LS3/5A κανείς;

[dinos]

Θα άλλαζα αυτά τα 2 παξιμάδια με κάποιον "σφιχτό" αλλά ελαστικό αποστάτη για να βοηθήσω την τσόχα να δουλέψει πιο "άνετα"

View attachment 248588

Το κάτω παξιμάδι σταθεροποιεί τον αλουμινένιο αποστάτη με το απαραίτητο γκρόβερ.
Το αμέσως πιο πάνω παξιμάδι (το γαλβάνιζε, που δεν χρειάζεται να ακουμπάει στο κατώτερο παξιμάδι διότι δεν είναι η κόντρα του)
φέρνει την πλακέτα σε κατάλληλο ύψος ώστε να μην κάμπτεται από την κεντρική πίεση που ασκεί η τσόχα του tweeter
(δυστυχώς αυτή η τσόχα είχε διάφορα πάχη και διαστάσεις οπότε χρειάζεται ρύθμιση).
Μετά μπαίνει η χάρτινη ροδέλα σαν μόνωση, από επάνω μια ίδια ροδέλα, ακολουθεί μεταλλική ροδέλα, ένα γκρόβερ και σφίξιμο με το τελικό παξιμάδι.
Πολύπλοκο……έτσι;
Τέλος πάντων είναι μια χαρά και διαρκεί.
Αργότερα η Rogers εφάρμοσε αυτοσφιγγόμενα παξιμάδια, αλλά το έκανε μάλλον στα πλαίσια της ευκολίας της παραγωγής.

 

[lemon]

CROSSOVER 15 Οhm

- ΜΕΡΟΣ Β', ΤΟ ΚΥΚΛΩΜΑ ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ

Σήμερα, οι εταιρίες που κατασκευάζουν LS3/5a αλλά και replikes, ακολουθούν μια ίδια πεπατημένη στο κροσόβερ των 15 Ohm, με μια διαφορά αυτή του πηνίου L3.

Πριν αναφέρουμε το τι μπορούμε να αγοράσουμε ή φτιάξουμε ως diy, θα πρέπει πρώτα να ξεκαθαρίσουμε ποιο LS3/5A πάμε να φτιάξουμε.

- Θέλουμε, να αναπαράγουμε ένα ιστορικό μοντέλο με original υλικά, εάν ναι πρέπει να δούμε τι κροσόβερ φορούσε και να δούμε στο ebay στον Κροάτη (είχαμε αναφέρει ότι έχει πολύ καλές καμπίνες), εάν κάποιο από τα κροσόβερ στοκ που διαθέτει μας καλύπτει. Συνήθως έχει εταιρίες όπως Roger, Falcon, R.A.T κ.α. Οι τιμές του ποικίλουν ίσως λόγω είτε ιδιαιτερότητας του κροσόβερ είτε σπανιότητας (δεν γνωρίζω) αλλά είναι κάπου στα 300-380 ευρώ με δωρεάν αποστολή.

- Θέλουμε να αγοράσουμε ένα έτοιμο κροσόβερ, δίχως πονοκέφαλο και απλά να το βάλουμε μέσα, ειδικά εάν έχουμε και μεγάφωνα Falcon; Εδώ η λύση της Falcon με τα δικά της κροσόβερ είναι μονόδρομος.

Η Falcon όπως προείπαμε, έχοντας στην ομάδα της δύο μηχανικούς από την παλιά ομάδα του BBC, κατασκευάζει τα δικά της κροσόβερ FL6/23 και μάλιστα με δικά της υλικά.
Λόγω των πιστών αντιγράφων των μονάδων, ακολουθεί κατά γράμμα την έκδοση FL6/23.

Στα κροσόβερ της θα δούμε στα πηνία να αναγράφεται το Falcon και ο αντίστοιχος κωδικός.
Θεωρείται εγγύηση για κάποιον που θέλει να φτιάξει ένα σημερινό πρωτότυπο diy, αλλά με έτοιμο κροσόβερ.
Παλιότερα έδινε ως ανταλλακτικό τα τρία πηνία L1, L2, L3, σήμερα δεν βλέπω να τα έχει διαθέσιμα

Φυσικά το κόστος έχει την τιμητική του. Το κροσόβερ σειράς Silver Badge έχει 230GBP με τα συνεπακόλουθα έξοδα αποστολής, ΦΠΑ, εκτελωνισμό.

