού στα SFN σε διαφορές αποστάσεων μεγαλύτερες από 37,5 Km.
Με αυτά τα δεδομένα πολύ δύσκολα χωράνε 3 κανονικά κανάλια HD σε ένα stream, εάν θέλουμε να έχουμε αξιοπρεπή εικόνα HD. Τα 4 πραγματικά HD κανάλια για εκπομπή DVB-T είναι απλά στη σφαίρα της φαντασίας.
Το πιο λογικό είναι να βάλουμε δύο κανάλια HD με συνολικό ρυθμό 19,9 Mbps και πιστεύω ότι αυτό ακριβώς είπε το περίφημο ινστιτούτο της Φλωρεντίας. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσαν να παίξουν τα HD κανάλια έχοντας το μόνο μειονέκτημα που έχει και σήμερα η ΕΡΤ (χάνεται πιο εύκολα από την Digea), αλλά όσοι έχουν καλή λήψη, θα έχουν αξιοπρεπέστατη εικόνα HD.
Εναλλακτικά θα μπορούσαν προσωρινά να παίξουν στα 22,1 Mbps, εάν είναι αναγκαίο να λειτουργήσουν παράλληλα τα ίδια κανάλια και σε εκπομπή SD ώστε να δοθεί ένα χρονικό διάστημα στους καταναλωτές να αναβαθμίσουν τηλεοράσεις & STB. Σε αυτή την περίπτωση το περιεχόμενο SD θα βγει με αρκετά χαμηλή ποιότητα (1,5-2 Mbps όπως και τα περισσότερα περιφερειακά σημερα), απλά για λόγους προσαρμογής της αγοράς.
Εννοείται πως για όλα τα παραπάνω είναι αναγκαία η
στατιστική πολυπλεξία (και όχι στατική όπως ανέφερε ο MasterChief), ώστε να αξιοποιείται με τον καλύτερο τρόπο το διαθέσιμο bit rate ανάλογα με τη ροή του περιεχομένου.
Ελπίζω ότι τα παραπάνω απλοποιημένα και περιληπτικά, φωτίζουν κάπως το σύνθετο θέμα με τις
βέλτιστες επιλογές των ψηφιακών παραμέτρων εκπομπής, ώστε να επιτύχουμε
ανθεκτική εκπομπή και παράλληλα το
υψηλότερο δυνατό bit rate, βάζοντας στη θέση τους τις τερατολογίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας από εύπιστους δημοσιογράφους, για την εύκολη εκπομπή δεκάδων καναλιών HD στο πρότυπο DVB-T.
Για τις επιμέρους ερωτήσεις του
liad8:
1. Στα κλειστά δίκτυα μπορούμε να χρησιμοποιούμε και σήμερα DVB-C αντί για DVB-T, αρκεί να είναι συμβατές οι τηλεοράσεις του κλειστού δικτύου.
Σε αυτή την περίπτωση επιλέγουμε 256QAM και τα bit rate ξεπερνά τα 50 Mbps.
2. Μετά το LTE2 έχει αποφασιστεί ότι θα έχουμε 2 +2 συχνότητες για κρατικά και ιδιωτικά κανάλια αντίστοιχα, πιθανολογώ όμως ότι θα μπορούσαμε να δεσμεύσουμε τουλάχιστον ένα ακόμα για τα ιδιωτικά (2 + 3).
Κατά την άποψη μου είναι αναγκαίο να μπορέσουμε να δεσμεύσουμε και ένα έκτο stream για τα περιφερειακά, αφού δεν βλέπω άλλο τρόπο για να εξακολουθήσουν να εκπέμπουν.
Να μην ξεχνάμε ότι μέχρι σήμερα είναι διαθέσιμα 2 + 4 streams για τα πανελλαδικά και ανάλογα με την περιοχή 1 έως 3 streams για τα περιφερειακά β δηλαδή συνολικά από 7 έως 9 streams (λεπτομέρειες στο:
Χάρτης τελικών συχνοτήτων του ASO στην Ελλάδα).
HD σε DVB-T2/H.264 ή H.265.
perator:
