Δείτε τι γράφει και ο
Τρούσας του
Δισκορυχείου για τη ροκ φάση του Σαββόπουλου τα πρώιμα '70ς (μια γνώμη είναι, αν και βάσιμη και τεκμηριωμένη, αλλά μην τρελαίνεστε), ενώ για τα "λογικά σφάλματα" θα τα πούμε μια άλλη φόρα αν υπάρχει χρόνος, διάθεση και νόημα...
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ «Είμαι ένας Έλλην που παίζει ροκ»
Το πόσο ακρογωνιαία, καθοριστική και ανεξάντλητη υπήρξε η παρέμβαση του Διονύση Σαββόπουλου σ' αυτό που ονομάζουμε «ελληνικό ροκ», στα τέλη του '60 και στις αρχές του '70 είναι κάτι που έχει αναλυθεί δεκάδες φορές στο παρελθόν… και δεν υφίσταται κανένας λόγος για να ειπωθεί κάτι παραπάνω. Θα γίνω, εννοώ, εντελώς κουραστικός, αν αρχίσω να λέω και να ξαναλέω τι σήμαινε το «Περιβόλι του Τρελλού» (10/1969) και ιδίως τι σήμαινε ο «ΜΠΑΛΛΟΣ» (3/1971) και το «ΒΡΩΜΙΚΟ ΨΩΜΙ» (12/1972) –κυρίως αυτά τα δύο LP– για την ταυτοποίηση του rock με ελληνικό περιεχόμενο που ήταν και το ζητούμενο δηλαδή. Ελληνικό ροκ λοιπόν, με φορέα νοημάτων την ελληνική γλώσσα και με ηχητική πλατφόρμα γεμάτη από τα ποικίλα ελληνικά στοιχεία ανακατεμένα με όλα εκείνα που έρχονταν από το εξωτερικό. Κάπως έτσι στην τραγουδοποιία του Σαββόπουλου τα τέσσερα βασικά συστατικά του ολοκληρωμένου άσματος, ο στίχος, η μουσική, η ερμηνεία και η ενορχήστρωση (μαζί, τούτη, με τους υπόλοιπους μουσικούς) δούλεψαν με παραγωγικό τρόπο, δημιουργώντας ένα άμεσο «μέτρο σύγκρισης». Ένα αναλλοίωτο και εν πολλοίς αξεπέραστο πρότυπο.
Ορισμένοι θεωρούν πως… με το να εντάσσεις τον Σαββόπουλο των early seventies στο ελληνικό ροκ περιορίζεις τη δυναμική του (τη δυναμική τού έργου τού Σαββόπουλου εννοώ – καθότι για το ελληνικό ροκ τούτο μπορεί να είναι μόνο τιμή και καμάρι!). Πιθανώς, αφού ο Σαββόπουλος εκείνων των χρόνων ήταν «κάτι άλλο» για το ελληνικό τραγούδι γενικότερα, και όχι μόνο για το κατα-ταλαιπωρημένο ελληνικό ροκ. Παρά ταύτα δεν είναι δυνατόν να καταρτίσεις λίστες με τα καλύτερα ελληνικά ροκ LP των sixties και των seventies και ν' απουσιάζουν απ' αυτές το «Περιβόλι…», ο «ΜΠΑΛΛΟΣ» και το «ΒΡΩΜΙΚΟ ΨΩΜΙ» (στις δικές μου σχετικές λίστες της 18/12/2012 και της 28/1/2013 είναι «μέσα» φυσικά). Δεν είναι δυνατόν να γράφεις άρθρο, κείμενο, βιβλίο για το ελληνικό ροκ και να μην έχεις αυτούς τους τρεις δίσκους (και ιδίως τον «ΜΠΑΛΛΟ» και το «ΒΡΩΜΙΚΟ ΨΩΜΙ» το ξαναλέω – ζητώ συγγνώμη για τα κεφαλαία, αλλά τα χρησιμοποιώ μπας και ξυπνήσουν ορισμένοι) σε περίοπτη θέση. Θα πρέπει, δε, να είναι κάποιος… εντελώς ηλίθιος αν γράφει για ένα σωρό παπαρδέλες, αγνοώντας τοιούτα «αγκωνάρια». Μα θα μου πείτε τώρα… υπάρχει τέτοιος γραφιάς, που να αγνοεί ή να θάβει τον Σαββόπουλο των early 70s;. Υπάααρχει… υπάααρχει… Υπομονή… (
δική μου σ. υπαινίσσεται τον Μανώλη Νταλούκα)
Η πιο αποφασιστική κουβέντα που έχει πει ο ίδιος ο Σαββόπουλος για τον εαυτό του εν σχέσει με το ροκ είναι εκείνη η προμετωπίδα της συνέντευξής του στον Μιχαήλ Μήτρα, που δημοσιεύτηκε στον τόμο Χρονικό 1972, του Καλλιτεχνικού Πνευματικού Κέντρου ΩΡΑ. «
Είμαι ένας Έλλην που παίζει ροκ». Τίποτα πιο λιτό, πιο σαφές και πιο αποκαλυπτικό. Στην ίδια συνέντευξη (31/8/1972) ο Σαββόπουλος λέει κι άλλα (περί το rock) εξίσου ενδιαφέροντα…
«
Εγώ, όπως προσπάθησα να πω και λίγο πριν, πιστεύω πως Έλληνας δεν είναι ο κάτοικος ενός συγκεκριμένου γεωγραφικού χώρου. Είμαι ένας Έλλην, ο οποίος παίζει ροκ. Ροκ, διότι νοιώθω ροκ – όπως λέμε 'νοιώθω χτυπημένος'. Το ροκ δεν είναι τόσο φόρμα όσο είναι μάλλον ένα αλφαβητάρι ή είναι μια φόρμα ατελής –ευτυχώς– της οποίας οι ρωγμές επιτρέπουν να φαίνεται η από μέσα αιμορραγία».