Βγάζει επίσης και την έκδοση, Gold Badge, όπου προσπάθησε να φέρει την ποιότητα και τις ανοχές του στα επίπεδα της φημισμένης έκδοσης Kingswood Warren Limited Edition του BBC.
Στην Golde Badge αναφέρεται ότι έχει μεγαλύτερα πηνία σε μέγεθος και πυκνωτές πολυπροπυλενίου (σε αντιδιαστολή των πολυκαρμπονικών που είχε η Kingswood Warren Limited Edition).
Φυσικά όλο αυτό με το αζημίωτο, ζητά 380 GBP, δηλ. πολύ πάνω από τα 500 ευρώ για Ελλάδα.

REPLIKES

Εάν ακολουθήσουμε το δρόμο της ρέπλικας, οι λύσεις είναι διαφορετικές.

Οι Απω-ανατολίτες για παράδειγμα έχουν αντιγράψει κατά γράμμα την έκδοση FL6/23 και τη διαθέτουν όπως θα δούμε παρακάτω με L3 έξι εξόδων, όπως ήταν δηλ. και οι πρωτότυποι Drake.

Αντίθετα, ευρωπαϊκές εταιρίες διαθέτουν το LF6/23 με L3 με δύο μόνο εξόδους σε σειρά, προφανώς γιατί έχουν μετρήσει με ακρίβεια τις ανάγκες του tweeter που χρησιμοποιούν, οπότε το ματσάρουν με συγκεκριμένη τιμή του L3.

Παράδειγμα η Harwood Acoustics που έχουμε προαναφέρει, η γερμανική αυτή εταιρεία δεν δίνει σκέτο το κροσόβερ αλλά ενίοτε το διαθέτει ως παραγγελία ολοκληρωμένο με τη μπάφλα δηλ. στην ουσία αγοράζεις μαζί το ξύλο της μπάφλας, τα μεγάφωνα και το κροσόβερ έτοιμο δεμένο και ολοκληρωμένο, σε τιμή ικανοποιητική, κάπου στα 850 ευρώ ήταν εάν θυμάμαι σωστά.

Παρατηρήστε, την έξοδο του L3 (αυτόν που γράφει 2501-126), θυμίζει M/T μεσαίας λήψης, στην ουσία όπως προείπα έχουν ενώσει εν σειρά τα δύο τυλίγματα, το ένα άκρο πάει στη γείωση, το μεσαίο το διπλό είναι στην ουσία η ένωση προς το tweeter, και το άλλο άκρο είναι αυτό που ενώνεται με το C2 του εισερχόμενου σήματος. Μια πιο φθηνή εκδοχή των Drake Μ/Τ με τις 6 εξόδους.

Εξαιτίας των δικών της μονάδων, έχει κάνει και μια μικρή προσαρμογή στην έκδοση FL6/23.

L1 από 1.53mH σε 1.38mH
L2 από 2.67mH σε 2.43mH
L3 με μία επιλογή tap
R1 από 82 Ohm σε 100 Ohm

H αλλαγή στα L1, L2, R1 έγινε για να αντισταθμιστεί το διαφορετικό "σήκωμα" (hump) που κάνει το Β110 της Harwood σε σχέση με αυτό της KEF, ενώ της KEF είναι κοντά στον 1KHz, στο Harwood είναι περίπου στο 1.25KHz.

Φυσικά αυτή η περίπτωση "σηκώματος" (hump) είναι που με κάνει να πιστεύω ότι και οι λοιπές σημερινές εταιρίες εκτός Falcon χρησιμοποιούν τα ίδια μεγάφωνα. Αν παρατηρήσουμε πολύ προσεκτικά τα κυκλώματα των AudioMaster21 & Musical Fidelity θα δούμε ότι και σε αυτά υπάρχει η χωρητικότητα των 10.08uF για τον C5 (οι τιμές των L1/L2 δεν είναι δυνατόν να διασταυρωθούν, καθότι δεν φαίνονται με το μάτι), η ίδια τιμή R1.
Μάλιστα η πλακέτα pcb και των τριών αυτών εταιριών είναι πανομοιότυπης σχεδίασης και δρομολόγησης των χαλκοδιαδρομών. Επιπρόσθετα και οι τρεις αυτές εταιρίες έχουν ως L3 την ίδια διάταξη με μία έξοδο tap (βλέπε φώτο AudioMaster21 & Musical Fidelity παρακάτω).

