Γιώργος Κυριακαράκος
Administration Team
- 17 June 2006
- 11,224
Δεν βλέπουμε τίποτα καινούργιο σήμερα σχετικά με τη φούσκα της ΑΙ. Το έχουμε ζήσει πάμπολες φορές. Είναι ένα φαινόμενο που ο οικονομολόγος Joseph Schumpeter περιέγραψε ως «Δημιουργική Καταστροφή» (Creative Destruction) και η Carlota Perez ανέλυσε περαιτέρω ως τον κύκλο ζωής των τεχνολογικών επαναστάσεων.
Οι φούσκες αυτές δεν είναι απλώς δείγματα ανθρώπινης απληστίας, αλλά συχνά λειτουργούν ως μηχανισμοί βίαιης επιτάχυνσης επενδύσεων σε υποδομές που, υπό ορθολογικές συνθήκες, δεν θα χρηματοδοτούνταν ποτέ λόγω του υψηλού ρίσκου και του μακροχρόνιου ορίζοντα απόδοσης. Όταν η κερδοσκοπική μανία καταλαγιάζει, το χρηματιστικό κεφάλαιο έχει μεν εξαερωθεί, αλλά το φυσικό κεφάλαιο (υποδομές, τεχνογνωσία) παραμένει στη θέση του, έτοιμο να αξιοποιηθεί φθηνά από την κοινωνία.
Εκτός από την dot.com φούσκα που όλοι ξέρουμε υπήρξαν και πολλές άλλες μεγάλες:
1. Η Μανία των Σιδηροδρόμων (Railway Mania) / Ηνωμένο Βασίλειο, 1840s
Ίσως το πιο χαρακτηριστικό ιστορικό παράδειγμα. Στη δεκαετία του 1840, η Βρετανία βίωσε μια φρενίτιδα επενδύσεων στους σιδηροδρόμους. Η μεσαία τάξη επένδυσε μαζικά τις αποταμιεύσεις της σε μετοχές σιδηροδρομικών εταιρειών, πιστεύοντας σε αέναη κερδοφορία.
Πριν το κραχ του 1929, υπήρξε μια τεράστια κερδοσκοπική έκρηξη γύρω από τις νέες τεχνολογίες της εποχής: το ραδιόφωνο, την αυτοκινητοβιομηχανία και την ηλεκτροδότηση. Εταιρείες όπως η RCA (Radio Corporation of America) είδαν τις μετοχές τους να εκτοξεύονται σε δυσθεώρητα ύψη χωρίς αντίστοιχα κέρδη.
Συχνά συγχέεται με την dot-com φούσκα, αλλά έχει διαφορετική τεχνική βάση. Εταιρείες όπως η Global Crossing και η WorldCom δανείστηκαν δισεκατομμύρια για να απλώσουν καλώδια οπτικών ινών σε όλο τον κόσμο, βασιζόμενες σε υπεραισιόδοξες προβλέψεις για τη ζήτηση δεδομένων.
Αν και πιο πρόσφατη και αμφιλεγόμενη, η φούσκα των ICOs (Initial Coin Offerings) το 2017 και η μετέπειτα φρενίτιδα του 2021 παρουσιάζουν παρόμοια χαρακτηριστικά. Πολλά projects ήταν απάτες ή απέτυχαν παταγωδώς.
Αν έχουμε επενδύσει σε μετοχές ναι μας ενδιαφέρει.
Αν δεν έχουμε επενδύσει, στη χειρότερη απλά θα μάθουμε να χρησιμοποιούμε καλά ένα μοντέλο και θα πρέπει να μεταφέρουμε τη δραστηριότητά μας σε κάποιο άλλο. Σπάνια κάτι τέτοιο είναι καταστροφικό για τον τελικο χρήστη, απλά μπορεί να χάσουμε λίγο χρόνο.
Οι φούσκες αυτές δεν είναι απλώς δείγματα ανθρώπινης απληστίας, αλλά συχνά λειτουργούν ως μηχανισμοί βίαιης επιτάχυνσης επενδύσεων σε υποδομές που, υπό ορθολογικές συνθήκες, δεν θα χρηματοδοτούνταν ποτέ λόγω του υψηλού ρίσκου και του μακροχρόνιου ορίζοντα απόδοσης. Όταν η κερδοσκοπική μανία καταλαγιάζει, το χρηματιστικό κεφάλαιο έχει μεν εξαερωθεί, αλλά το φυσικό κεφάλαιο (υποδομές, τεχνογνωσία) παραμένει στη θέση του, έτοιμο να αξιοποιηθεί φθηνά από την κοινωνία.
Εκτός από την dot.com φούσκα που όλοι ξέρουμε υπήρξαν και πολλές άλλες μεγάλες:
1. Η Μανία των Σιδηροδρόμων (Railway Mania) / Ηνωμένο Βασίλειο, 1840s
Ίσως το πιο χαρακτηριστικό ιστορικό παράδειγμα. Στη δεκαετία του 1840, η Βρετανία βίωσε μια φρενίτιδα επενδύσεων στους σιδηροδρόμους. Η μεσαία τάξη επένδυσε μαζικά τις αποταμιεύσεις της σε μετοχές σιδηροδρομικών εταιρειών, πιστεύοντας σε αέναη κερδοφορία.
- Η Φούσκα και η Κατάρρευση: Χιλιάδες χιλιόμετρα γραμμών σχεδιάστηκαν, συχνά παράλληλα ή ανταγωνιστικά, χωρίς οικονομική λογική. Όταν η Τράπεζα της Αγγλίας αύξησε τα επιτόκια και η πραγματικότητα των χαμηλών μερισμάτων έγινε αισθητή, η αγορά κατέρρευσε το 1846, καταστρέφοντας πολλές περιουσίες.