Μπορεί να ήσουν ροκ χωρίς να… αιμορραγείς; Είναι ένα ερώτημα αυτό, που θα μπορούσε ο Σαββόπουλος να το απευθύνει στους… Socrates, ας πούμε. Αλλά ας τον ακούσουμε και στη συνέχεια…
«
Αυτό σήμερα που λέγεται 'ελληνικό ροκ' μοιάζει πολύ μ' εκείνο που τότε λεγόταν 'νέο κύμα', από την άποψη ότι είναι εξ ίσου ελαφρό. Η μόνη τους διαφορά είναι ότι το 'ελληνικό ροκ' έχει λιγότερο 'μανατζεριλίκι' απ' ότι είχε το 'νέο κύμα'. Γενικά έχει πιο αδύναμες δημόσιες σχέσεις από εκείνο. Βέβαια διαθέτει ένα μεγαλύτερο λαϊκό έρεισμα το σημερινό πράγμα. Παρ' όλα αυτά, τα παιδιά που παίζουνε ροκ στον τόπο μας, στην πλειοψηφία τους παίζουνε ροκ από ευχαρίστηση, κι όταν παίζουμε μια μουσική από ευχαρίστηση το μοναδικό αποτέλεσμα είναι να μην ευχαριστιόμαστε ούτε εμείς που παίζουμε, αλλά ούτε κι εκείνοι που μας ακούνε. Υπάρχει η εντύπωση πως το κάθε πράγμα ανήκει σ' εκείνον που το θέλει περισσότερο, κι έτσι ένας νέος που παίζει σήμερα στην Ελλάδα ροκ πιστεύει πως για να παίξει ροκ, αρκεί να το γουστάρει πολύ. Δεν είναι αρκετό. Ο μόνος τρόπος για να αποχτήσουμε ένα πράγμα είναι όχι να το θέλουμε πάρα πολύ, αλλά να αποφασίσουμε να παραδοθούμε εμείς σ' αυτό, έτσι που να μας θέλει εκείνο. Δηλαδή να χτιστούμε εμείς ζωντανοί εκεί μέσα».
Δεν νομίζω να είναι πολλοί εκείνοι που διαφωνούν μ' αυτά που λέει ο Σαββόπουλος… καθότι ο άνθρωπος εντοπίζει στο ροκ (από τότε) εκτός από το fun και κάτι άλλο, που έλειπε από τα περισσότερα γκρουπ και τους καλλιτέχνες της εποχής. Την επικοινωνία με τη ντόπια παράδοση και το ελληνικό στοιχείο, μέσα από ένα σύγχρονο-καίριο τρόπο (και κυρίως λόγο). Για να καταλήξει…
«
Δεν νομίζω πως έχω δημιουργήσει μουσική σχολή, στον τομέα του τραγουδιού. Βέβαια τα παιδιά έρχονται και με βρίσκουν. Έχω όμως την υποψία πως το δικό μου το ροκ δεν μπορεί να τους βοηθήσει. Πράγμα που κι αυτοί το καταλαβαίνουν κατά βάθος. Διατηρούν βέβαια σχέσεις μ' έναν 'επιτυχημένο'».
Σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα (Σχολιαστής #6, 9/1983) ο Σαββόπουλος θα πει κάτι ακόμη για το rock, εξ ίσου ή και περισσότερο σημαντικό…
«
Το ροκ υπήρξε η μόνη πραγματική αντιπολίτευση στη Δύση. Απέναντι στο μουσικό ορθολογισμό της Δύσης. Εκεί που το τραγούδι φτιάχνεται πλέον με κομπιούτερ και κλισέ παραγωγών, βγήκαν αυτά τα υπέροχα τσογλάνια και φτιάξαν αυτή την αναγέννηση, το ροκ. Αλλά τέτοια σπουδαία πράγματα δεν είναι εύκολο να συνεχίσουν, παρά μόνο όταν κατά τη γνώμη μου συναντηθούν με μια μεγάλη διαχρονική παράδοση που να μπορεί να τα υποδεχθεί και να τα καταστήσει δυνατά, ακόμα και πέραν της νεανικότητάς τους. Αλλά τέτοια παράδοση δεν νομίζω ότι υπάρχει στη Δύση (σ.σ. θρύψαλα ο Διαφωτισμός...). Ψάχνουν τώρα οι βετεράνοι του ροκ, όσοι επέζησαν από τα ναρκωτικά ή τον τρόμο του κοινού. Αλλά τι μπορούν να βρουν; Πηγαίνει ο Dylan στον προτεσταντισμό. Αλλά τι να του δώσει ο προτεσταντισμός; Μόνο νόμους και εντολές σε στυλ 'άμα κάνεις το καλό θα αμειφθείς, άμα κάνεις το κακό θα τιμωρηθείς' (σ.σ. βλέπε Σόιμπλε, Μέρκελ και τα τοιαύτα). Διότι αυτό είναι ο προτεσταντισμός, μια νομολατρεία, ένα τελειωμένο κείμενο, που δεν μπορεί να μας δει, παρά μόνο ως όργανά του. Νιώθω ότι είναι διαφορετικά τα πράγματα σε μας.(…)».
Το συγκρότημα Μπουρμπούλια: Σπύρος Καζιάνης, Νίκος Τσιλογιάννης, Διονύσης Σαββόπουλος, Βασίλης Ντάλλας. πηγή:
Δισκορυχείο