Replika Κίνας = εδώ υπάρχουν δύο επιλογές, στην πρώτη επιλογή υπάρχει ένας από Taiwan (ebay) όπου διαθέτει κροσόβερ 1:1 αντίγραφα των Chartwell/Rogers με vintage υλικά επάνω όπως οι Riffle πυκνωτές. Τα δίνει 200 ευρώ, αλλά τα δηλώνει γύρω στα 30 ευρώ στην αποστολή οπότε δεν επιβαρύνεσαι πολύ ΦΠΑ, με ένα 210άρι τα έχεις στα χέρια σου και είναι μια πολύ καλή επιλογή, ειδικά εάν θέλεις τη συγκεκριμένη έκδοση. Έχει επάνω αντίγραφα των Drakes Μ/Τ (αρκετά καλούς), αντιστάσεις χαμηλής αυτεπαγωγής και πυκνωτές vintage Rifa.

Είναι στην ουσία πιστό αντίγραφο του κροσόβερ S09768B που βλέπουμε κάτω δεξιά στη φώτο (η φώτο προέρχεται από το βιβλίο The Immortal Legend LS3/5A by Wun Yi Mei). Να γνωρίζετε μόνο ότι για C5 έχει 6.2uF και για R1 82 Ohm, όπως ήταν τότε το κροσόβερ, στην περίπτωση που θέλετε να το προσαρμόσετε με το σήμερα θα πρέπει να τα αλλάξετε.

Σε αυτό το κροσόβερ από το Taiwan, παρατήρησα το εξής, ο Μ/Τ στις θέσεις tap2 έως tap 7, δεν έδινε τις τιμές mH που αναμένονταν βάση των προδιαγραφών του BBC.
Από άκρη σε άκρη έδινε τη σωστή τιμή, κάπου στα 0.65mH αλλά ενδιάμεσα κουκουρούκου!
Με παίδεψε αρκετά, αλλά ευτυχώς με τη μέτρηση του Ντίνου που είχε τις τιμές στο αρχείο του, το πρόβλημα λύθηκε.
Είχε βάλει τα τυλίγματα, όπως-όπως δηλ. αντί οι άκρες του M/T να καταλήγουν σε μονή απόληξη ήταν διπλές, ενώ οι μονές στη μέση!
Φυσικά, ο M/T ξεκολλήθηκε από την πλακέτα, η σειρά των τυλιγμάτων αναμορφώθηκαν αλλιώς και όλα πλέον ΟΚ (η παρακάτω φώτο δείχνει τη διόρθωση της σειράς).
Μου κάνει εντύπωση γιατί αυτή η μπερδεμένη σειρά την έχω συναντήσει και σε μερικές φώτο κροσόβερ άλλων εταιριών.

Τέλος άλλη λύση από Hong-Kong αυτή τη φορά, είναι της εταιρείας HiFi Kits, διαθέτει ολοκληρωμένα κροσόβερ, αντίγραφα των παλαιών 15 Ohm, σκέτα pcb και πηνία αυτόνομα.

Συνοψίζοντας, θα έλεγα ότι λύσεις υπάρχουν πολλές αναλόγως το βαλάντιο μας ή τη διάθεση να το κάνουμε όλο diy.
Το κροσόβερ εύκολα γίνεται diy, φτιάχνοντας μια υπέροχη πλακέτα δικής μας σχεδίασης με πυκνωτές MKP και αντιστάσεις υψηλής ακριβείας με χαμηλή αυτεπαγωγή και για πηνία αγοράζουμε κατευθείαν από το Hong-Kong...κάπου στα 130 ευρώ τα δίνει + έξοδα αποστολής.