- Η Κληρονομιά: Παρά την οικονομική καταστροφή, το σιδηροδρομικό δίκτυο παρέμεινε. Αυτή η υπερ-επένδυση μείωσε δραματικά το κόστος μεταφοράς εμπορευμάτων και ανθρώπων.
- Δημιούργησε, για πρώτη φορά, μια ενοποιημένη εθνική αγορά.
- Επέβαλε την τυποποίηση της ώρας (Railway Time), αλλάζοντας την αντίληψη του χρόνου στην καθημερινότητα.
- Αποτέλεσε τη ραχοκοκαλιά της Βιομηχανικής Επανάστασης, επιτρέποντας τη μεταφορά άνθρακα και πρώτων υλών με τρόπους που τα κανάλια δεν μπορούσαν να υποστηρίξουν.
Πριν το κραχ του 1929, υπήρξε μια τεράστια κερδοσκοπική έκρηξη γύρω από τις νέες τεχνολογίες της εποχής: το ραδιόφωνο, την αυτοκινητοβιομηχανία και την ηλεκτροδότηση. Εταιρείες όπως η RCA (Radio Corporation of America) είδαν τις μετοχές τους να εκτοξεύονται σε δυσθεώρητα ύψη χωρίς αντίστοιχα κέρδη.
- Η Φούσκα και η Κατάρρευση: Οι επενδυτές αγόραζαν το «όνειρο» της ασύρματης επικοινωνίας και της καθολικής ηλεκτροδότησης. Η κατάρρευση του '29 οδήγησε σε μαζικές πτωχεύσεις και την Μεγάλη Ύφεση.
- Η Κληρονομιά: Η δεκαετία του '20 άφησε πίσω της ένα τεράστιο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας και τη βιομηχανική βάση για μαζική παραγωγή (Fordism).
- Το ραδιόφωνο έγινε το πρώτο μέσο μαζικής ενημέρωσης, αλλάζοντας την πολιτική και τον πολιτισμό (ομογενοποίηση κουλτούρας).
- Η ηλεκτροδότηση των νοικοκυριών άλλαξε ριζικά την οικιακή εργασία και την ποιότητα ζωής, επιτρέποντας τη χρήση οικιακών συσκευών που σήμερα θεωρούμε δεδομένες.
Συχνά συγχέεται με την dot-com φούσκα, αλλά έχει διαφορετική τεχνική βάση. Εταιρείες όπως η Global Crossing και η WorldCom δανείστηκαν δισεκατομμύρια για να απλώσουν καλώδια οπτικών ινών σε όλο τον κόσμο, βασιζόμενες σε υπεραισιόδοξες προβλέψεις για τη ζήτηση δεδομένων.
- Η Φούσκα και η Κατάρρευση: Η προσφορά εύρους ζώνης (bandwidth) ξεπέρασε κατά πολύ τη ζήτηση. Οι τιμές κατέρρευσαν, και οι εταιρείες πτώχευσαν.
- Αυτό το πλεόνασμα υποδομής μείωσε δραματικά το κόστος της παγκόσμιας επικοινωνίας.
- Χωρίς αυτή την «αποτυχημένη» επένδυση, η έκρηξη του Web 2.0, το video streaming, το Cloud Computing και η σημερινή παγκοσμιοποίηση της εργασίας (outsourcing) δεν θα ήταν οικονομικά βιώσιμα. Ουσιαστικά, οι επενδυτές της φούσκας επιδότησαν το φθηνό ίντερνετ που απολαμβάνουμε σήμερα.
Αν και πιο πρόσφατη και αμφιλεγόμενη, η φούσκα των ICOs (Initial Coin Offerings) το 2017 και η μετέπειτα φρενίτιδα του 2021 παρουσιάζουν παρόμοια χαρακτηριστικά. Πολλά projects ήταν απάτες ή απέτυχαν παταγωδώς.
- Η Επιρροή: Παρά την μεταβλητότητα και τις απώλειες, αυτή η περίοδος χρηματοδότησε την ανάπτυξη κρίσιμων υποδομών αποκεντρωμένης τεχνολογίας (DeFi, Smart Contracts). Η τεχνολογία Distributed Ledger Technology (DLT) αρχίζει πλέον να ενσωματώνεται σε σοβαρές εφαρμογές: από την ιχνηλασιμότητα στην εφοδιαστική αλυσίδα έως την πιστοποίηση πράσινης ενέργειας και τα ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών (CBDCs).
Αν έχουμε επενδύσει σε μετοχές ναι μας ενδιαφέρει.
Αν δεν έχουμε επενδύσει, στη χειρότερη απλά θα μάθουμε να χρησιμοποιούμε καλά ένα μοντέλο και θα πρέπει να μεταφέρουμε τη δραστηριότητά μας σε κάποιο άλλο. Σπάνια κάτι τέτοιο είναι καταστροφικό για τον τελικο χρήστη, απλά μπορεί να χάσουμε λίγο χρόνο.

. Έχει νόημα αν είναι εφάπαξ σε δόσεις ή αέρας μετοχων; Η συμφωνία ότι υπάρχει μέσα σε ένα φαύλο κύκλο έχει σημασία.

Τι καλό έχει η συζήτηση
Τι δεν μου φαίνεται πειστικό ή με προβλήματα
Το πώς το βλέπω εγώ — προσωπική άποψη