 

[dinos]

Από τη δική μου εμπειρία του Κροάτη και του Ταιβανεζου είναι τα καλύτερα.
Δεν έχουν διαφορές από τα αυθεντικά. Μόνο προσοχή στη διευθέτηση των λήψεων του L3.
Κάνουν μερικές πατάτες μάλλον αυτοί που τα συναρμολογούν.
Όμως τα ίδια είχαν συμβεί και στις παραγγελίες του BBC τα πρώτα χρόνια παραγωγής
όπου και υπήρχαν επιστροφές, ενώ όλα τα υλικά ήσαν Ο.Κ απλά η συνδέσεις ήταν..... delulu.

 

[lemon]

ΣΦΡΑΓΙΣΜΑ ΚΟΥΤΙΟΎ

Συνήθως εδώ, στο diy δεν δίνεται και η δέουσα προσοχή, εκτός εάν η κατασκευή είναι "πένα" που προσωπικά τις χαίρομαι ιδιαίτερα.
Αλλά και οι εταιρίες, εφαρμόζουν μια τακτική "ξύγκι" από μύγα, κάνοντας οικονομία σε ευτελούς κόστους υλικά, που έχουν όμως τη σημασία τους.

Κλειστή καμπίνα το LS3/5a και μάλιστα ο Ντίνος μου έλεγε ότι το B110 (λόγω bextrene) έχει ελάχιστη ως καθόλου διαπερατότητα από μέσα προς τα έξω, δηλ. οι εσωτερικοί ήχοι πνίγονται στο εσωτερικό του.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν και να αναφέρουμε τα σημεία προσοχής:

1) συγκόληση καμπίνας = ιδιαίτερης σημασίας, εάν κάποιος επιχειρήσει να τη φτιάξει μόνος του, προσοχή στην κόλα που θα χρησιμοποιήσει ακόμα και εάν αγοράσει σκέτα ξύλα κομμένα από Falcon.

2) ασφαλτικό καμπίνας (dumping layer) = αναφερθήκαμε και στην αρχή σε αυτό, χρειαζόμαστε δύο φύλλα πάνω-κάτω, μονό φύλλο πλευρικά.

Οι παρακάτω δύο φώτο προέρχονται από το https://leojar.blogspot.com/

3) απορροφητικό υλικό = 25mm άνω και κάτω, 16mm πλευρικά, αφρός πολυουρεθάνης.

4) σφραγίσμα μπάφλας και μεγαφώνων = εσωτερικά η μπάφλα και περιμετρικά έχει ένα αφρώδες υλικό για να 5mm για σφράγισμα πάνω στα περιμετρικά πηχάκια οξιάς. Σε κάποιες όμως περιπτώσεις βιδώματος της μπάφλας, το υλικό μειώνεται σημαντικά ή φθείρεται. Εδώ η falcon για παράδειγμα έχει εφαρμόσει σε κάποιες ακριβές σειρές της ένα ορθογώνιο πλαίσιο αφρώδους υλικού 1cm για ενίσχυση. Συνήθως, το βλέπω σε ακριβές σειρές limited που συνδυάζεται με αναμονές για μεταλλική βίδα αντί της ξυλόβιδας.
Εδώ χρειάζεται να αναφερθεί, ότι εάν συναρμολογήσετε τα απαιτούμενα και απλά βιδώσετε τη μπάφλα και τέλος, το σφράγισμα επιτυγχάνεται 100%.
Εάν όμως - γαρ ντιούικο - το ξεβιδώσεις, βιδώσεις καμία 10ρια φορές με δοκιμές και μετρήσεις η ξυλόβιδα μπάι-μπάι!

5) στην περίπτωση του (4) βάλτε, οπωσδήποτε μεταλλικά ούπα σαν αυτά που σας δείχνω, δυστυχώς δεν έχω καταφέρει να βρω ανοξείδωτα, αλλά είναι μια χαρά και έτσι.
Στο παράδειγμα χρησιμοποιώ μεταλλικά ούπα για M4 βίδες, έκανα ως αρχή τρύπημα διαμπερές με τη μπάφλα επάνω με τρυπάνι 3mm ξύλου, μετρώντας όταν τρυπήσει τα πηχάκια να μην πάει πάνω από 13mm μέσα (για να μείνουν οι τρύπες τυφλές). Ακολούθως με 6mm τρυπάνι ξύλου, φάρδυνα τις τρύπες στα πηχάκια για να βιδώσω έπειτα τα μεταλλικά ούπα μέσα σε αυτές.

6) σφράγισμα στο mid-woofer = θα χρειαστείτε και σφράγισμα περιμετρικά όπως ακουμπά στο εσωτερικό της μπάφλας, αλλά και σφράγισμα για τις τρύπες που περνάν οι βίδες για τα παξιμάδια.
Για το μεν πρώτο η falcon πουλά ειδικό κορδόνι, αλλιώς μπορείτε να βρείτε ένα καλώδιο κατάλληλης διατομής και αφού αφαιρέσετε τα εσωτερικά του και μείνει μόνο το περίβλημα, σε μια αλουμινογωνιά κόβεται σταδιακά τη μια πλευρά του υλικού κατά μήκος (αυτό εφάρμοσα).
Για το δε δεύτερο, μπορείτε κάτω από τη μεταλλική ροδέλα να βάλετε 1-2 ροδέλες φίμπερ ή ακόμη και πλαστικές ροδέλες εύκαμπτες.

7) σφράγισμα tweeter = τα σετ της falcon πρέπει να τα περιέχουν αυτά στο κουτί τους, η Harwood όμως δεν τα βάζει, λύση βρέθηκε από βιβλιοπωλείο όπου αγοράστηκε φύλλο Α3 rubber-foam 2mm. To ίδιο το φύλλο θα σας χρησιμέψει για πατρόν και για τα ορθογώνια της μπάφλας.

8) για τέλος θα αναφερθώ σε διάφορα απαραίτητα υλικά, όπως τις δύο τσόχες που μπαίνουν πίσω από το tweeter για να αμβλύνουν τις ταλαντώσεις της πλακέτας κροσόβερ, το τσόχινο ορθογώνιο που μπαίνει περιμετρικά στο tweeter για μείωση της διασποράς με τοποθέτηση ακριβώς όπως λένε οι προδιαγραφές του BBC.
Επίσης το πρωτότυπο έχει περιμετρικά της μπάφλας στην εξωτερική της πλευρά χρατς για να κολλά το τελάρο από το ειδικό πανί, προσωπικά αυτό το βρίσκω κάπως αντιαισθητικό γιατί τα καρφώνουν με συραπτικό, ίσως εάν εφαρμόσετε τέσσερα από δαύτα στις γωνίες να επαρκούν και να μη χρειάζεται να το γεμίσετε γύρω - γύρω.
Δεν νομίζω ότι έχει κάποια σχέση με τεχνική λεπτομέρεια το συγκεκριμένο υλικό.

 

[lemon]

ΚΥΝΗΓΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

Έφθασε η ώρα των ρυθμίσεων στο κροσόβερ.
Έχουν γίνει αρκετές μετρήσεις είτε σε μικρό χώρο εργαστηρίου, είτε ανηχοΪκές, είτε quasi-ανηχοϊκές.

Η ρύθμιση θέλει αρκετή μελέτη για να γίνει σωστά, ο λόγος γιατί έχω "παντρέψει" υλικά από διάφορους κατασκευαστές (μεγάφωνα Harwood, κροσόβερ Κροάτη).

Για παράδειγμα, η παρακάτω καμπύλη (REW) έχει προέλθει με θέση Tap5 και χωρητικότητα πυκνωτή C2=2uF.

Η καμπύλη με πράσινο χρώμα έχει προέλθει με μέτρηση 1μ. από το τουίτερ σε μικρό χώρο, δίχως να υπάρχει τουλάχιστον 1.5μ. κυκλικά ελεύθερος χώρος από μικρόφωνο και η ηχείο.
Το μικρόφωνο είναι βαθμονομημένο σωστά.
Η καμπύλη με μπλε χρώμα είναι ουσιαστικά διόρθωση της απόκρισης της μονάδας B110 μέχρι τα 500Hz, με τη μέθοδο που περιγράφει η quasi-anechoic.
Αυτό που με απασχόλησε είναι το βύθισμα που υπάρχει στα 4KHz, όπου φαίνεται ως σημείο cross, αλλά εάν είναι αληθινό είναι πολύ υψηλά, οι προδιαγραφές του BBC αναφέρουν ότι αυτό γίνεται γύρω στα 3KHz.

Από τις προσομοιώσεις του θεωρητικού μοντέλου (LTSpice), έβλεπα ότι το σημείο κρος, επηρρεάζοταν από την τιμή C2 vs Tap.



Στην περίπτωσή μου παρατηρούσα ότι με Tap5 και C2 όχι 1.22uF (τιμή που προτείνει το BBC) αλλά 2.0uF, το βύθισμα και μεγαλύτερο ήταν αλλά και σε άλλο σημείο, μετατοπισμένο πιο δεξιά. Έπρεπε να μεταφέρω το κρος πιο αριστερά όπου η καμπύλη είναι πιο ψηλά λόγω της κάλυψης του B110.

Έκανα λοιπόν μερικές δοκιμές, με μετρήσεις στην ουσία επί του τουίτερ (ARTA). Η μέτρηση δεν είναι ακριβώς στο ίδιο επίπεδο SPL με την απόκριση του B110, την έχω φέρει με το "μάτι" έως ότου φανεί αληθοφανής. Επίσης δεν έχει γίνει SUM, είναι στην ουσία δύο διαφορετικές καμπύλες του Β110 & Τ27 αυτόνομα.




Σε αυτό το παράδειγμα φαίνεται ότι στην περίπτωσή μου, σε πρώτη φάση, μάλλον θα χρειαστώ C2, 3.3uF γιατί μου φέρνει το κρος κοντά στα 3KHz, φαίνεται ότι ίσως το Tap7 λειτουργήσει και καλύτερα σε μια πιο ισορροπημένη καμπύλη.

Είδομεν!


.... συνεχίζεται !

 

[dinos]

Βλέπω πως στα νεότερα cross υπάρχει πρόβλεψη για C2c (αυτό απουσίαζε στα παλαιά corss).
Μάλλον το νέο tweeter χρειάζεται μεγαλύτερη χωρητικότητα για την επίτευξη των 3KHz.
Δοκίμασε μια αύξηση του C2 σταδιακά μέχρι τα 3 μF (άθροισμα) και με λήψη στην μέση.
Μετά μπορείς να παίξεις λίγο πάνω λίγο κάτω.
Το χαμηλό το εμπιστεύεσαι με ημιανηχοική μέτρηση αλλιώς χρειάζεσαι μεγαλύτερο χώρο.
Επίσης ενώ είναι πιο σωστή μέτρηση, νομίζω πως κάνει ένα μικρό λάθος στον υπολογισμό των συχνοτήτων,
περίπου 20 με 30 HZ υψηλοτέρα, (θα περίμενα την τυπική επαύξηση στα 110 HZ και γύρω στα 3 – 4db).

 

[lemon]

Η κορύφωση του Β110 στα 150Hz, με παρεξενεψε και εμένα αλλά προς το παρόν δεν επικεντρώθκα σε αυτό, γιατί την ίδια μέτρηση μου έδωσε και το ARTA.
Επίσης στο γράφημα που επισυνάπτω και προέρχεται από Stereophile μέτρηση Roger, με την ίδια μέθοδο που χρησιμοποίησα η κορυφωση είναι στα 150Hz και τουλάχιστον 5-6db άνω της μέσης.
Η μέτρηση αυτή είναι σε καμπίνα με επιπρόσθετη φλάντζα μπάφλας, θα το ξαναδώ όταν ξεμπερδέψω με το σημείο κρος και θα το συγκρίνω με το άλλο ηχείο δίχως τη φλάντζα.
Έχω κάνει και κάποιες μετρήσεις με C2 3uF, αλλά είδσ ότι θέλει μεγαλύτερη για αυτό παρουσίασα το gif με C2 3.3uF.